Morgunblaðið - 18.12.1982, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 18. DESEMBER 1982

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 150 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 12 kr. eintakiö.
Grafið undan
Hitaveitu Reykjavíkur
„Endanleg stórútgáfa
um Einar Jónsson“
Hitaveita Reykjavíkur er
þjónustufyrirtæki í þágu
rúmlega helmings þjóðarinn-
ar. Þetta fyrirtæki hefur ekki
staðið eins illa fjárhagslega á
tveimur síðustu áratugum og
nú. Framkvæmdir hafa verið
skornar niður um þriðjung á
þessu ári og brýnu viðhaldi
hefur verið slegið á frest.
Engu að síður er staðan sú, að
gjaldfallnar lausaskuldir hlað-
ast upp. Sýnt þykir og, að
Hitaveitan stenzt ekki lang-
varandi kuldakast við þessar
aðstæður.
Þetta voru kjarnaatriði úr
ræðu Davíðs Oddssonar, borg-
arstjóra, er hann fjallaði um
þetta þjóðþrifafyrirtæki á
fundi borgarstjórnar um fjár-
hagsáætlanir borgarsjóðs og
borgarstofnana 1983. Borgar-
stjóri sagði orðrétt:
„Tíðni bilana eykst og
kostnaður við rekstur veitunn-
ar vex hraðar en verðbólgan.
Sífellt þarf öflugri dælur til
þess að ná því vatni, sem dug-
ar íbúum á veitusvæðinu, og
það hrekkur raunar ekki til.
Lítið sem ekkert hefur verið
hægt áð bora af nýjum holum
hér í borgarlandinu, eða uppi í,
Mosfellssveit, vegna fjár-
skorts. Þaðan af síður hefur
verið hægt að sjá af fé til
nauðsynlegra framkvæmda á,
Nesjavöllum til þess að unnt
sé að ganga úr skugga um,
hvort háhitasvæðið þar geti
reynzt okkur hagkvæmur
orkugjafi í framtíðinni".
Borgarstjori staðhæfði, að
stjórnvöld væru að „grafa
undan mesta þjóðþrifafyrir-
tæki landsmanna með því að
koma í veg fyrir þær verð-
hækkanir sem Hitaveitunni
vóru og eru nauðsynlegar .. “ .
Hér er í senn um þann vísi-
töluleik að ræða, sem stjórn-
völd iðka, þar eð verðlagningu
heits vatns á höfuðborgar-
svæðinu, undir kostnaðarverði
er ætlað að reikna niður verð-
'bætur á laun, einnig hjá þeim
landsmönnum er hita hús sín
með rafmagni eða olíu. Jafn-
framt er hér um óþolandi
skerðingu á sjálfstjórnarrétti
borgarstjórnar að ræða. Það
var iðnaðarráðherra sem gaf
sér tíma til þess í nóvembér-
mánuði sl., í önnum við að
klúðra íslenzkri hagsmuna-
gæzlu gagnvart Alusuisse, að
ákvarða einhliða söluverð á
heitu vatni á höfuðborgar-
svæðinu. Af því tilefni hefur
borgarráð falið borgarlög-
manni að kanna grundvöll
málshöfðunar til að fá skorið
úr um réttarstöðu borgaryfir-
valda gagnvart ríkinu á þessu
sviði.
í kuldakasti eins og því sem
nú gengur yfir, verður borg-
arbúum og íbúum á þjónustu-
svæði Hitaveitunnar utan
borgarmarka ljósar en áður
nauðsyn þess, að horft sé til
framtíðar um heitavatns-
möguleika.
Þetta fyrirtæki hefur á
löngum ferli sameinað hag-
sýni og stórhug í rekstri og
uppbyggingu. Skörp skil urðu
til hins verra með tilkomu
vinstri meirihluta 1978. Síðan
hefur sigið á ógæfuhliðina.
Meginástæða er íhlutun
stjórnvalda um verðlagningu
stofnunarinnar.
Reykvíkingar geta ekki
horft upp á það lengur að
ríkisvaldið fótumtroði sjálf-
stjórnarrétt þeirra á eigin
stofnunum með þeim hætti að
heitavatnsöryggi fólks á höf-
uðborgarsvæðinu sé stefnt í
beinan voða. Það er nóg að
þurfa að þola hjörleifskuna í
stjórnsýslu ríkisgeirans.
Sókn í stað
kyrrstöðu
Eg tel, að með þessu
frumvarpi sé blásið til
nyrrar sóknar í borgarmálum
eftir kyrrstöðutímabil. Ég er
ekki í neinum vafa um, að
þetta munu borgarbúar
skynja. Þótt ekki sé sérstak-
lega bjart framundan í bráð
vegna almennrar óstjórnar í
efnahagsmálum, verðum við
að trúa á betri tíma og leggja
sjálf drög að þeirri trú. Það er
andi þessarar fjárhagsáætlun-
ar,“ sagði Davíð Oddsson,
borgarstjóri, er hann lagði
fram fjárhagsáætlun borgar-
innar fyrir næsta ár.
Borgarstjóri sagði að frum-
varp sjálfstæðismanna að
fjárhagsáætlun Reykjavíkur-
borgar 1983 bæri þessi höfuð-
einkenni:
• 1) Horfið er frá vinstri
stefnu um auknar álögur
á borgarbúa og fast-
eignaskattar á
íbúðarhúsnæði eru lækk-
aðir.
• 2) Frumvarpið boðar stór-
aukið framboð á lóðum
og miklar framkvæmdir
við undirbúning að nýj-
um byggingarsvæðum.
• 3) Allt aðhald í borgarkerf-
inu héfur verið aukið og
eftirlit hert með því að
stofnanir haldi sér innan
marka fjárhagsáætlun-
ar.
• 4) Borgaryfirvöld leggja á
það höfuðáherzlu að
tryggja fjárhagslega af-
komu Hitaveitunnar,
sem á undir högg að
sækja gagnvart verð-
íhlutun viðkomandi
ráðuneytis.
BÓKAÚTGÁFAN Skuggsjá hefur
gefið út listaverkabók með nánast
öllum listaverkum Einars Jónssonar
myndhöggvara og ber bókin nafn
listamannsins. Á fundi útgefanda
með Mbl. í gær þakkaði Hörður
Bjarnason formaður stjórnar safns
Kinars Jónssonar útgefanda og þeim
sem unnu að gerð bókarinnar, fyrir
mikið og gott starf, en Oliver Steinn
Jóhannesson bókaútgefandi kvaðst
vona að þessi listaverkabók væri fal-
legasta bókin sem hefði komið út á
íslandi í dag. Bókin er í stóru broti
og sérlega vönduö að allri gerð. Þá
sagði Hafsteinn Guðmundsson í
Þjóðsögu, sem annaðizt útlit bókar-
innar ásamt Ólafi Kvaran forstöðu-
manni Listasafns Einars Jónssonar,
að vinnan við þessa bók væri ein-
hver sú erfiðasta sem hann hefði
fengist við, svo mikið hefði hann
orðið að leggja af sjálfum sér í hið
— sagði Hörður
Bjarnason um
viðamikla
listaverkabók
Skuggsjár
vandasama starf. Málverk Einars
eru prentuð í lit og lagði Kassagerð-
in allt kapp á aö vinna það verk eins
vel og frekast var unnt, að sögn út-
gefanda. Hörður Bjarnason sagði við
blaðamann Mbl. að i rauninni væri
þessi bók endanleg stórútgáfa um
Einar Jónsson.
Einar Jónsson er brautryðjandi
íslenskrar höggmyndalistar. Hann
hlaut menntun sína í Kaupmanna-
höfn í lok 19. aldar og sýndi fyrst
opinberlega þar í borg árið 1901.
Fram til ársins 1920, er hann
fluttist alkominn til íslands, var
hann lengst af búsettur í Kaup-
mannahöfn, en einnig í Róm, Berl-
ín, London og Bandaríkjunum. Ár-
ið 1923 var opnað Listasafn Einars
Jónssonar, sem þjóðin reisti yfir
verk hans, og var það fyrsta lista-
safnið til sýnis almenningi á ís-
landi.
Einar Jónsson sækir myndefni
sín einkum í trúarleg minni, goða-
fræði og íslenskar þjóðsögur.
Hann fjallar ekki í list sinni um
hinn hlutræna veruleika, heldur
um hið andlega. í list hans birtast
sígildar hugmyndir um andlega
þróun mannsins, innri baráttu
hans og frelsun, átök ljóss og
myrkurs og framar öllu túlkun í
mörgum tilbrigðum á sigri andans
yfir efninu.
Það var í árslok 1980, sem út-
gáfusamningur var undirritaður á
milli útgefanda og Listasafns Ein-
ars Jónssonar. Þetta er fjórða
bókin, sem út kemur með lista-
verkum Einars. Þessi bók er
frábrugðin hinum fyrri að allri
gerð og útliti. Sérstök ástæða er
að nefna að til þess að draga fram
einstaka þætti verkanna eru
myndhlutar úr þeim stækkaðir og
birtir sérstaklega. Bókin gefur
heilsteypta mynd af lífs- og list-
ferli Einars. Birtar eru myndir af
nálega öllum verkum hans, allt frá
æskuverkum til þeirra, sem hann
vann að skömmu fyrir andlátið.
Alls eru birtar um 200 ljósmyndir
af listaverkum hans, bæði högg-
myndum og málverkum auk fjölda
ljósmynda úr lífi hans og starfi. í
bókinni er prentuð ritgerð um
Einar Jónsson eftir sr. Jón Auð-
uns, sem hann lauk við skömmu
áður en hann lést 1981. Sr. Jón var
nákunnugur Einari og var for-
stöðumaður safnsins um árabil.
Val listaverkanna í bókina ann-
aðist ólafur Kvaran forstöðumað-
ur safnsins og vann hann í nánu
samstarfi við Hafstein Guð-
mundsson, sem sá um allt útlit
bókarinnar. Ljósmyndirnar í bók-
ina hafa ýmsir ljósmyndarar tekið
en tveir Ijósmyndarar hafa tekið
langstærstan hluta þeirra, Vigfús
Sigurgeirsson og bandaríski
Alda aldanna, böggmynd Einara Jónasonar.
Sölutregða og verðlækkun
skinnum en minkaskinn s<
VERULEG verðlækkun og sölutregða hefur verið á refaskinnum við
fyrstu uppboð vetrarins, en minkaskinn seljast vel, skv. upplýsing-
um Jóns Ragnars Björnssonar hjá Sambandi íslenzkra loðdýra-
ræktenda, sem hefur milligöngu um sölu á skandinavísku uppboð-
m.
Á nýlegu uppboð í Noregi seldust
um 81% þeirra blárefaskinna sem
á uppboðið fóru og fengust fyrir
þau rúmar 800 krónur íslenzkar að
meðaltali. Lækkaði verðið í norsk-
um krónum um 25% frá sama tíma
í fyrra, en norska krónan hefur sig-
ið nokkuð frá þeim tíma.
Af shadow-refaskinnum seldust
72% og fengust að meðaltali 1.095
íslenzkar krónur fyrir hvert skinn.
Öll hvítrefaskinn, sem á uppboðinu
voru, seldust, og fengust 1.147
krónur að meðaítali fyrir hvert
skinn. Mikið verðhrun varð á silf-
urrefaskinnunum, 86% þeirra seld-
ust á 2.335 krónur sem er 50%
lægra verð en fékkst í fyrra. Innan
við eitthundrað refaskinn frá ís-
landi Voru á þessu uppboði í Nor-
egi, en ekki liggja enn fyrir upplýs-
ingar hvernig þau komu út. Jón
Ragnar sagði að flest íslenzku
skinnin færu á uppboð á Norður-
löndunum í janúar til marz þar
sem vonast væri til að þá fengist
hærra verð fyrir þau.
Á uppboði í Finnlandi í nóvem-
berlok voru til sölu 220 þúsund blá-
refaskinn, sem eru um 10% af
finnsku framleiðslunni. Fékkst þá
svipað verð og síðast fékkst á Nor-
egsuppboðinu, rúmar 800 krónur
íslenzkar á hvert skinn, en salan
var tregari, aðeins um 65% skinn-
anna seldust. Betur gekk að selja
shadow-refaskinnin, en 90% af
þeim 75 þúsund skinnum sem á
uppboðið fóru seldust, og var með-
alverðið 1.050 krónur.
refaskinnum hefði verið tregari
hjá Hudson Bay en á sama tíma í
fyrra. Að meðaltali hefði hvert
blárefsskinn selzt á 32—33 sterl-
ingspund, en var komið í 40—45
pund í fyrra, og aðeins 60% þeirra
hefðu selst nú. Betur gekk að selja
shadow-refaskinnin og seldust
95% þeirra, að sögn Skúla. Hann
sagði að Japanir, sem keyrðu verð-
ið upp í fyrra, hefðu lítið sézt á
uppboðunum ennþá, en von væri á
þeim síðar. Skúli sagði að útlitið
væri ekki svo slæmt ef þeir kæmu
inn í dæmið eftir áramótin. Á des-
emberuppboði Hudson Bay verða
1.850 íslenzk refaskinn, en það sem
eftir er fer á febrúaruppboð, svo og
öll minkaskinnin, sem fara til fyr-
irtækisins.
Skúli Skúlason umboðsmaður
Hudson Bay-uppboðsfyrirtækisins
sagði í samtali við Mbl. að salan á
Samkvæmt upplýsingum Jóns
Ragnars Björnssonar eru horfur á
minkaskinnamarkaðinum mun
betri. Salan væri góð en verðið
lækkaði samt heldur. Á nýafstöðnu
uppboði í danska uppboðshúsinu
seldust 98% af högnaskinnum