Morgunblaðið - 18.12.1982, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 18. DESEMBER 1982
Kvikm yndahá
tíðin í London
eftir Arna Blandon
Kvikmyndahátíðin í London
stóð yfir frá 11. til 28. nóvember
sl. Þar kenndi að vonum margra
grasa að venju og verður fróð-
legt að sjá hverjar hinna nýju
mynda, sem þar voru sýndar,
verða á okkar eigin kvikmynda-
hátíð á næsta ári, en oftast hafa
slæðst hingað nokkrar myndir
frá hátíðinni í London. Fyrir Is-
lendinga er að sjálfsögðu for-
vitnilegast að kynnast því hvað
Bretinn segir um íslensku mynd-
ina sem þar var sýnd. Þessi
mynd var „ÍJtlaginn — Gísla
saga Súrssonar" í leikstjórn Ag-
ústs Guðmundssonar. Ágúst var
kynntur á 25. kvikmyndahátíð-
inni í London í fyrra í flokki
nýrra leikstjóra (Land og synir),
en nú skipar hann sér heiðurs-
sess meðal annarra skandinav-
ískra leikstjóra, en aðeins fimm
myndir frá Skandinavíu voru
sýndar á hátíðinni. í umsögn
kvikmyndaskrár hátíðarinnar er
vitnað til kynningar myndarinn-
ar frá kvikmyndahátíðinni í Los
Angeles. Þar segir: „... Gísla
saga, magnþrungin morð- og
hefndarsaga, leikin á blikandi
ísalögum og glæsilegu grýttu
landslagi íslenskra fjarða ...
framleiðsla myndarinnar er
óaðfinnanleg: hetjulegur leikur,
hraði og sparsemi í leikstjórn-
inni, yfirþyrmandi fegurð ís-
lensks landslags og sjávarum-
hverfis með voldugri tónlist und-
ir. Allt leggst þetta á eitt með að
skapa stórkostlega kvikmynd,
svo maður stendur á öndinni."
Og Lundúnabúar gerðu það
ekki endasleppt með skandinav-
ísku kvikmyndirnar því í þessum
mánuði eru þeir með skandinav-
íska viku í Þjóðarkvikmynda-
klúbbnum sínum á suðurbakka
Thames, við hliðina á Þjóðleik-
húsinu sínu og þar sýna þeir m.a.
myndina: „Dot, Dot, Comma,
Dash“ (Punktur, punktur,
komma strik). Og í kvikmynda-
skránni fyrir desembermánuð
segja Bretarnir: „Leikstjórinn
útskrifaðist frá FAMU í Prag ...
og myndin sýnir að enn eitt nafn
hefur komið fram frá íslandi,
sem binda má vonir við.“
En snúum okkur aftur að ný-
afstaðinni kvikmyndahátíð.
Margir frægustu kvikmyndaleik-
stjórarnir í dag voru þar með
nýjustu myndir sínar (Losey,
Chabrol, Zanussi, Altman, Ant-
onioni, Bogdanovich, S. Ray,
Saura o.fl.). Það sem mesta at-
hygli hefur þó e.t.v. vakið var
heiðursdagskrá tileinkuð Fass-
binder. Þrjár síðustu myndir
hans, sem allar voru gerðar árið
1982, voru sýndar 13. nóvember.
Fyrst er þó að nefna: „Galdra-
karlinn frá Babylon", sem er
heimildarmynd um Fassbinder
eftir Schidor. Hún er tekin þegar
Fassbinder var að vinna við síð-
ustu mynd sína „Querelle". Þar
eru viðtöl við Jean Moreau,
Franco Nero o.fl. um „Querelle"
og Fassbinder. Einnig er viðtal
við Fassbinder, 14 mínútna
langt, en þetta viðtal var tekið
átta klukkustundum fyrir dauða
hans. Það var í síðasta sinn sem
hann kom fram í kvikmynd.
Nokkuð af textanum í þessari
mynd var tekið inn að beiðni
Fassbinders sjálfs, m.a. sagan
þegar hann gekk um þorpsgötu
eina og maður stöðvaði hann og
segir að hann líkist mjög hinum
fræga kvikmyndaleikstjóra
Fassbinder. Þá svarar Fassbind-
er ósköp rólega: „Hann er alltof
frægur til að fara að ganga um
þessa götu.“
Síðustu myndir Fassbinders
hétu: „Leikhús í leiðslu", „Veron-
ika Voss“ og „Querelle". „Leik-
hús í leiðslu" er heimildarmynd
þar sem Fassbinder les sjálfur
texta með eftir Antonin Artaud
sem skrifaði meðal annars um
leikhús grimmdarinnar. Peter
Brook gerði á sínum tíma til-
raunir í anda Artauds með leik-
urum eins og Glendu Jackson
(áður en hún varð fræg kvik-
myndaleikkona). Kvikmyndin
„Leikhús í leiðslu" er í 14 hlutum
og fjallar um Heimshátíð leik-
húsanna 1981, sem haldin var í
Cologne. Þar má sjá frægustu
tilraunaleikhúshópa heimsins
s.s. Squat-leikhúsið frá New
York sem leikur „Síðustu ást
Andy Warhols", Jerome Savary
gerir tilraun til að leikstýra
heilli borg, Het Werkteater frá
Amsterdam er með „Waldes-
lust“, Sombras Blancas frá Mex-
íkóborg með „Vacío“ (sem hefur
að geyma ljóð eftir Sylvíu Plath
um sjálfsmorð). Einnig koma
fram Edwina Lee Tyler, Winston
Tong og Bruce Geduldig.
„Veronika Voss“ er í anda Lili
Marleen og Lólu. Myndin gerist
snemma á sjötta áratugnum og
V önduð
ítölsk
leðursófasett
FALLEG — STÍLHREIN — ÓDÝR
Jólatilboð aðeins kr. 49.600.-.
HÚSGÖGN
Langholtsvegi 111, Reykjavík.
Simi 37010 — 37144.
Brad Davis í aðalhhitverki myndarinnar „Qnerelle", en Fassbinder er stjórn-
andi.
fjallar eins og margar myndir
Fassbinders um það hvernig fólk
notar hvert annað á eigingjarn-
an hátt. Síðasta mynd Fassbind-
ers, „Querelle", fjallar um ástina
og byggir á sögu Jean Genet um
rómantíska kynvilluangist. Brad
Davis, sem leikur sjóara, skylm-
ist við ástina, Franco Nero (skip-
stjórann sem hann dáir), Jeanne
Moreau (kaffihúsasöngkonu) og
tvær breyttar útgáfur af sjálfum
sér, bróður sinn og morðingja á
flótta. Frásagnarstíll Fassbind-
ers er eins og oft hjá honum e.k.
spegladans í barokkramma þar
sem söguhetjan vaknar upp við
vondan draum eftir að hafa lifað
gálausu lífi. Fassbinder dregur
upp mynd af líkamlegri og
kristilegri ást, ekki sem and-
stæðum heldur hliðstæðum.
Myndin er sneisafull af djörfum
kvikmyndunar uppátækjum og
talin ein af bestu myndum þessa
afkastamikla en mistæka meist-
ara. Sem aukamynd á undan
„Querelle" var sýnd 35 mínútna
löng mynd sem heitir „Bleiki þrí-
hyrningurinn". Þetta er heimild-
armynd, sem reynir að kynna sér
fordóma gegn kynvilltum konum
og körlum („homophobia").
Myndin er með sögulegu ívafi
sem fjallar um ofsóknir nasista
á hendur kynvillingum í Þýska-
landi á stríðsárunum en bleiki
þríhyrningurinn var einkennis-
merki sem þeim var útdeilt í
fangabúðum nasista. I því sam-
bandi má minna á leikritið Bent
(sveigður) sem Stúdentaleikhús-
ið sýnir í desember, en það fjall-
ar einmitt um þetta sama efni.
Hinir frægu kvikmyndaleik-
stjórar fóru fyrir fremur lítið á
þessa kvikmyndahátíð í London,
nema hvað Bogdanovich er sagð-
ur fara skánandi. Hins vegar
fengu þeir, sem áhuga hafa á
bókmenntum, nokkuð fyrir sinn
snúð: Bresk mynd gerð á þessu
ári eftir sögu D.H. Lawrence:
„Brúða hermannsins", svissnesk
mynd (einnig gerð á þessu ári):
„0 fyrir Qblomov", en Oblomov
vísar til skáldverksins rússneska
sem Ivan Goncharov samdi árið
1859. „Bárur" eftir Virginíu
Woolf en með henni var sýnd
myndin „Sjávarföll" (12 mín.)
sem fjallar um tengsl tilfinninga
kvenna og sjávargangs, með til-
heyrandi kvennabaráttu inn-
leggi ekki síst frá Virginíu
Woolf. Einnig: Odysseifur eftir
Hómer, James Joyce (og Warp
eftir Neil Oram): Þýsk nútíma-
mynd (1982).
Eitt það nýstárlegasta við
kvikmyndahátíðina og jafnframt
það gleðilegasta er það, hversu
margar hinna nýju mynda fjalla
um sálfræðileg efni, þar sem
kafað er djúpt og af miklu hug-
rekki. Er gott til þess að vita að
kvikmyndaleikstjórar eru að öðl-
ast kjark til að horfast í augu við
óræðari hluta sálarlífsins. Fyrst
er að nefna fransk-ítalska mynd
(1982): „Augu, munnur" sem er
sálfræðidrama um ítalskt fjöl-
skyldulíf. Þar er e.k. úttekt á því
hvert nútímalífið leiðir þar sem
öll áhersla er lögð á sjónina
(bækur, umferð, kvikmyndir,
sjónvarp, myndbönd o.s.frv.) og
þetta skynfæri yfirþyrmir kunn-
ingja sinn: tilfinningarnar, sem
veslast upp og/ eða villast.
Indverska myndin „Rottu-
gildran" 1982 fjallar um ofsókn-
arbrjálæði. Kvikmyndagagnrýn-
andi Intérnational Film Guide
valdi hana bestu mynd hátíðar-
innar. Suður-kóreanska myndin
„Pee-Mak“ (1981) fjallar um
grimmd ástríðnanna. Framúr-
stefnumyndin „Vortex" (Banda-
ríkin 1982) fjallar um ofsóknar-
brjálæði. En þrjár sálfræðilegar
myndir ber þó líklega hæst:
„Kvöldsýningar" (Spánn 1981)
sem minnir í efnistökum á
Ingmar Bergman, nema hvað
vænta má heitari ástríðna og
meiri einlægni frá Spánverjum
en hinum lokuðu velmegunar
Svíum. Myndin er óvægin gagn-
rýni á spænsk hjónabönd, þar
sem karlmennskuhugtakið er
krufið og gegnumlýst. Leikkona
og fyrrverandi maður hennar
skoða fyrrverandi hjónaband
sitt í búningsherbergi hennar.
Ástríðufull rifrildi koma þeim á
„Kæri herra
Guð, þetta er
hún Anna“
Bókaforlag ísafoldar hefur sent frá
sér bókina „Kæri herra Guð, þetta er
hún Anna“ eftir Fynn í þýðingu Sverr-
is Páls Erlendssonar. Kæri herra Guð,
þetta er hún Anna er ekki skáldsaga
og heldur ekki fræðirit. Samt hafa
kunnir bókmenntafræðingar og vís-
indamenn víða um heiminn skrifað
um hana langa lofsamlega dóma. Bók-
in hefur verið þýdd á fjölmargar tung-
ur.
Höfundur sögunnar kallar sig
Fynn. Það er dulnefni, hið rétta
nafn hans vita fáir aðrir en nánustu
vinir og hann mun ekki hafa skrifað
aðra bók svo vitað sé. Söguna um
Önnu ritaði Fynn á árunum
1973—74. Þetta er sönn saga eins
langt og sannleikur nær í endur-
minningu. Hann hefur söguna þegar
hann er 19 ára. Á nóvemberkvöldi
árið 1935 er hann á næturrölti um
skuggaleg hafnarhverfi Lundúna og
FYNN
kærí herra
GUÐ
tcikningareftir
P\PAS
hittir þar stúlkubarnið Onnu. Hann
segir frá merkilegum kynnum
þeirra og óvenjulegum stundum í
lífi þeirra meðan beggja nýtur við.
Þetta eru því endurminningar
Fynns og ævisaga Önnu.