Morgunblaðið - 18.12.1982, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 18. DESEMBER 1982
35
Verkalýðsforingjar 1 pólitík
— eftir Guðmund
Sœmundsson
Eitt af því sem ég vildi draga
fram í bók minni „Ó, það er dýr-
legt að drottna" er sú staðreynd að
verkalýðshreyfingunni er ekki
stjórnað af fólkinu, heldur flokk-
unum. Þar sem ég hef frétt það
víða að, að einmitt þetta atriði sé
víða rætt meðal fólks um þessar
mundir, langar mig að leggja
nokkur orð í belg þeirrar umræðu.
Ekki vegna þess að bókin geri það
ekki býsna vel. Nei, málið er bara
það að þótt bókin verði lesin af
þúsundum um jólin, þá þarf að
reyna að halda gangandi þeirri
umræðu sem þegar er komin af
stað.
Flokkarnir hafa
víkkað út
Stjórnmálaflokkarnir verja sig
og starfa hver um sig að
hagsmunamálum ákveðins hóps í
samfélaginu. Eða þannig var það
að minnsta kosti. Þess vegna var
það býsna eðlilegt að tengsl flokk-
anna við hinar ýmsu hagsmuna-
hreyfingar væru ansi náin.
Sjálfstæðisflokkurinn + einka-
framtakið, SÍS + Framsóknar-
flokkurinn, ASÍ + Alþýðuflokkur/-
Alþýðubandalag. í dag hafa þessi
tengsl rofnað nokkuð hvað mál-
efnin varðar, þar sem allir flokk-
arnir eru nú í raun farnir að
starfa að sömu hagsmununum,
„hagsmunum þjóðarinnar" eins og
það er kallað. Þar er öllum hópum
samfélagsins safnað undir einn
hatt, rétt eins og hægt sé að sam-
eina hagsmuni þess fólks sem nær
enga á sameiginlega. Flokkarnir
keppast því allir við að höfða til
sem flestra og margvíslegastra
hópa.
Lifað á leifum
gamals tíma
En leifarnar af þessu gamla
kerfi eru ennþá við lýði. M.a.
vegna þess að með samspyrðing-
unni forðum tókst flokkunum að
festa sig svo vel í sessi í hags-
munahreyfingunum með alls kyns
reglugerðum og skipulagshömlum.
Til valda í Vinnuveitenda-
sambandinu (VSÍ) komast aðeins
Sjálfstæðismenn, öðrum er ekki
treyst. Það er raunar undarlegt,
því að vart getur nú um stundir
klárari stjórnendur fyrir þeirra
resió af
meginþorra
þjóóarinnar
daglega!
hönd en einmitt alþýðubanda-
lagsmenn. Þeir gætu vel skipt um
sæti, þeir Ragnar Arnalds og
Þorsteinn Pálsson, án þess að
nokkur teljandi breyting yrði.
Svipað gildir um ASÍ. Þar halda
meirihlutavöldum flokkshestar
Alþýðubandalagsins, þótt enginn
sjái lengur mun á pólitík þeirra og
annarra flokka, hvað varðar hags-
munamál launaflokks. Þeir eru að
vísu oftast með kjaftinn gleiðari 1.
maí en t.d. framsóknarmenn eða
kratar, en í verki er lítill munur
þar á.
„Sveigjanleikinn“
Hitt er svo annað mála að flokk-
arnir nota sér óspart stöðu sína í
svona hreyfingum, þegar kemur
inn á svið landsmálapólitíkur. Eða
hvenær hófst hin herskáa stefna
VSÍ? Varla við það eitt að Þor-
steinn Pálsson tók þar til starfa?
Nei, hún hófst með tilkomu vinstri
stjórna. Og ASÍ — hvað birtist
okkur þar? Jú, alveg það sama.
Hvenær hófst sú niðurlæging ASÍ
sem nú stendur með „ábyrgð" og
sveigjanleika gagnvart kjara-
skerðingum stjórnvalda, eftirgjöf
og „varnarbaráttu"? Jú, einmitt —
með tiikomu vinstri stjórna.
Flokkarnir orðnir
klíkur
Flokkarnir hafa sem sagt allir
víkkað og teygst, eins og ég nefndi
áðan, — úr því að vera eins konar
pólitískur armur ákveðins hags-
munahóps eða stéttar, — í það að
vera allir verjandi sömu hagsmun-
ina og sama óbreytta kerfið. En
um leið hefur það gerst að flokk-
arnir eru orðnir æ meira klíku-
veldi. Þeir nærast og lifa á starfi
örfárra einstaklinga sem um leið
fá í hendur gífurlega mikil völd.
Þessi þróun hefur færst í aukana
og títtnefndir foringjar hafa síður
en svo neytt kraftanna við að
breyta því. Þetta hefur svo orðið
til þess að meginþungi starfs
þeirra fer í að viðhalda eigin völd-
um og ítökum flokksins og halda
kerfinu í heild gangandi. Flokk-
arnir eru orðnir hagsmuntæki
fyrir örsmáar klíkur valdamikilla
einstaklinga.
ASÍ stjórnað gegn
hagsmunum félaganna
Það er ljóst af því sem að ofan
segir að samtök eins og VSÍ og SÍS
skaðast tiltölulega lítið, af því að
innan þeirra ríkir flokksræði og
klíkuskapur. Hagsmunir félags-
manna VSÍ og kaupfélaganna fara
oftast nær saman við hagsmuni
þeirra flokka sem þar ráða ríkj-
um. En hvað varðar ASÍ er þessu
öfugt farið. Hagsmunir þess og
flokkanna rekast oftast nær illi-
lega á . Flokksræðið innan ASÍ
veldur því þess vegna að því er í
aðalatriðum stjórnað í andstöðu
við hagsmuni fólksins. Þar kann
að vera komin skýringin á því hve
hægt hefur miðað í kjarabaráttu
síðustu ára, jafnvel aftur á bak.
Flokksræðið býður einnig
flokkspólitískri spillingu og mis-
notkun heim. Foringjarnir fara að
nota sér stöðu sína innan verka-
lýðshreyfingarinnar sér til fram-
dráttar innan stjórnmálaflokk-
anna. í einstökum tilvikum ganga
þeir jafnvel svö langt að nota hús-
næði og tæki verkalýðsfélaganna
sem aðsetur og tæki pólitískra
flokka í kosningabaráttu eða sem
aðsetur ákveðinna flokksarma í
prófkjörum. Um þetta hef ég bein
dæmi héðan að norðan.
Óflokksbundnir
réttleysingjar
Að endingu vil ég nefna það sem
skiptir þó einna mestu máli. Að-
eins lítill minnihluti félagsmanna
í verkalýðshreyfingunni starfar
innan stjórnmálaflokkanna og á
þess kost að hafa einhver áhrif á
stefnu þeirra og starf, t.d. í verka-
lýðsmálum. Mikill meirihluti fé-
lagsmanna vill ekki nálægt flokk-
unum koma, þótt flestir líti á það
„Eða hvenær hófst hin
herskáa stefna VSÍ?
Varla við það eitt að
Þorsteinn Pálsson tók
þar til starfa? Nei, hún
hófst með tilkomu
vinstri stjórna. Og ASÍ
— hvað birtist okkur
þar? Jú, alveg það
sama. Hvenær hófst sú
niðurlæging ASÍ sem nú
stendur með „ábyrgð“
og sveigjanleika gagn-
vert kjaraskerðingum
stjórnvalda, eftirgjöf og
„varnarbaráttu“? Jú,
einmitt — með tilkomu
vinstri stjórna.“
sem þegnskyldu sína að taka þátt í
almennum kosningum og velja
þann kost sem þeim finnst skást-
ur. En flestir hafa engin bein
áhrif á þá. Það er því beinlínis í
andstöðu við allt hátíðarhjal um
lýðræði, þegar flokkarnir einoka
svo alla stjórnun innan verkalýðs-
hreyfingarinnar. Þar sem þeir
geta ekki stjórnað einn í einu, er
tekið up makk og samstarf flokka
— völdunum skipt á milli þeirra.
Hinn stóri óflokksbundni meiri-
hluti verður algjörlega útundan,
fær engu ráðið.
Það er gegn þessu sem ég vil
berjast. Og ég trúi að svo sé um
ansi hreint marga aðra. Fólk er að
verða þreytt á óstandinu.
Akureyri 13. des. 1982
(W PIOIMEER
X-OOO
HI-FI SYSTEM
3ia ára ábvrnð'
Eins og þú
sérð hana..
er jólatilboð
okkar
;a- -
Álfhóll. Sigluflrði — Eyjabær. Vestmannaeyjum — Ennco, Neskaup-
stað — Fataval, Keflavik —Hornabœr, Hornafirði — KF Rangæinga,
Hvolsvelli — KF Borgfiröinga, Borgarnesi — MM, Selfossi — Portiö,
Akranesi — Patróna, Patreksflrði — Paloma, Vopnafiröi — Rögg,
Akureyri — Radióver, Húsavík — Skógar, Egllsstöðum — Sig. Pálma-
Son, Hvammstanga — Stálbúðin, Seyöisfirði — Sería, Isafiröi
síminn er224 80
HLJOMBÆR
HLJOM-HEIMIUS-SKRIFSTOFUTÆKI
HVERFISGÖTU 103
SÍMI 25999
17244