Morgunblaðið - 09.03.1988, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. MARZ 1988
15
Vönduð vinnubrögð
Eddie Carbone (Þráinn Karlsson), Katrín (Erla Ruth Harðardótt-
ir) og Beatrice (Sunna Bore).
Katrin (Erla Ruth Harðardóttir), Eddie Carbone (Þráinn Karls-
son) og Rudolpho (Skúli Gautason).
Leiklist
Bolli Gústavsson í Laufási
Leikfélag AJkureyrar
Horft af brúnni
eftir Arthur Miller
í íslenskri þýðingu
Jakobs Benediktssonar.
Leikstjórn: Theodór Júlíusson
Leikmynd og búningar:
Hallmundur Kristinsson
Lýsing: Ingvar Bjömsson
Á Norðurlandi austan Trölla-
skaga hafa á einni viku verið
frumsýnd þrjú víðfræg leikrit eft>
ir erlenda höfunda. Það hljóta að
teljast andleg gestaboð ríkulegra
veislufanga og ekki amalegt að
eiga þess kost að ganga milli
þeirra góðbúa, sem reiða fram
listaverk eftir John Steinbeck,
Brendan Behan og Arthur Miller.
Að sjálfsögðu er framreiðslan með
misjöfnum hætti og fer eftir að-
stæðum, en alls staðar leggja veit-
endur sig fram. Þeir gera sér
glögga grein fyrir, að þeir eru
með vandmeðfama dýrgripi í
höndum. Tel ég mér til happs, að
hafa notið verkanna í þeirri sömu
röð og höfundanöfnin eru talin
hér að framan. Því ráða þó alls
ekki inntak og gæði skáldskapar-
ins eða leikræn bygging verk-
anna, heldur fyrst og fremst að-
stæður til túlkunar. Gagnrýnandi
hlýtur að sjá í gegnum fingur við
misreyndan áhugamannahóp, sem
notar stopular tómstundir frá
brauðstriti til listiðkunnar. Hann
leggur þá fremur áherslu á að
tíunda það, sem vel er gert, en
dæmir misfellur vægar. Sé ég
ástæðu til að vekja athygli á því
nú, þegar röðin er komin að at-
vinnuleikhúsi. Þá hljóta kröfumar
að verða vægðarlausari.
Leikfélag Akureyrar hefur náð
því marki að standa fyllilega jafn-
fætis Þjóðleikhúsinu og Leikfélagi
Reykjavíkur í uppfærslu vandaðra
sýninga.
Frumsýningin sl. föstudag á
leikritinu Horft af brúnni eftir
Arthur Miller staðfestir þá fullyrð-
ingu. Augljóst er, að unnið hefur
verið af mikilli nákvæmni og list-
rænni natni og árangurinn birtist
í fágætlega vandaðri og glæsi-
legri sýningu.
Oft eru bandarísku leikrita-
skáldin Arthur Miller og Tenn-
essee Williams nefndir í sömu
andrá sem fulltrúar þeirrar skáld-
legu raunsæisstefnu, er greinir frá
bláköldum vemleika, sem við þeim
blasir, en draumar, þrár og minn-
ingabrot þrengja sér eigi að síður
inn í verkin og hefja þau yfír tíma
og rúm. Báðir háðu þeir harða
baráttu gegn því kaupsýsluleik-
húsi á Broadway, sem helst setti
á svið glæsilega og léttvæga gam-
anleiki og íburðarmikla söngleiki.
Þótt því sé haldið fram, að leikrit-
ið Horft af brúninni sé í ætt við
gríska harmleikinn, þá fer ekki á
milli mála, að það og önnur verk
Millers eru um fram allt þjóð-
félagsádeilur í anda skáldsagna-
höfunda íjórða áratugsins. Og
ýmsum ber saman um að verk
þessa síðasta lærisveins Ibsens í
amerískri leikritun, séu rígbundin
við líðandi stund, vanda og við-
fangsefni, sem efst eru á baugi á
mörkuðum tíma. Hins vegar búi
þau ekki jrfir þeim skáldlega þrótti
eða þeirri andagift, sem tryggt
geti þeim varanlegan sess í, flokki
sígildra leikbókmennta. Og víst
er um það, að þegar borin eru
saman verk þeirra þriggja skálda,
sem hér hafa verið nefnd og við
Norðlendingar eigum nú kost á
að njóta, þá velkist ég ekki í vafa
um, að bæði Steinbeck og Behan
taka Miller fram sem skáld og að
verk þeirra munu fremur standast
tímans tönn. En enginn mun þó
efast um, að hann hefur verið
glöggskyggn á samtíð sína. Og
nú nýtur Miller þess, að vel er
að verki staðið í leikhúsinu á
Akureyri. Og eins má ekki gleyma
því, að þýðandi þessa leikrits, dr.
Jakob Benediktsson, er enginn
viðvaningur í meðferð íslenskrar
tungu. Islensk þýðing hans er
kjamgóð og dregur ekki úr áhrif-
um verksins, heldur lyftir því
miklu fremur í listrænar hæðir.
Theodór Júlíusson hefur fram til
þessa starfað sem fastráðinn leik-
ari hjá LA, en sýnir nú, að hæfi-
leikar hans liggja ekki síður á
sviði leikstjómar. Hvergi verður
hik í sýningunni, hraðinn eðlilegur
frá upphafi til enda, og átök mjög
spennumikil, en sönn. Þá hefur
Hallmundur Kristinsson gert
magnaða leikmynd þar sem and-
blær biks og stáls og náttúrufírrt-
ur hrikaleiki stórborgarinnar með
gnæfandi skýjakljúfa í bakgmnni
er alltaf í nánd fátæklegrar stofu
hafnarverkamannsins. Hallmund-
ur sannar með snjöllu verki sínu,
að leikfélagið er ekki á flæðiskeri
statt, er hans nýtur við. Og enn
sem fyrr bregst Ingvari Bjöms-
syni ekki bogalistin við nákvæma
beitingu ljósa. Samvinna þeirra
tveggja og leikstjórans við mótun
réttrar umgerðar leiðir til frábærs
árangurs og verður í samræmi
við þann áhrifamikla leik, sem
áhorfendur verða vitni að í þetta
sinn. Leikaramir vinna saman að
eftirminnilegum leiksigri. Þar ber
hæst þau Þráin Karlsson í hlut-
verki Eddie Carbone hafnarverka-
manns og Sunnu Borg sem Be-
atrice konu hans. Þráinn túlkar
margbrotnar tilfinningaflækjur
þessa geðríka erfiðismanns. Hon-
um tekst að sýna glöggt það
myrkur hugans, sem Alfieri lög-
manni verður tíðrætt um, túlkar
sálrænt hrun hans, fjörbrot þeirr-
ar reisnar heiðarlegs verkamanns,
sem flóki annarlegra tilfínninga
og ástríðna fellir að lokum. Þráni
fípast hvergi, heldur vinnur glæst-
an listsigur. Og það sama verður
sagt um Sunnu Borg. Leikkonan
tjáir af fágætum næmleik vaxandi
kvíða miðaldra eiginkonu, sem
fínnur eiginmann sinn fjarlægjast
sig og skynjar smám saman, að
hann er að tapa fótfestunni. Og
jafnframt birtast glöggt í leik
hennar þau innri átök, sem leiða
af sívaxandi tortryggni og fírr-
ingu þeirra, sem hún lætur sér
annt um og elskar. Sunna er mik-
ilhæf skapgerðarleikkona. í hlut-
verki Katrínar systurdóttur Be-
atrice, sem þau Eddi hafa alið
upp, er Erla Ruth Harðardóttir.
Hún fer vel með það hlutverk,
sérstaklega á átakastundum.
Hina ólöglegu innflytjendur,
bræðuma Marco og Rudolpho,
leika þeir Jón Benónýsson og
Skúli Gautason. Jón tjáir mjög vel
innibyrgða skapólgu ítalans, sem
brýst út að lokum í magnaðri
heift, og Skúli er eðlilega einlæg-
ur, hrifnæmur og síðar ráðalaus
í hlutverki hins glaðværa drengs,
sem á sér bjarta drauma í hörðum
heimi. Blæbrigðin í túlkun hans
eru sönn. Marinó Þorsteinsson
leikur Alfieri lögmann, sem rekur
sögu harmleiksins. Hann sýnir
yfírvegaða rósemi þessa reynda
manns, en mætti óneitanlega
auka á „dramatíska" tjáningu á
þeim mikilvægu stundum, sem
atburðarásin er rofín og ljóskeilan
beinist að honum. Önnur hlutverk
eru lítil, en vel af hendi leyst. Þau
eru í höndum Péturs Eggerz,
Halldórs Inga Ásgeirssonar, Jón-
steins Aðalsteinssonar, Margrétar
Kr. Pétursdóttur, Amheiðar Ingi-
mundardóttur, Friðþjófs Sigurðs-
sonar, Þorgeirs Tryggvasonar og
Þórðar Rist.
Auðfundið var á frumsýningu,
að áhorfendur kunnu vel að meta
vönduð vinnubrögð. Hér er um
merkan listviðburð að ræða, sýn-
ingu, sem óhætt er að mæla með.
Piet Hein í ís-
lenskum búningi
Bókmermtir
Jóhann Hjálmarsson
Piet Hein: SMÁLJÓÐ. Auðunn
Bragi Sveinsson islenskaði. Letur
1987.
Smáljóð Danans Piets Hein hafa
lengi vakið athygli. Þau eru hnyttin
og fyndin, oftast góðlátleg. Þau miðla
reynslu þroskaðs manns, viska þeirra
er einföld, boðskapurinn skýr. Eitt
þessara ljóða hljóðar svo i þýðingu
Auðuns Braga Sveinssonar:
Skynsemin
er mjög skjaldséð vara.
Allir sem eiga ’ hana ,
ættu að spara.
Stundum eru Ijóðin meira en fjórar
linur. Þá er Piet Hein mikið niðri
fyrir eins og i eftirfarandi:
Við vín og rósir
má vífum líkja.
Og sumar likjast rósum
þá sumar er að vilga.
En aldur litt á öðrum hrin;
þær eldast likt og besta vin.
Auðunn Bragi þýðir lipurlega og
af hagleik. En það er vandi að ná
einfaldleika frumtextans og tekst
ekki alltaf. Yfirleitt eru vísurnar góð-
Auðunn Bragi Sveinsson
ar og gildar á íslensku, sumar að
visu eilitið stirðlegar bomar saman
við danska textann sem líka er að
fínna í Smáljóðum.
Um leið og Auðunni Braga er
þökkuð bókin verður ekki komist hjá
að vitna i Piet Hein eins oghann tjá-
ir sig á móðurmáli sinu:
Den som ved smaating
hæfter sig
lar sjældent det store
efter sig.
Morgunblaðið/Ámj Sæberg
Myndin hér að ofan er frá athöfninni og sýnir Guðjón Ármann Eyjólfsson skólastjóra Stýrimannaskól-
ans ásamt nemendunum úr Varðskipsdeild, Kristjáni Marínó Önundarsyni, Halldóri Benóní Nellett,
Ómari Erni Karlssyni og Einari H. Valssyni.
Stýrimannaskólinn í Reykjavík:
Skipstjórnarmenn brautskráðir
STÝRIM ANN ASKÓLINN í
Reykjavík útskrifaði á laugar-
daginn fjóra skipstjórnarmenn
með 4. stigs réttindi, svokölluð
varðskipsréttindi.
Einnig vom við athöfnina braut-
skráðir 12 skipstjómarmenn með
200 rúmlestaréttindi af svokölluðu
undanþágunámskeiði, hinu síðasta
í röðinni. Frá því að undanþágun-
ámskeiðin vöm heimiiuð með lögum
númer 112/1984 hafa 178 skip-
„stjómarmenn brautskráðst með 200
tonna réttindi samkvæmt þeim.
Meðal viðstaddra við athöfnina voru Pétur Sigurðsson fyrrverandi
forstjóri Landhelgisgæslunnar, Jón Magnússon lögmaður Landhelg-
isgæslunnar, Þröstur Sigtryggsson skipherra og Gunnar Bergsteins-
son forstjóri Landhelgisgæslunnar.