Morgunblaðið - 09.03.1988, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. MARZ 1988
7
Áhrif verkfallsins í Vestmannaeyjum
Bæjarstjórinn í Vestmannaeyjum:
Mikið samfélagslegt áfall ef
verkf öll dragast á langinn
Morgunblaðið/Sigurgeir Jónasson
Björgvin Arnaldsson verkstjóri og adstoðarframkvæmdastjóri Fisk-
markaðs Vestmannaeyja við ufsann óseljanlega. Þessi kör átti að
flytja til Reykjavíkur og freista þess að selja fiskinn þar.
Fiskmarkaður Vestmannaeyja:
Verð fellur og salan
mun dragast saman
Á Fiskmarkaði Vestmanna-
eyja dregur daglega úr umsvif-
um og sumar tegundir, t;d. ufsi,
seljast þar ekki lengur, að sögn
Björgvins Arnaldssonar verk-
stjóra. Björgvin sagði eingöngn
um að kenna ástandinu í vinnsl-
unni, þar sem frystingin er löm-
uð vegna verkfalls.
Þegar blaðamaður Morgun-
blaðsins kom á Fiskmarkaðinn í
gærmorgun, var þar lítið að ger-
ast. Kl. tíu átti að vera uppboð,
en enginn fiskur barst og á gólfi
voru kör með ufsa, sem ekki seld-
ist á mánudag. Við'spurðum Björg-
vin, hvemig salan hefði gengið
síðustu daga.
„Menn eru farnir að kippa að
sér höndunum með sölu, það er
eingöngu vegna ástandsins í
vinnslunni. Við fengum meldingu
frá trollbát á föstudag, hann dró
til baka og setti í gáma. Á iaugar-
dag var selt úr Suðurey, það var
eðlileg sala, fengust 41,50 kr. fyr-
ir kílóið af óslægðum þorski. í gær
komu 50 tonn hingað úr tveimur
bátum. Fyrir þorskinn fengust 35
kr. á kílóið og ufsinn seldist ekki.
Annar báturinn lætur flytja ufsann
til Reykjavíkur til að selja þar. í
morgun kom enginn fiskur, en
Suðurey ætlar að gera eina tilraun
enn, á fjarskiptamarkaði í dag. Ef
það gengur ekki, koma þeir ekki
aftur á meðan verkfallið er.
Eitt af því, sem háir okkur, er
hvað hér eru fáir kaupendur, þrátt
fyrir fjölda vinnslustöðva. Það er
enn verra nú, þegar ástandið er
svona. Það sem verður að gera,
ef verkfallið dregst á langinn, er
að opna flutningaléið héðan. Þ.e.
að kaupendur uppi á landi geti
boðið í og flutt fiskinn með Her-
jólfi,“ sagði Björgvin Amaldsson.
„Að mínu viti er þetta mikið
samfélagslegt áfall,“ sagði Arn-
aldur Bjarnason bæjarstjóri
Vestmannaeyjabæjar í samtali
við Morgunblaðið í gær, aðspurð-
ur um áhrif verkfalls Snótar og
yfirvinnubanns verkalýðsfélags-
ins á bæjarsamfélagið.
Þessar vinnudeilur í Vestmanna-
eyjum standa yfír þegar vertíð er
að komast á fullan skrið og Arnald-
ur var spurður um, bvaða þýðingu
það hefði fyrir Vestmanneyinga, ef
deilurnar dragast á langinn. Hann
sagði erfitt vera að mæla áhrif þess
á fyrstu dögum verkfalls. „Eftir því
sem það stendur lengur fer það að
bitna á atvinnulífinu. Að mínu viti
er það samfélagslegt áfall, mikið
samfélagslegt áfall. Það er fólgið í
þeim verðmætum sem tapast, þetta
samfélag byggir á sjósókn og sjáv-
arafla. Vertíðin er fengsælasti
tíminn. Verkföll um vertíðina hér,
þennan hábjargræðistíma, verða til
þess að þau verðmæti verða ekki
unnin hér,“ sagði Arnaldur. Hann
vék síðan að samanburði á lífskjör-
um og aðstöðu fólks á landsbyggð-
inni miðað við höfuðborgarsvæðið:
„Þetta auðveldar ekki að gera að-
stöðu fólks hér svipaða og þar.
Tekjur af útsvari minnka og erfið-
ara verður að veita þjónustu. Eg
held að það sé alveg ljóst, að ef
fólkið sjálft er ekki reiðubúið til að
standa vörð um hagsmuni síns sam-
félags, þá gera aðrir það ekki, það
er svo einfalt.
Ef við skoðum okkar heildar
verðmætasköpun, þá er það einmitt
þessi tími sem skiptir sköpum, sem
verkfall stendur núna. Við missum
fram hjá okkur loðnuna og ef svo
heldur fram sem horfir, mun þorsk-
aflanum verða landað annars stað-
ar. Það er alveg ljóst, að sá fiskur
verður ekki unninn hér.“
Um áhrif vinnudeilnanna á bæj-
arsjóð og starfsemi bæjarfélagsins,
sagði Arnaldur m.a.: „Við höfum
haldið að okkur höndum með að
afgreiða fjárhagsáætlunina, m.a.
vegna efnahagsráðstafana ríkis-
stjómarinnar. Ég held að okkur
hafi ekki órað fyrir því, að vandinn
ætti eftir að brenna heitast á okkur
Vestmannaeyjatogarar sigla vegna verkfalls:
Getum ekki laudað hér heima
- segir Hjörtur Hermannsson framkv.slj. Samtogs
„Verkfall Snótarkvenna er
þegar farið að hafa áhrif á okk-
ar stöðu,“ sagði Hjörtur Her-
mannsson, framkvæmdastjóri
Samtogs, þegar Morgunblaðið
ræddi við hann í gær. „Við getum
ekki landað hér heima, verðum
að landa erlendis eða á öðrum
Morgunblaðið/Sigurgeir Jónsson
Hjörtur Hermannsson, fram-
kvæmdastjóri Samtogs.
stöðum. Eitt skip selur í Eng-
landi á fimmtudag, annað á
mánudag og þriðji togarinn setur
í gáma hér og selur á Faxamark-
aði.“
Samtog er togaraútgerð í eigu
þriggja frystihúsa í Eyjum. Fyrir-
tækið gerir út þtjá togara, Breka,
Sindra og Klakk. Þeir leggja að
jafnaði um 85% af afla sínum upp
hjá þessum húsum og myndu gera
svo, ef ekki kæmi til þetta verk-
fall, sem nú stendur, að sögn Hjart-
ar. Hann var spurður hvernig hon-
um litist á áframhaldið, ef ekki
semst fljótlega.
„Markaðirnir hafa ekki verið
neitt sérlega blómlegir undanfarið
vegna mikils framboðs og eins að
á þessum tíma er fiskurinn mjög
veikur vegna ofáts á loðnu, hann
þolir illa geymslu. Þýskalandsmark-
aður er bókaður fram yfir páska
og ef verkfalls fer að gæta uppi á
landi yfirfyllast aðrir markaðir um
leið.
A þessu verður að vera jafn-
vægi. Menn lifa ekki eingöngu á
erlendum mörkuðum og fiskvinnsl-
an ræður ekki við að táka á móti
öllum afla, þarna getur hvorugt án
hins verið. Fiskvinnsla verður að
vera til staðar í landinu, fólkið barf
Morgunblaðið/Sigurgeir Jónasson
Arnaldur Bjarnason bæjarstjóri
sjálfum, það er hálf öfugsnúið að
afgreiða fjárhagsáætlun á næsta
fimmtudag.
Minnki útsvarstekjumar að ráði,
er það áfall fyrir bæjarsjóð. Það var
útlit fyrir að þetta yrði mikið fram-
kvæmdaár. Þar sem ekki er hægt
að draga úr rekstri, þá kemur það
niður á framkvæmdum. Síðan kem-
ur mikill óvissuþáttur inn í þetta,
sem er staðgreiðslukerfið. Er fólk
reiðubúið til að bæta sér upp tekju-
missi með mikilli vinnu og horfa á
eftir stórum hluta teknanna í
skatta? Þau áhrif verða ekki mæld
fyrr en að loknu fyrsta árinu með
þessu kerfi.
Verkföll koma allsstaðar við, ef
þau em almenn og standa lengi
hafa þau mjög víðtæk áhrif á annað
atvinnulíf hér, ekki aðeins fisk-
vinnslu og útgerð. Nú em félög út
um allt land að fella samninga og
mér sýnist stefna í mikið óefni í
þessu landi. Fólk er ótrúlega fljótt
að gleyma kostum stöðugleikans.
Það er eins og sjálfseyðingarhvöt
hijái þessa þjóð. Á sama tíma og
við emm að keppa við aðrar þjóðir,
leyfum við okkur að nota aðferðir,
sem em taldar úreltar. Það em
verkföllin, sem em í raun og vem
þegar upp er staðið öllum til tjóns,"
sagði Árnaldur Bjarnason bæjar-
stjóri í Vestmannaeyjum.
Bergur-Huginn sf:
011 skipin sigla
vegna verkfallsins
að fá mannsæmandi laun þó ég sjái
ekki hvernig á að vera hægt að
borga þau. Gengisfelling hjálpar
ekki. Sem útgerðaraðili get ég ekki
séð, að gengisfelling hjálpi, okkar
skuldir em í erlendum gjaldeyri og
hækka þess vegna við slíkar að-
gerðir," sagði Hjörtur Hermanns-
son framkvæmdastjóri Samtogs.
ÖLL SKIP, sem útgerðarfyrir-
tækið Bergur-Huginn sf. í Vest-
mannaeyjum gerir út, veiða nú
fyrir erlendan markað, að sögn
Magnúsar Kristinssonar fram-
kvæmdastjóra fyrirtækisins.
Bergur-Huginn sf. gerir nú út
fjóra togara og einn er i endur-
byggingu í Póllandi. Togarar
fyrirtækisins hafa að jafnaði lagt
70-80% af afla sínum upp í
frystihús í Eyjum og sett afgang-
inn í gáma.
„Skip hjá mér sigla almennt lítið,
nema þegar frystihúsin eiga erfitt
með að taka við aflanum. Það getur
gerst t.d. þegar vertíð og loðnu-
frysting em í fullum gangi. Nú er
það alfarið vegna verkfallsins,“
sagði Magnús í samtali við Morgun-
blaðið í gær. Hann var spurður um,
hvort hann héldi að aukið framboð
á fiski frá Vestmannaeyjum gæti
haft einhver afgerandi neikvæð
áhrif á aðra markaði. „Ég held
ekki að verkfall hér hafi afgerandi
áhrif á erlendan markað. Ég marka
það af því, að það er tregt nú fyrir
vestan og Vestfirðingar hafa sent
lítið á markað. Afli héðan dreifist
líka á fleiri staði en erlendan mark-
að, eitthvað er selt hér innanlands.“
Magnús kvaðst vera bjartsýnn
fyrir hönd útgerðarinnar, hafa ekki
ástæðu til að kvíða verðfalli, en vék
að verkalýðsmálum: „Það virðist
Morgunblaðið/Sigurgeir Jónasson
Magnús Kristinsson
svo algengt í verkalýðsbaráttu hér
í Vestmannaeyjum, að við lendum
í ónæði á vertíð yfir hábjargræðis-
tímann. Maður veltir því fyrir sér,
hvað veldur þessu hér. Em atvinnu-
rekendur svona tregir að semja, eða
em kröfumar svo ósanngjarnar, að
þeir geti ekki samið? Þarf heildar-
samtök til að ná samningum hér?
Baráttan virðist vera harðari hér í
Eyjum en annars staðar,“ sagði
Magnús Kristinsson að lokum.
*
I verkfalli vegna
lágra launa
ÉG vona að út úr þessu verk-
falli komi það, að maður þurfi
ekki að vinna myrkranna á milli
til þess að hafa í sig og á,“ sagði
Ása Hansdóttir, þegar Morgun-
blaðið ræddi við hana á skrif-
stofu Verkakvennafélagsins
Snótar.
Ása vinnur hjá FIVE í Vest-
mannaeyjum og var, ásamt fleiri
konum, að ræða stöðuna þegar
okkur bar að. „Það em engin laun,
að hafa rúmlega 5000 krónur á
viku fyrir hálfs dags vinnu. Ástæð-
an fyrir þessu verkfalli okkar er
einfaldlega lág laun. Við fáum
aðeins 185 krónur á tímann eftir
fimm ára starf,“ sagði Asa. „Mér
finnst vanta samstöðu, að félögin
sem hafa fellt samningana boði
verkfall. Það er ekki nóg, bara að
fella samningana og gera svo ekki
neitt meira,“ sagði Asa Hansdóttir
að lokum.
Morgunblaðið/Sigurgeir Jonasson
Ása Hansdóttir verkakona, með
tveggja ára gamlan son sinn,
Ólaf Þór. Ása vinnur hálfan dag-
inn í fiski hjá FIVE í Vestmanna-
eyjum.