Morgunblaðið - 03.11.1981, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. NÓVEMBER 1981
19
stuðningi stjórnarsinna, eins og
Gunnar Thoroddsen hefur staðfest.
Málefnin valda ekki ágreiningi í
Sjálfstæðisflokknum nema menn
vilji búa til slíkan ágreining til að
dreifa athyglinni frá einhverju
öðru. Þetta hlýtur öllum að vera
ljóst eftir landsfundinn.
Skipulagsmálin
Á þingi Sambands ungra sjálf-
stæðismanna, sem var haldið á ísa-
firði í ágústlok, voru samþykktar
tillögur um breytingar á skipu-
lagsreglum flokksins, sem miða í
senn að því að útiloka að sama
ástand skapist í framtíðinni í þing-
flokki sjálfstæðismanna og varð
við stjórnarmyndunina og að sama
ástand myndist við skipan fram-
boðslista í nafni flokksins og varð
fyrir kosningarnar 1979. Stjórnar-
sinnar í flokknum hrukku mjög við,
þegar þeir fréttu af þessum tillög-
um og hafa kallað þær „handjárn-
in“ í sínum hópi og opinberlega.
I setningarræðu sinni lýsti Geir
Hallgrímsson því yfir, að hann
vildi ekki, að þessar tillögur yrðu
samþykktar á landsfundinum. Geir
H. Haarde formaður SUS lagði þær
fram strax að kvöldi fyrsta fund-
ardags, þó með þeirri breytingu, að
ákvæðið um framboðslistana hafði
verið fellt niður. Auk stjórnar-
manna í SUS voru þau Margrét
Einarsdóttir formaður Landssam-
bands sjálfstæðiskvenna ogSigurð-
ur Óskarsson formaður Verka-
lýðsmálaráðs flokksins flutnings-
menn að tillögunni, þannig að hún
naut velvilja allra þriggja lands-
sambandanna innan flokksins. Var
tillögunni ásamt fleiri hugmyndum
um breyttar skipulagsreglur vísað
til sérstakrar nefndar. Gaf Friðjón
Þórðarson, dómsmálaráðherra, til
kynna, að hann mundi hugsa sig
tvisvar um vist sína í flokknum, ef
þessi tillaga yrði samþykkt á
landsfundinum.
Innan skipulagsnefndar fundar-
ins gerðist það, að meirihluti
manna vildi, að SUS-tillagan um
þingflokkinn næði fram að ganga á
fundinum og ekki nóg með það
heldur endurflutti Baldur Guð-
laugsson, lögfræðingur, tillöguna
um það, hvernig háttað skuli fram-
boðum svo þau séu í nafni flokksins
og hlaut hún einnig stuðning meiri-
hluta manna í skipulagsnefnd
fundarins. Kynnti Ólafur B. Thors,
formaður nefndarinnar, niðurstöð-
ur hennar að morgni sunnudagsins
og strax að lokinni ræðu hans tók
Geir Hallgrímsson til máls og fór
þess á leit við fundinn, að hann
samþykkti tillögu sína um að vísa
tillögum SUS og Baldurs Guð-
laugssonar til miðstjórnar og þing-
flokks til frekari athugunar. Urðu
um þetta töluverðar umræður.
Lýsti Geir H. Haarde stuðningi við
sjónarmið Geirs Hallgrímssonar
með þeim rökum, að ljóst væri á
undirtektum fundarins, að þar
styddi yfirgnæfandi fjöldi manna
hugmyndir SUS, það væri sú við-
miðun, sem leggja yrði til grund-
vallar við athugun miðstjórnar og
þingflokks auk þess sem málið yrði
síðan að koma fyrir næsta lands-
fund aftur frá umfjöllunaraðilum.
Var tillaga Geirs Hallgrímssonar
síðan samþykkt með öllum þorra
atkvæða.
Eftir fundinn hefur Gunnar
Thoroddsen sagt, að tillögum SUS
hafi verið vísað frá fundinum.
Óeðlilegt er að leggja þann skilning
i afgreiðslu landsfundarins á
skipulagstillögunum. Síst af öllu
ætti þó Gunnar Thoroddsen að
gera það, sem í upphafi ræðu sinn-
ar á föstudag veittist harkalega að
Geir Hallgrímssyni fyrir að hafa
ekki fyrr tekið upp sáttaviðræður
innan flokksins en nú í haust. Til-
mælum um slíkt hefði þó verið vís-
að til miðstjórnar og þingflokks á
flokksráðsfundunum í febrúar og
nóvember 1980. Mátti ekki alveg
eins skilja þá afgieiðslu á þann
veg, að tilmælunum hefði verið
„vísað frá“?
Sættir
Tókust sættir innan Sjálfstæðis-
flokksins á þessum landsfundi?
Eins og að ofan er lýst varð ágrein-
ingur um ríkisstjórnina og það var
Skipulagsmál á sunnudagsmorgni:
Tillögum vísað til mið-
stjórnar og þingflokks
staðfest á landsfundinum, að ekki
takast sættir í flokknum, á meðan
ríkisstjórnin situr. Á þingi mun
meirihluti þingmanna Sjálfstæðis-
flokksins halda áfram að veita rík-
isstjórninni andstöðu, sannfæring
þeirra segir þeim að gera það og
þeir njóta stuðnings mikils meiri-
hluta flokksmanna í baráttu sinni.
Ætla stjórnarsinnar að halda
áfram baráttunni gegn Geir Hall-
grímssyni? Verður það svar þeirra
við málefnalegri andstöðu Sjálf-
stæðisflokksins við ríkisstjórnina
að vega enn að formanni hans? Það
mun koma í ljós.
Á landsfundinum létu stjórnar-
sinnar það aldrei í ljós opinberlega,
sem þeir hafa sagt að honum lokn-
um, að fundurinn gefi kannski ekki
rétta mynd af sjónarmiðum sjálf-
stæðismanna, flokksvélin eða
flokkseigendafélagið hafi smalað
þangað þjónum sínum. Það er eng-
in furða, að þeir, sem þetta segja
eftir landsfund, skuli ekki hafa
þorað að segja það á honum sjálf-
um. Þá hefði fylgi þeirra orðið enn
minna, því að menn láta ekki bjóða
sér slíka lítilsvirðingu, síst af öllu í
Sjálfstæðisflokknum. Til fróðleiks
má og geta þess, að af um 1000
fulltrúum eru 254 úr flokksráði,
sem valið var fyrir stjórnarmynd-
unina.
Gunnar Thoroddsen sagði á
landsfundinum, að hann gæti auð-
vitað ekki rætt um sættir í fjöl-
miðlum, sjónvarpi og útvarpi, og
svaraði þannig spurningu Geirs
Hallgrímssonar um það, hvað
stjórnarsinnar viidu á sig leggja
fyrir sættirnar. Þetta svar Gunn-
ars er í hróplegri andstöðu við þá
aðferð, sem hann beitti við myndun
ríkisstjórnarinnar, hafi stjórn á ís-
landi verið mynduð í sjónvarpi eða
útvarpi, er það sú stjórn, sem nú
situr undir forsæti Gunnars Thor-
oddsens. Raunar er það einkenn-
andi fyrir málflutning Gunnars
gagnvart sjálfstæðismönnum, að
hann skammar þá og heimtar við-
ræður og samninga á laun, á sama
tíma og hann hælir framsóknar-
mönnum og kommúnistum og neit-
ar að hafa gert við þá leynisamn-
ing.
Ríkisstjórnin er veikari en hún
hefur verið frá upphafi ferils síns.
Þar ráða ytri aðstæður mestu, en
innri togstreitu verður einnig vart.
Sjálfstæðismennirnir í ríkisstjórn-
inni eru veikasti hlekkur hennar og
þeir koma veikari frá landsfundin-
um, þannig einnig að þessu leyti
hefur fundurinn fært sjálfstæðis-
menn nær sáttum. _...
Bjorn Bjarnason
— að ósk Geirs
Hallgrímssonar
MIKLAK umræður urðu um skipu-
lagsmál og stjórnmálaályktun fundar
ins á landsfundi Sjálfstæðisllokksins
og vildu sumir ræðumanna víkja þeim
þingmönnum Sjálfstæðisflokksins,
sem sæti eiga í ríkisstjórninni og hafa
stutt hana, úr flokknum og að sam-
þykkt yrði að tækju menn sæti á öðr
um framboðslistum en listum Sjálf-
stæðisflokksins, væru þeir fyrir hendi,
hefðu þeir með því sjálfkrafa sagt sig
úr flokknum. Þeim tillögum var vísað
til miðstjórnar og þingflokks. Ýmsir
ræðumanna gagnrýndu (lunnar Thor
oddsen og stuðningsmenn hans harka-
lega, en raunin varð að nær allar
ályktanir landsfundarins voru sam-
þykktar með meginþorra allra at-
kvæða nema vantraustsyfirlýsingin á
ríkisstjórnina. Um hana var skrifleg
kosning að beiðni Gunnars Thor
oddsens og féllu atkvæði þannig að
hún var samþykkt með 700 atkvæðum
gegn 237.
Landsfundi var framhaldið á
sunnudagsmorgun og var þá Árni
Emilsson fundarstjóri. Fundarstörf
hófust á umræðum um ályktun um
vinnumarkaðsmál og var hún sam-
þykkt samhljóða, en umræður höfðu
farið fram daginn áður. Þá hófust
umræður um skipulagsmál með
framsögu Ólafs B. Thors. Formaður
flokksins, Geir Hallgrímsson, lagði
þá til að b- og c-lið tillagna um
skipulagsmál skyldi vísa til mið-
stjórnar og þingflokks Sjálfstæðis-
flokksins til frekari umfjöllunar,
þar sem ekki væri heppilegt að taka
afstöðu til þeirra nú. Það þyrfti að
kanna þær betur og þörfnuðust þær
vandlegri málsmeðferðar, en mögu-
legt væri í tímahraki á landsfundi.
Hann áliti það til skaða ef þeir liðir
yrðu samþykktir á þessu stigi.
Einar Haukur Ásgrímsson tók
næstur til máls og ræddi tillögurnar
í heild og taldi að þær þyrfti að
skoða betur. Baldur Guðlaugsson
vildi að tillögurnar yrðu samþykkt-
ar í heild, en að a-lið tillögunnar
,væri í ýmsu ábótavant. Hann taldi
Ólafur B. Thors
að landsfundur yrði að taka afstöðu
til þessara mála ætti flokkurinn
ekki að eiga það yfir höfði sér að
óskráðar reglur hans yrðu áfram
þverbrotnar. Taldi hann að vísa
bæri þeim þingmönnum Sjálfstæð-
isflokksins, sem sæti ættu í ríkis-
stjórninni og/eða styddu hana, úr
flokknum. Páll Danielsson tók næst-
ur til máls og hvatti menn til að
íhuga tillögurnar vandlega. Þor-
valdur Maawby lagði til þá breyt-
ingu á kjöri formanns og varafor-
manns flokksins, að þeir yrðu kosnir
af öllum flokksbundnum sjálfstæð-
ismönnum tveim vikum fyrir lands-
fund. Jón Ásbergsson varaði við lið-
um b og c í tillögunni og hvatti til
þess að tillaga Geirs yrði samþykkt.
Geir Haarde, formaður Sambands
ungra sjálfstæðismanna, var á sama
máli. Hann kvaðst vita, að meiri-
hlutafylgi væri með þessari tillögu á
fundinum, en einmitt þess vegna
væri hann tilbúinn til að taka undir
tillögu formanns flokksins um að
vísa þeim til miðstjórnar og þing-
flokks, þannig að ekki væri hægt að
nota þær sem tilefni til óhæfuverka.
Gísli Jónsson var einnig á
sama máli og taldi að landsfundur
hefði ekki vald til að reka menn úr
flokknum, þó þeir gerðust brotlegir
við reglur hans. Það væri í höndum
viðkomandi sjálfstæðisfélaga að
ákveða slík mál. Guðmundur Gísla-
son taldi að ekki væri á fundinum
vilji til sátta og fannst eðlilegast að
stjórnarsinnar yrðu látnir í friði.
Hann hvatti til kjörs Geirs Hall-
grímssonar til formanns og Pálma
Jónssonar sem varaformanns. Hann
varaði við liðum b og c og taldi að
frestun á ákvörðun væri aðeins
frestur á aftökunni. Sagði hann, að
hann sæi ekki betur en að dauða-
dómur hefði verið kveðinn upp yfir
flokknum og taldi ástandið innan
þingflokksins mjög ískyggilegt.
Ólafur B. Thors hvatti menn til yfir-
vegunar og sagðist vera fylgjandi
tillögu Geirs Hallgrímssonar um að
vísa þessu til miðstjórnar og þing-
flokks. Haraldur Blöndal taldi að
sættir innan flokksins kæmu varla
til greina. Það væri aðeins annar
aðilinn, sem vildi leggja eitthvað á
sig og ef slegið yrði af í b- og c-lið
yrði eitthvað að koma á móti. Gutt-
ormur Einarsson taldi að þeir, sem
fylgjandi væru liðum b og c athug-
uðu ekki orsakir stöðunnar innan
flokksins í dag og væru með þeim
aðeins að refsa í stað þess að komast
að uppruna vandans og reyna að
leysa hann. Júlíus Sólnes tók undir
orð Gísla Jónssonar og hvatti til
þess að tillaga Geirs Hallgríms-
sonar yrði samþykkt og sama gerði
Benedikt Bogason. Árni Johnsen
taldi að hlutur landsbyggðarfulltrúa
í störfum fundarins og flokksins
væri of lítill og benti á það að af 140
nefndarmönnum á fundinum væru
aðeins 10 af landsbyggðinni. Þá
taldi hann að nokkuð væri að þokast
í samkomulagsátt innan flokksins.
Friðjón Þórðarson, dómsmálaráð-
herra, taldi aðfarir að ráðherrum
sjálfstæðismanna í ríkisstjórninni
ómaklegar og lýsti síðan yfir fylgi
sínu við tillögu Geirs Hallgrímsson-
ar. Auður Auðuns tók einnig til
máls og sagðist ekki vera viss um að
deilur væru að jafna sig og litlar
líkur væru á sáttum, þegar annar
aðilinn hefði tekið upp á framhjá-
haldi. Síðan var breytingatillaga
Geirs Hallgrímssonar um að vísa
liðum b og c til miðstjórnar og þing-
flokks samþykkt með meginþorra
greiddra atkvæða og tillagan um
skipulagsmál síðan samþykkt á
sama hátt.
Landsfundi slitid:
Geir þakkaði Gunnari ára-
löng störf í þágu flokksins
„ÞETTA HEFUR verið árangursrík-
ur og mikilvægur landsfundur og ég
vil undirstrika það, að sá árangur
hefur náðst að samkomulag hefur
náðst um grundvailarályktanir
Sjálfstædisflokksins á stjórnmála-
sviðinu og samstaða um þær bæði
verið mikil og einlæg," sagði Geir
Hallgrímsson, formaður Sjálfstæðis-
flokksins, meðal annars er hann
sleit 24. landsfundi Sjálfstæðis-
flokksins síðastliðnn sunnudag.
Hann sagði einnig að hann von-
aði að sá andi, sem fram hefði
komið í varaformannskjöri flokks-
ins, mætti ríkja áfram, þar hefði
komið fram skýr vilji í samkomu-
lagsátt og hann árnaði Friðrik
Sophussyni heilla með kjörið og að
hann vænti sér góðs af væntan-
legu samstarfi við hann. Þá þakk-
aði hann fráfarandi miðstjórnar-
mönnum góð störf og þá sérstak-
lega forsætisráðherra, Gunnari
Thoroddsen, sem hefði átt sæti í
miðstjórn um árabil og unnið
mjög mikilvæg störf í þágu flokks-
ins. Hann bað fundarmenn að taka
undir þakkir sínar til Gunnars
með því að rísa úr sætum og svo
gerðu allir fundarmenn.
Vala og Gunnar Thoroddsen greida atvæði á landsfundinum. Geir Hallgrímsson, formaður flokksins, þakkaði
Gunnari áralöng störf í þágu flokksins við fundarslit. LjdxRiynd Mbl. Krúiján.