Morgunblaðið - 09.03.1988, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. MARZ 1988
17
Ferðamál á íslandi
eftir Einar Þ.
Guðjohnsen
Leiðsögumenn
Það er ekkert nýtt, að góð leið-
sögn geti verið nauðsynleg fyrir
ferðamenn, hvort sem þeir eru inn-
lendir eða erlendir. Leiðsögnin getur
verið fólgin í fræðslu, almennri eða
jafnvel mjög svo sérfræðilegri. Slík
leiðsögn er gjama flutt í hljóðnema
í bíl eða á ákveðnum stað. Leiðsögn
getur líka verið fólgin í því að koma
mönnum klakklaust um erfítt land
yfírferðar, um óbyggðir, sumar sem
vetur eða t.d. að stjóma ijallgöngum.
Það er því augljóst, að verkefni
leiðsögumanna geta verið mjög svo
ólík. Oft verður að kalla tii fólk með
sérfræðiþekkingu eða kunnáttu, fólk
sem hefír yfírleitt annað að atvinnu
en leiðsögn eina. Reyndar hafa
langflestir íslenskir leiðsögumenn
annað aðalstarf.
Að undanfömu hefír verið nokkur
hávaði í forsvarsmönnum leiðsögu-
manna, og jafnvel gefíð í skyn, að
ferðaþjónusta á íslandi standi eða
falli með eða án þeirra þjónustu.
Krafíst er banns á erlenda hópa, sem
hingað vilja koma án þess að ráða
til sín íslenskan leiðsögumann. Það
'er gott og blessað, að menn beijist
fyrir bættum kjömm sínum, en kapp
er best með forsjá, gæta verður
nokkurrar stillingar og rétt verður
að fara með staðreyndir.
Það er staðreynd, að félagar í
Félagi leiðsögumanna hafa engan
einkarétt á leiðsögumannsstörfum.
Ymsir utan þess félags hafa sinnt
þessum störfum mun lengur en þeir,
eftirLeifKr.
Jóhannesson
Enn hafa orðið blaðaskrif um
ákvörðun stjómar Landssambands
hestamannafélaga um val á lands-
mótsstað. Ýmislegt, sem þar hefur
komið fram, er rangt og villandi og
sumt af því ekki svaravert. Því mið-
ur eiga fjölmiðlar hér nokkra sök
á, þar sem ranglega hefur verið eft-
ir haft.
Eg mun hér á eftir gera grein
fyrir gangi þessa máls, í þeirri at-
burðaröð, sem það kom fyrir.
1. Landssambandi hestamanna ber
að halda landsmót fjórða hvert ár.
í gildandi reglum LH er svo fyrir
mælt, að stjóm LH skuli taka
ákvörðun um næsta landsmótsstað
áður en ár er liðið frá síðasta lands-
móti.
2. Stjórn LH bar að taka ákvörðun
um landsmótsstað 1990 áður en ár
var liðið frá síðasta landsmóti á
Gaddastaðaflötum.
3. Til undirbúnings staðarvalinu
sendi stjómin öllum hestamannafé-
lögum á Norðurlandi bréf dagsett
26. mars 1987, þar sem óskað var
eftir því að fram komi hvar þau vildu
að mótið yrði haldið. Þetta var m.a.
gert til þess að félögin hefðp góðan
tíma til þess að fjalla um málið og
komast að niðurstöðu, en ákvörðun
þurfti að taka eigi síðar en í júlíbyij-
un. Áður höfðu hestamannafélögin
í Eyjafirði, sem eiga Melgerðismela,
sent sömu félögum eftirfarandi bréf
dagsett 15. mars 1987:
„Þar sem fyrir dyrum stendur hjá
stjórn LH að velja næsta landsmóti
stað, og heyrst hefur að Skagfirðing-
ar æski þess að mótið verði haldið
á Vindheimamelum, þrátt fyrir yfir-
lýstan vilja frá 8.6. 1980 um að
mótið verði haldið á Melgerðismelum
við Eyjaflörð, sbr. meðfylgjandi ljós-
riti fundargerðar svonefnds Varma-
hlíðarfundar, þá leyfum við okkur
að fara þess á leit, að þér gefíð
okkur svar yðar við eftirfarandi
spurningum:
Teljið þér tilvitnaða og meðfylgj-
andi fúndarsamþykkt ekki bindandi
t.d. sá er þetta ritar. Félagar í þessu
félagi geta heldur ekki leyst öll þau
verkefni, sem fyrir leiðsögumenn eru
lögð.
Sumir erlendir hópar, litlir eða
stórir, vilja ekki og þurfa ekki á þjón-
ustu íslenskra leiðsögumanna að
halda, og við því er bókstaflega ekk-
ert að segja. Áð snúa þessum hópum
frá að kröfu Félags leiðsögumanna
yrði stórt skref afturábak í íslensk-
um ferðamálum og ætti ekki að
þurfa að ræða það frekar.
Friðrik Haraldsson, formaður og
forsvarsmaður félagsins og sem
Stuðlar við Aldeyjarfoss.
fyrir þau félög sem að henni stóðu?
Teljið þér ekki jafnframt lítt sæm-
andi þeim félögum sem undirrituðu
fundarsamþykktina og stóðu að því
samkomulagi og þeim einhug sem
með henni náðist að ganga nú í
berhögg við efni hennar?
Teljið þér að „aðstæður um móts-
staði í norðlendingafjórðungi“ hafi
breyst frá 8.6. 1980, þannig að
Melgerðismelar séu ekki jafn sam-
keppnisfærir í dag um mótshald við
aðra staði á Norðurlandi og þeir
voru þá?
Melgerðismelar sf. hafa nú þegar
sótt um það til stjómar LH að fá
að halda landsmót árið 1990 og jafn-
framt höfum við ritað stjórninni bréf
sem hér fylgir í ljósriti.
Við væntum skriflegs svars yðar
við ofangreindum spumingum við
allra fyrstu hentugleika."
Á fyrrnefndum Varmahlíðarfundi
sem boðaður var til að ræða um
landsmótið 1982 var samþ. viljayfir-
lýsing um mótahald 10 ár fram í
tímann, en tekið fram að hún sé
ekki bindandi þar sem fundinn skorti
til þess umboð.
Þessi viljayfirlýsing hefur ekki
verið borin upp til samþ. hvorki í
viðkomandi félögum né á ársþingi
LH og hafði því í raun ekkert gildi.
M.a. þess vegna þótti ástæða til að
kanna vilja félaganna til landsmóts-
staðar.
Niðurstaða úr svörutn hesta-
mannafélaganna varð sú, að meiri-
hlutinn valdi Vindheimamela.
4. Óskir komu fram um það, að
stjóm LH tæki ekki ákvörðun um
mótsstaðinn fyrr en að afstöðnu
fíórðungsmóti á Melgerðismelum.
Við því var að sjálfsögðu orðið.
Á fundi stjómar LH hinn 6. júlí
sl. var tekin ákvörðun um næsta
landsmótsstað. Meirihluti stjórnar
fór þar að vilja meirihluta hesta-
mannafélaganna á Norðurlandi.
5. Þrátt fynr að sljóm LH hafi stað-
ið að afgreiðslu málsins eftir réttum
leikreglum, sem enginn ber brigður
á, upphófust deilur í Qölmiðlum um
ákvörðun stjórnarinnar. M.a. barst
bréf frá hestamannafélaginu Hring
á Dalvík þar sem óskað er eftir að
krefst einkaréttar hér, er sjálfur
auglýstur fararstjóri í ferðum Sam-
vinnuferða-Landsýnar til Þýska-
lands. Friðrik hefír ekki fengið neitt
atvinnuleyfí í Þýskalandi af því að
hann þarf ekkert atvinnuleyfí þar,
svo einfalt er það. Nú er talað um
einhvers konar aðild að EB, sem
vafalítið myndi útiloka allar kröfur
íslenskra leiðsögumanna um einka-
rétt til leiðsagnar á íslandi.
Hin er svo hliðin á þessu máli,
að Félag leiðsögumanna ætti að
stuðla að aukinni hæfni sinna félaga
þannig að þeir verði eftirsóttir af
stjómin endurskoði staðarvalið og
haldi fund með norðurlandsfélögun-
um. I framhaldi af þessu ákvað
stjómin að leggja málið fyrir næsta
ársþing til umfjöllunar þar sem bom-
ar voru brigður á fullkomlega lýð-
ræðislega afgreiðslu málsins. í tii-
lögum stjómar var lagt til að fram-
vegis ákveði ársþingin landsmóts-
staði og að greidd yrðu atkvæði um
ákvörðun stjómarinnar um lands-
mótsstað árið 1990. Ársþingið hefur
að sjálfsögðu æðsta vald í málefnum
sambandsins og hafði fullan rétt á
að breyta ákvörðun stjórnar.
6. Á ársþinginu 1986 á Egilsstöðum
var samþ. að stjóm LH skipaði nefnd
til þess að endurskoða fyrirkomulag
íjórðungs- og landsmóta. Þessi
nefnd starfaði vel og skilaði áliti á
þinginu á Selfossi sl. haust. Áður
hafði stjómin sent nefndarálitið og
hugmyndir, sem fram komu í nefnd-
inni, til allra hestamannafélaga í
landinu. Engin viðbrögð komu frá
félögunum, en þingið tók flestar til-
lögur nefndarinnar til greina og
samþykkti þær.
7. Ársþingið á Selfossi hafnaði að
breyta reglum um val á landsmóts-
stað og kaus að hafa þá ákvörðun
áfram í höndum stjómar. Þar af leið-
andi kom ákvörðunartaka um lands-
mótsstað 1990 ekki til atkvæða.
Þetta verður vart skilið á annan
veg, en að þingið hafi með þessu
ekki viljað breyta ákvörðun stjómar-
innar.
Það með var talið að stjórnin
væri að framkvæma vilja þingsins.
Rétt er að geta þess, að stjóm LH
beitti sér fyrir sameiginlegum fundi
með fulltrúum allra hestamannafé-
laga á Norðurlandi á þinginu, en því
miður leiddi hann ekki til sátta.
8. Enn lagði stjóm LH til að skipuð
yrði nefnd manna úr öllum lands-
Qórðungum til að kanna hugsanleg-
ar skipulagsbreytingar á mótahald-
inu. Þessari hugmynd var komið á
fTamfæri við hestamannafélögin í
Eyjafirði, sem hótað höfðu úrsögn
úr LH. í þeirri hugmynd fólst m.a.
fjölgun landsmóta þannig að þau
yrðu annað hvort ár til skiptis á
Suður- og Norðurlandi, en fjórð-
innlendum sem erlendum aðilum.
Það verður ekki gert með boðum og
bönnum né heldur með óbilgjömu
kverkataki á íslenskum ferðamálum.
Suður-Afríka
Það undarlega hefír skeð hér, að
utanríkisráðherra hefír óskað eftir
því, að íslenskar ferðaskrifstofur
sendi ekki hópa til Suður-Afríku
vegna vondu stjómarinnar þar. Ein
ferðaskrifstofa hefír þegar aflýst
ferð.
Hér erum við komin út á ákaflega
hættulega braut, og ættum að líta
vel á allar hliðar mála áður en lengra
er haldið. Með þessu erum við að
viðurkenna í reynd, að t.d. grænfrið-
ungar geti staðið að samskonar her-
ferðum gegn okkur af því að þeir
eru á móti hvalveiðum.
Ljósmynd/EÞG
Leifur Kr. Jóhannesson
„Ákvarðanir um val á
landsmótsstað hafa
verið teknar á fullkom-
lega lýðræðislegan hátt
og eftir gildandi regl-
um landssambandsins.“
ungsmót á Austur- og Vesturlandi
á milli landsmótanna. Fjórðungsmót-
in á Suður- og Norðurlandi féllu
niður, en héraðssýningar gætu kom-
ið í staðinn. Með þessari breytingu
yrði skemmra á milli landsmóta á
hvequm stað og hægt að hafa þau
til skiptis t.d. á 4 stöðum. Þá gæti
komið inn í þá mynd þeir staðir, sem
sækjast eftir að halda slík mót og
líklegra að friður gæti orðið um
landsmótsstaðavalið til frambúðar.
Það er staðreynd, að ftjálsar ferð-
ir landa á milli eru einn mikilvæg-
asti þátturinn í að eyða tortryggni
og skapa skilning þjóða á milli. Aldr-
ei má því leggja nein stjómmálaleg
höft eða kvaðir á ferðamenn. Það
er ekki nein yfirlýsing um stuðning
við stefnur stjómar einhvers lands
þó að við kjósum að ferðast þar.
Æskilegt ætti jafnvel að vera að
kynna sér ástand og andrúmsloft
milliliðalaust þegar maður ræðir við
mann á staðnum.
Fleiri hliðar eru á málum Suður-
Afríku og ekki aðeins kúgun hvítra
á þeim svörtu. í landinu em margir
ættflokkar svartra með ólíka siði og
tungumál. Sín á milli þurfa þeir jafn-
vel að grípa til enskunnar og blönd-
un er minni en milli hvítra og
svartra.
Alls staðar í nýfijálsum ríkjum
Afríku hafa svartir ættflokkar borist
á banaspjótum og fleiri fallið og
verið meiddir en í Suður-Afríku.
Einfaldur, og í okkar augum sjálf-
sagður atkvæðisréttur, læknar því
miður ekki strax þessi mein.
Þá blandast einnig heimsyfir-
ráðastefnur inn í málin, vegnna
gífurlegra auðæfa í jörðu í Suður-
Afríku og Namibíu. Meðal annars
þess vegna bíða Kúbumenn í við-
bragðsstöðu í Angóla ef eitthvað
skyldi losna um völd þar fyrir sunn-
an.
Ef við eigum að láta það eitt
stjóma ferðum okkar, hvort við emm
sammála eða mótfallin stjórnum
landa, þá er hætt við að þeim fari
að fækka löndunum, sem við getum
heimsótt sóma okkar vegna.
Við Islendingar eigum ekki að
standa að neinskonar viðskiptahöml-
um gegn neinni þjóð. Við getum
mótmælt ýmsu og reynt að hafa góð
áhrif en við eigum ekki að taka
okkur lögregluvald.
Höfundur er ferðamálafrömuður.
Ég lagði þessa hugmynd fram í
stjóm LH í fullri alvöm, ekki sem
neinar sýndartillögur eins og gefið
hefur verið f skyn. Raunar er hug-
myndin upphaflega komin fyrst fram
frá Jónasi Vigfússyni í Funa í störf-
um milliþingnefndar um fjórðungs-
og landsmót.
Því miður höfnuðu eyfirsku félög-
in þessari hugmynd eða svömðu
henni ekki. Þar urðu margir fyrir
miklum vonbrigðum.
Ég hefí hér að framan rakið gang
þessa máls frá upphafi til þessa
dags. Það fer ekki hjá því að maður
velti því fyrir sér hvort unnið hafi
verið í samræmi við vilja samtak-
anna og ákvarðanir ársþinga. Það
er mín skoðun að svo hafi verið
gert og vandséð sé, hvernig stjórn
LH eigi að vinna, ef hún fer ekki
að vilja ársþinga, sem hafa æðsta
vald í málefnum Landssambandsins.
Ákvarðanir um val á landsmóts-
stað hafa verið teknar á fullkomlega
lýðræðislegan hátt og eftir gildandi
reglum landssambandsins. En um
hvað er þá deilt. Jú, það virðist sem
svo að reka eigi landssambandið með
hótunum og knýja á um að fella úr
gildi samþykkt, sem staðfest hefur
verið á ársþingi LH. Hvað er þá til
ráða, ef ekki er lengur hægt að reka
landssambandið eftir félagslegum
viðurkenndum reglum.
Stjórn LH hefur ákveðið að efna
til fundar með formönnum allra
hestamannafélaga laugardaginn 12.
mars nk. þar sem rædd verði starf-
semi LH og framtíðarskipulag lands-
mótanna.
Það er von stjórnar, að þar takist
að finna lausn á þeim deilumálum
sem samtökin hafa þurft að glíma
við undanfarin ár. Þetta er ekki nýr
vandi. Hann hefur komið upp áður
og fyrirsjáanlegt, að hann verði við-
varandi áfram finnist ekki lausn.
Það er skoðun mín, að nauðsyn
sé á, að ákveða fjögur landsmót fram
í tímann og taka svo málin til endur-
skoðunar að þeim tíma loknum. Allt
slíkt verður að ákveðast endanlega
af ársþingi LH.
Tökum höndum saman, hættum
að skylmast í ^ÖImiðlum og fínnum
viðunandi lausn. Ég heiti á alla góða
menn að sameinast um það.
Höfundur er formaður Landssam-
ftands hestamanna.
Landsmótsmál
ÍMll— <IK'