Morgunblaðið - 03.11.1981, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. NÓVEMBER 1981
17
sumarbúðir og þjálfunarbúðir
einnig. Bessí Jóhannesdóttir taldi
ályktunina fyrst og fremst pen-
ingakröfur. Sigurður Halldórsson,
Kristinn Jónsson, Ófeigur Gests-
son, Páll Gíslason, Júlíus Hafstein
og Jón Gauti Jónsson lögðu ein-
dregið til að ályktunin yrði sam-
þykkt. Haraldur Kristjánsson taldi
drögin að ályktuninni fráleit; vidli
ekki gera frjáls félagasamtök of
háð ríkisvaldinu.
Páll Daníelsson lagði fram til-
lögu um gegnumstreymislífeyris-
sjóð, sem byggður yrði á launa-
flokkum en ekki ævitekjum. I líf-
eyrissjóði þessum yrðu allir yngri
en 16 ára, launaflokkar yrðu 5—7,
launþegar einir greiddu í sjóðinn
og ættu hann, fólk gæti valið hvaða
launaflokk það kjósi að greiða í
sjóðinn, lífeyrisréttindi hefjist við
65 ára aldursmörk, hægt verði að
þiggja laun að hluta, og úr sjóðnum
verði greidd laun fyrir heimilis-
störf.
Pétur Blöndal flutti framsögu um
drög að ályktun í skattamálum og
lagði m.a. áherzlu á verulega lækk-
un skatta almennt. Tekjuskattar
verði afnumdir í áföngum af al-
mennum launatekjum og stefnt
verði að því, að lífeyrisgreiðslur
verði í samræmi við skattaframtöl.
Sameiginlegum tekjum hjóna verði
skipt jafnt á milli þeirra. Tekin
verði upp staðgreiðsla skatta. Virð-
isaukaskattur verði tekinn upp.
Hann sagði, að núverandi skatt-
kerfi drægi úr vinnulöngun ein-
staklinga. Þá var lagt til að afnema
skattlagningu af nýjum fram-
leiðsluaukandi tæknibúnaði, s.s.
tölvum.
Atvinnumál
Árni (írétar Pinnsson hafði fram-
sögu um atvinnumál undir kjörorð-
inu „Leiðin til bættra lífskjara".
Meðal annars var lögð áherzla á
nýtingu kosta frjálsra viðskipta og
markaðskerfis. Sú meginregla
verði tekin upp að fella niður hvers
konar skriffinnsku, boð og bönn.
Verðlag verði gefið frjálst. Geng-
isskráning miðist fyrst og fremst
við almennar breytingar á fram-
leiðslukostnaði hér á landi og i
samkeppnislöndum. Allir atvinnu-
vegir fái eðlilegan og jafnan að-
gang að rekstrar- og fjárfestingar-
lánum á sambærilegum kjörum.
Skattlagningu atvinnureksturs
verði ekki íþyngt. Almenn þátttaka
í atvinnurekstri verði örvuð. Lögð
er áherzla á, að bættar samgöngur
séu mikið hagsmunamál fyrir at-
vinnureksturinn, ekki síður en all-
an almenning. Næsta stórátak í at-
vinnumálum þjóðarinnar eigi að
vera í uppbyggingu stóriðju, með
því að koma á fót þremur til fjór-
um stóriðjuverum, einu á Suður-
landi, einu á Austurlandi og einu
til tveimur á Norðurlandi. Auk
þess verði stóriðjuverin í
Straumsvík og á Grundartanga
stækkuð hið fyrsta. I tengslum við
uppbyggingu stóriðju komi nýjar
virkjanir.
Lögð verði áherzla á að sjávar-
útvegi verði búin skilyrði til að
vaxa og eflast. Lögð er áherzla á
gildi frjálsrar verzlunar, og að í
iðnaði felst vaxtarbroddur at-
vinnulífsins.
Friðrik Sophusson lagði áherzlu
á að velferðarþjóðfélag okkar bygg-
ist á atvinnuvegunum; þeir væru
mjólkurkýrin, sem ekki yrði mólk-
uð og étin í senn. Hann sagði að
stjórnvöld stæðu eðlilegri atvinnu-
þróun fyrir þrifum í landinu.
Þorvarður Elíasson flutti tillögu
til breytingar á ályktun um verzlun
og viðskipti. Hann lagði til að
gjaldeyrisverzlun verði gefin frjáls.
Pálmi Jónsson frá Sauðárkróki
sagði, að það hefði aðeins þrisvar
gerst á síðastliðnum 20 árum, að
fleiri hefðu flutt til landsins en frá
landi.
Árni Emilsson sagði, að það væri
furðulegt að Sjálfstæðisflokkurinn,
sem væri talsmaður frjálsrar verzl-
unar, skyldi ekki beita sér fyrir af-
námi einokunar á sumum sviðum
útflutningsverzlunarinnar.
Magnús L. Sveinsson hafði fram-
sögu um vinnumarkaðsmál og var
það síðasta mál á dagskrá á laug-
ardeginum. Þar var megin áherzla
lögð á, að svo verði búið að atvinnu-
vegunum, að þeir fái á hverjum
tíma uppfyllt þá kröfu, að dag-
vinnulaun einstaklings nægi til
framfærslu meðalfjölskyldu. í
ályktun var lögð áherzla á, að fatl-
aðir fái stundað vinnu við sitt hæfi
og njóti starfsöryggis og kjara til
jafns við aðra launþega. Unnið
verði að bættri vinnuaðstöðu. Af-
nema beri mismunun á sviði lífeyr-
ismála. Vinnumarkaðurinn lagi sig
að þörfum fjölskyldunnar í aukn-
um mæli, t.d. með sveigjanlegum
vinnutíma. Framlög til verkmennt-
unar verði aukin. Afkastahvetjandi
launakerfum verði komið á.
Ágúst Hafberg mælti fyrir tillögu
um samgöngumál og urðu um hana
talsverðar umræður, einkum um
flugmál. Vegna tímahraks á fund-
inum var samþykkt að framkomn-
um breytingatillögum skyldi vísað
til miðstjórnar flokksins og tillag-
an síðan samþykkt með hliðsjón af
því.
Jón Gauti Jónsson mælti fyrir til-
lögu um sveitastjórna- og byggða-
mál og urðu mjög litlar umræður
um hana þar sem formannskjör
stóð yfir á sama tíma. Tillagan var
samþykkt með meginþorra allra
greiddra atkvæða.
Hörð gagnrýni á stjórnar-
myndun og stjórnarstefnu
Síðdegis á sunnudag hófust umræð-
ur um stjórnmálaályktun fundarins,
sem var í tveimur liðum, annars vegar
almenn stjórnmálayfirlýsing og hins
vegar vantraustsyfirlýsing á ríkis-
stjórnina. Kramsögumaður var Jónas
Haralz og rakti hann efni ályktananna
og skýrði þa*r. Hvatti hann til þess að
þær yrðu samþvkktar. I>á tók Sigurgeir
Sigurðsson til máls og ræddi stjórn-
málaástandið almennt og lýsti því síð-
an yfir að hann drægi framboð sitt til
varaformanns til baka. Taldi hann sig
hafa fremur lítið fylgi og vildi hann því
ekki raska kosningu hinna tveggja,
sem gefið hefðu kost á sér. Sagði hann
að þessi ákvörðun sín stafaði ekki af
andstöðu eða óánægju við flokkinn og
að hann myndi halda áfram að helga
flokknum starfskrafta sína og veita
stjórnendum hans aðhald. Stefán
Jónsson ra'ddi stjórnmálaástandið og
erjur innan flokksins. Krlendur Kv-
sleinsson tók einnig til máls, sagðist
vera stuðningsmaður stjórnarinnar og
styddi Pálma í formannskjöri, en
hvatti menn þó til að sæta kosinni for-
ystu flokksins, hver sem hún yrði og að
klæði yrðu hreidd á vopnin. Matthías
Á. Mathiescn ra'ddi einnig stjórnmála-
ástandið og veittist að Gunnari og
stjórn hans. Taldi hann að þar réðu
ekki stefnumál Sjálfstæðisflokksins og
taldi að stjórninni hefði mistekizt í bar
áttu sinni við verðlxilguna og benti á
verulega aukningu erlendra lántaka,
sem hlytu að auka verðbólguna innan
tíðar.
Gunnar Thoroddsen, forsætis-
ráðherra, tók næstur til máls. Hóf
hann mál sitt á því að lýsa tilhögun
vantraustsyfirlýsinga á þingi, sagði
að þar tíðkaðist ekki að þeim fylgdi
greinagerð og taldi að landsfundur
hefði átt að hafa sama háttinn á.
Hann rakti síðan ályktunina um
stjórnmálayfirlýsinguna og taldi að í
henni væru 9 rangfærslur. Hann
sagði að það væri rangt að aðeins
hefðu verið gerðar bráðabirgða-
ráðstafanir gegn verðbólgunni og
sagði að verðbólga hefði farið niður í
40% úr 60% á stjórnartíma sínum
og sagði hana fremur fara lækkandi
en hækkandi. Þá sagði hann að rangt
væri að hér ríkti fjölgengi og því
væri þjóðin komin langt aftur í tím-
ann, hér væri aðeins eitt gengi auk
ferðamannagengis. Þá sagði hann
það rangt að opinber fyrirtæki hefðu
ekki fengið hækkanir. Sagði hann
Landsvirkjun hafa fengið hækkanir
umfram verðbólgu og krafa um
meiri hækkanir raf- og hitaveitna
þýddi auðvitað hækkað verð á vatni
og rafmagni og sagðist efast um að
hinn almenni borgari kærði sig um
það. Þá sagði hann það ekki rétt að
hér ríktu hörkulegri verðlagshöft en
áður og það verðlagseftirlit, sem nú
ríkti væri ekki í andstöðu við stefnu
sjálfstæðismanna og sagði að þrír
fyrrverandi formenn flokksins, þeir
Olafur Thors, Bjarni Benedikts-
son og Jóhann Hafstein, hefðu komið
á meiri verðlagshöftum á sínum
stjórnartíma en nú væru. Þá sagði
hann ekki rétt að hásköttun væri
viðhaldið og umsvif ríkisins væru
ekki of mikil. Sagði hann að þau
hefðu verið um 31% af þjóðartekjum
1974 til 1975, 1977 til 1978 hefðu þau
verið 29% og yrðu á næsta ári 28%.
Þá sagði Gunnar að rétt væri að er-
lend lántaka hefði aukizt, en það fé
hefði að mestu farið í byggingu
Hrauneyjafossvirkjunar og aðrar
orku- og hitaveituframkvæmdir. Ef
menn vildu auka slíkar framkvæmd-
ir yrðu erlend lán að koma til. Þá
'sagði hann að staða banka hér á
landi hefði farið mjög batnandi
vegna stóraukinnar sparifjár-
myndunar og þeir væru nú færir um
að lána stærri upphæðir en áður
þannig að minna þyrfti að taka af
erlendum lánum. Þá sagði hann
rangt að engin stefna ríkti í virkjun-
ar- og orkumálum og það hefðu í
sinni stjórnartíð verið teknar meiri
ákvarðanir um slík mál en nokkru
sinni fyrr. Þá sagði Gunnar það ekki
rétt að afstaða ríkisstjórnarinnar í
varnarmálum væri tvíbent og sagði
það ekki skipta máli fyrir varnir
landsins hvort flugstöð yrði byggð
eða ekki. Þá sagðist hann undrandi á
fullyrðingum um það að stefnu sjálf-
stæðismanna væri ekki fylgt í ríkis-
stjórninni og sagði að flokksráð
hefði áður fagnað því einróma að
stefnu Sjálfstæðisflokksins væri
— í umrædum
á sunnudag
fylgt við stjórn landsins. Þá sagði
hann ekki koma til greina að ráð-
herrar Sjálfstæðisflokksins færu úr
stjórninni. Það myndi %’alda glund-
roða á stjórnmálasviðinu og hann
hefði ekki fengið nein svör um það
hjá flokksbræðrum sinum hvað tæki
við, færi stjórnin frá.
Matthías Bjarnason tók næstur til
máls. Taldi hann ræðumennsku
Gunnars hafa hrakað verulega og
var undrandi á málflutningi hans og
rangfærslum. Hrakti hann mál-
flutning Gunnars og benti á að hann
hefði sagt sig vera á móti leiftur-
sókninni en hefði síðan valið sér höf-
und hennar, Jón Orm Halldórsson,
sem aðstoðarmann. Þá benti Matthí-
as á að eignaskattur hefði hækkað
verulega í tíð núverandi stjórnar og
hann héldi enn áfram að hækka,
þrátt fyrir að það væri stefna
Sjálfstæðisflokksins að lækka hann
og afnema. Þá átaldi hann að gerður
hefði verið leynisamningur við
komma um neitunarvald í öllum
Jónas Haralz
málum. Þá sagði hann að sjálfstæð-
ismenn hefðu ekki gert kröfu um
gengislækkun heldur aðeins að gengi
væri rétt skráð, og að einn af núver-
andi ráðherrum hefði sagt að geng-
isfelling væri óumflýjanleg ef út-
flutningsiðnaðurinn ætti að geta
gengið, þrátt fyrir yfirlýsingar for-
sætisráðherra um að gengi yrði ekki
lækkað. Þá átaldi hann að frystihús-
um, einkum í eigu Sambandsins,
væri hjálpað á meðan einkarekstur-
inn fengi ekki leiðréttingu á rekstr-
arskilyrðum sínum og væri að éta
sig út á gaddinn og á meðan Sam-
bandið fengi aðstoð frá stjórninni
væri það að kaupa upp einkarekstur-
inn í landinu. Þá sagðist hann ekki
vera andvígur samstarfi við Al-
þýðubandalagið fremur en við aðra
flokka svo framarlega að viðunandi
málefnasamningur næðist, en svo
væri ekki nú. Illa hefði verið stofnað
til þessarar ríkisstjórnar og árangur
væri eftir því. Þá sagðist hann
ánægður með grein Styrmis Gunn-
arssonar, „Sögulegar sættir“, menn
yrðu að starfa innan flokksins og
utan, sem ein heild. Þá sagðist hann
standa heilshugar með endurkjöri
Geirs Hallgrímssonar og harmaði
hann áróður framsóknarhyskisins
og kommadótsins gegn honum, sem
jafnvel hefði borizt inn í Sjálfstæðis-
flokkinn.
Gísli Jónsson tók næstur til máls
og var mjög harðorður í garð forsæt-
isráðherra, Gunnars Thoroddsens.
Sagðist hann ekki þekkja hann fyrir
sama mann. Manninn sem hann
hefði dáð fyrir ræðusnilld og vizku.
Taldi hann rangfærslur hans
ósmekklegar og að það jaðraði við
smekkleysi að skýla sér bak við
minningu látinna manna. Þá færði
hann fundarmönnum þakkir f.vrir
gott samstarf við erfiðar aðstæður
og þakkaði Ellert Sehram góða ræðu
og honum og Sigurgeir Sigurðssyni
fyrir að hafa hætt við framboð. Gísli
sagði einnig að þó hann vildi helzt að
flokkurinn væri einn, væri þó sök sér
að hann væri aðeins með tvo arma.
Hann væri þá að minnsta kosti í
mannsmynd, væru armarnir fleiri,
væri hann hins vegar skrímsli. Hann
sagði að það væri.gott að á þessum
fundi hefðu menn verið hreinskilnir
og blásið út og væru því væntanlega
sáttfúsari á eftir. Þær sættir yrðu að
koma fram í verki, ekki bara orði og
það fyrsta og mikilvægasta væri að
eining næðist um framboð til
borgarstjórnarkosninga í Reykjavík
í vor og borgin unnin aftur úr hönd-
um kommúnista. Sagði hann árásir á
formann flokksins mjög ómaklegar,
hvatti til endurkjörs hans og friðar
og sameiningar innan Sjálfstæðis-
flokksins og sagðist vona það að
flokkurinn gengi ekki út að loknum
landsfundi, sem „fjölgengisflokkur".
Davíð Scheving Thorsteinsson taldi
ríkisafskipti of mikil og sagði það
skoðun sína að leggja bæri niður iðn-
aðar-, landbúnaðar-, samgöngu- og
viðskiptaráðuneyti. Þess í stað bæri
að stofna. atvinnumálaráðune.vti,
sem hefði yfirsýn yfir alla atvinnu-
vegi landsins og skoðaði þau mál í
heild. Þá ætti efnahagsmálaráðu-
neyti aö vera undir forsætisráðu-
neytinu. Þannig væri hægt að losa
atvinnuvegina undan ríkiskruml-
unni, sem beindi sér bara að því að
hefta einkarekstur í landinu. Þá
sagði hann eilífðarvél verðbólgunnar
vera að mala atvinnuvegi landsins í
rúst með hjálp afturhaldsflokkanna
í landinu. Spáði hann því að Alþýðu-
bandalagið myndi fljótlega gefast
upp á stjórninni og hvatti sjálfstæð-
ismenn til að vera fyrri til að rjúfa
stjórnarsamstarfið. Birgir Isleifur
Gunnarsson hrakti rök Gunnars og
sagði stefnuleysi ríkja í orkumálum,
þar sem hvergi væru til áætlanir um
það hvernig nýta bæri þá orku, sem
fengist með aukinni byggingu orku-
vera. Þá átaldi hann Gunnar fyrir að
hafa gert leynisamning við Alþýðu-
bandalagið í varnar- og öryggismál-
um. Þá varaði hann við klofningi
innan flokksins og benti á að
borgaraleg öfl á Norðurlöndum væru
margklofin og því ekki í aðstöðu til
meirihlutamyndunar eða oddaað-
stööu í ríkisstjórnum. Þá mælti
hann með sameiningu og að deilur
yrðu látnar falla niður. Sagði hann
núverandi , ríkisstjórn vera orsök
deilnanna og ef ætti að vera mögu-
legt að jafna þær yrðu sjálf-
stæðismenn að hverfa úr stjórninni.
Sverrir Hermannsson sagði erfið-
leikana og óeininguna stafa af
myndun ríkisstjórnarinnar, þó
Gunnar héldi öðru fram og að stefna
Sjálfstæðisflokksins kæmi hvergi
fram í gerðum núverandi ríkis-
,stjórnar. Þorgeir Ibsen lýsti stuðn-
j ingi sínum við Geir og hvatti til
kosningar hans. Ragnhildur Helga-
dóttir sagði núverandi ríkisstjórn
vera mestu vinstristjórn landsins og
lýsti undrun sinni á því að forsætis-
ráðherra notaði minningu látinna
manna til að færa rök fyrir stjórn-
arm.vndun sinni og gerðum og gagn-
rýndi málflutning hans frekar. Skúli
Johnsen ræddi Stöðu hins almenna
flokksfélaga og sagði það erfitt fyrir
hann að fóta sig á hinum hála ís
erfiðleika og óeiningar. Hann hvatti
til kosningar Geirs og taldi að menn
mættu ekki skorast undan siðaregl-
um flokksins, með svipuðum gerðum
og þeir, sem nú styðja ríkisstjórnina.
Taldi hann að þeim bæri að segja sig
úr flokknum og því væru annmarkar
á framboði Pálma Jónssonar til
formanns flokksins. Halldór Blondal
ræddi um stöðu sjálfstæðismanna
innan launþegahreyfingarinnar og
gagnrýndi málflutning forsætis-
ráðherra. Jónas Haralz tók loks til
máls og sagði að hvergi hefði verið
farið með rangt mál í stjórnmala-
ályktuninni og hrakti málflutning
Gunnars. Sagði hann að fyrrihiuti
stjórnmálaályktunarinnar væri
framtíðarmál, en sá seinni hefði
nteiri þýðingu í dag, en væri ekki
síður ntikilyægur til santeiningar og
sterkrar sóknar Sjálfsta'ðisflokks-
ins.
Þá var gengið til kosningar urn
stjórnmálaályktunina og samkvæmt
ósk Gunnars Thoroddsens var at-
kvæðagreiðsla skrifleg um van-
traustsyfirlýsinguna. Atkvæði um
hana féllu þannig, að 7(K) manns
samþykktu hana en 2)17 voru á móti.
Fyrrihlutinn var svo samþykktur
með ntegin þorra allra greiddra at-
kvæða.