Morgunblaðið - 09.03.1988, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. MARZ 1988
Greinargerð frá dag-
skrárstjóra Sjónvarps
Morgunblaðinu hefur borizt
eftirfarandi frá Hrafni Gunn-
laugssyni, dagskrárstjóra Sjón-
varps:
Til ritstjómar Morgunblaðsins.
Þar sem bréf Gylfa Thorlacius,
sem skrifað var fyrir hönd Lög-
reglufélags Reykjavíkur, var birt í
heild í blaðinu, leyfi ég mér að óska
eftir að þessi tvö bréf verði jafn-
framt birt í heild sinni. Ástæða
þessa máls er þátturinn Maður vik-
unnar, þar sem rætt var við Svein
Jónsson sem handleggsbrotnaði
niðri á lögreglustöð, og hafði Lög-
reglufélagið óskað eftir því við Ut-
varpsráð að umsjónarmaður þáttar-
ins fengi áminningu. Þessu hafnaði
Útvarpsráð.
Kveðja,
Hrafn Gunnlaugsson
dagskrárstjóri.
Bréf Hrafns Gunnlaugsson-
ar
Hr. framkvæmdastjóri Pétur
Guðfinnsson.
V/bréfs frá lögfræðingum Lög-
reglufélags Reykjavíkur
v/Manns vikunnar 27. febrúar sl.
„Skamma stund verður hönd
höggi fegin," segir hið fornkveðna
og sýnist mér þau sannindi í góðu
gildi.
Að öðru leyti hef ég þetta um
málið að segja — þátturinn var gerð-
ur að minni ósk og með minni vit-
und. Baldur Hermannsson á mitt
fulla traust og hefur áður tekist á
við viðkvæm og vandasöm verkefni,
m.a. ræddi hann við skipbrotsmenn
þá sem komust lífs af úr hörmulegu
sjóslysi nýlega og tókst þar að taka
á viðkvæmu efni af þeirri nærfæmi
sem krefjast verður.
Sama er í rauninni uppi á ten-
ingnum, hvað þetta efni varðar —
hér er um viðkvæmt efni að ræða:
Unglingspiltur utan af landi er beitt-
ur ofbeldi, vegna þess að ákveðnir
menn taka lögin í sínar hendur og
misbeita valdi sínu. Enda segist lög-
reglustjóri hafa sjálfur vikið þeim
frá störfum á meðan rannsókn máls-
ins fer fram. Tilgangur þáttarins
var ekki að sverta lögregluna sem
starfsstétt, heldur að bregða ljósi á
þennan unglingspilt, sem örlögin
höfðu allt í einu leitt fram í dagsljó-
sið á harkalegan hátt.
í umfjöllun Baldurs var hvergi
hallað réttu máli, enda ekki tilgang-
urinn sá að kveða upp dóm, eða
áfellast neinn í þessari umfjöllun.
Það er ekki mitt að kenna Lög-
reglufélaginu hvemig efla beri
traust almennings til lögreglunnar
— mér hefði hins vegar þótt stór-
mannlegra, ef félagið hefði vítt þá
menn sem komið hafa óorði á alla
stéttina í stað þess að senda frá sér
bréf sem leiðir ósjálfrátt hugann að
því, hvort félagið sé að veija afglöp
tveggja svartra sauða.
Kær kveðja,
Hrafn Gunnlaugsson
dagskrárstjóri.
Maður vikunnar —
Sveinn Jónsson
Helstu forsendur þáttarins voru
þessar:
1. Hrakfarir Sveins Jónssonar og
sú limlesting er hann sætti af hálfu
lögreglunnar í Reykjavík er miklu
alvarlegra mál, en venjuleg slags-
mál milli óbreyttra borgara, því nú
hjó sá er síst skyldi, nefnilega það
þjóðfélagsafl sen> öllum er innrætt
frá blautu barnsbeini að hlýðr.ast
og virða. Limlesting þessi hefur að
sjálfsögðu skapað ótvíræðan trún-
aðarbrest milli lögreglu og almenn-
ings, og sá brestur er þeim mun
ógnvænlegri, sem frásögnum yfir-
boðara lögregluliðsins ber alls ekki
saman við handhafa ráðherravalds-
ins.
2. Lögreglustjórinn í Reykjavík
hafði fengið tækifæri til þess að tjá
sig um málið í Sjónvarpinu, en
drengurinn ekki. Þátturinn stuðlaði
að því að jafna þennan baggahalla.
3. Nöfn þeirra starfsmanna lög-
reglunnar sem áttu hlut að limlest-
ingunni, eru sveipuð dul, og sama
gildir um konu þá hina tannhvössu,
er geymir klæði gestkomandi manna
á lögreglustöðinni. Þessi dul er ekki
aðeins höfð við til þess að skýla,
hún er einnig markviss aðferð til
að kæfa umræðuna á frumstigi, eins
og reyndar má lesa úr bréfi Gylfa
Thorlacius, þar sem hann fjargviðr-
ast út af einhliða umfjöllun.
4. Þannig var búið um hnúta að
engin meiðyrði heyrðust í þættinum.
5. Mér var kunnugt um að dreng-
urinn bar ekki þungan hug til lög-
reglunnar almennt, þrátt fyrir lim-
lestinguna, hann kvaðst treysta
henni rétt eins og áður, en bæri
vonlega beiskan hug til þeirra sem
limlestu hann. Þetta mikilvæga at-
riði lét ég koma skýrt fram í lok
þáttarins, til þess að lífsreynsla hans
leiddi okkur hin í vitneskju um þver-
bresti lögreglunnar, en yrði þó ekki
til þess að rýra traust lögreglunnar
umfram það sem hún hefur gert
sjálf nú þegar.
6. Eftir talsverða umhugsun kaus
ég að láta frásögn hans hefjast þeg-
ar kemur að hinni óleyfilegu hand-.
töku, enda er það sem á undan
gekk alls ekki kjarni málsins, og
það verður með engu sanni sagt að
þau tildrög hafi af nauðsyn knúið
fram hina óleyfilegu handtöku og
sársaukafullu limlestingu.
7. Hin óleyfilega handtaka og lim-
lesting hins unga aðkomupilts,
vöktu óskipta athygli þjóðarinnar,
áhugi hennar beindist mjög að þol-
andanum, sem ekki hafði fengið að
segja sína sögu í Sjónvarpinu, og
því var það nálega skylduverkefni
að velja hann í þennan þátt, svo
framarlega sem gætt væri þeirra
takmarkana sem fyrr eru nefndar.
Gylfi Thorlacius hefur ritað Út-
varpsráði bréf um þátt þennan, dag-
sett 1. mars ’88, og æskir viðbragða
af hálfu ráðsins. Skylt er og skyn-
samlegt að sundurgreina röksemda-
færslu þessa bréfs, og kanna þann-
ig hvort hún sé nógu heilsteypt og
óyggjandi, til þess að knýja á um
þau svör, er hann fysir að heyra.
Mér er jafnan ljúft að skoða af sann-
gimi, hvers konar gagnrýni á störf
mín, hvort sem þau eru unnin á
vegum sjónvarps, eða á öðrum vett-
vangi, en það er mála sannast að
bréf Gylfa er ekki til þess fallið að
dýpka skilninginn, og þegar efni
þess er vandlega kannað, stendur
varla steinn yfir'steini.
Ég geri ráð fyrir því að sá er
þetta les hafi bréf Gylfa undir hönd-
um og skal ég stikla á helstu atrið-
um í málflutningi hans — frá upp-
hafi bréfsins til loka þess — og sýna
hve fráleit þau eru, en eftir hinum
einstöku atriðum verður að dæma
málflutninginn í heild sinni.
1. Gylfi segir á miðri fyrstu síðu,
að þátturinn gefi í skyn að íslenskir
lögreglumenn viðhafí samskonar
harðneskju og þeir hermenn erlend-
ir og lögreglumenn, sem sýndir voru
í inngangi.
Neðar á sömu síðu segir: „Allur
inngangur að þættinum og kynning
hans, er mjög ærumeiðandi fyrir
lögreglumenn." Þessi staðhæfing á
ekki við rök að styðjast, því að und-
ir inngangsmyndum var lesinn texti
um vaxandi harðneskju í þjóðlífínu,
svo sem í verslun og viðskiptum,
aðgerðum stjómvalda og framkomu
opinberra stofnana. Lögregla eða
lögreglumenn vom aldrei nefndir
einu orði undir þessum inngangi.
2. Gylfi fremur skýlausa fölsun á
miðri fyrstu síðu, þegar hann setur
innan gæsalappa orð sem aldrei
vom sögð í þættinum, og er þessi
fölsun dæmigerð fyrir aðferð hans
alla, en gæsalappir em samkvæmt
ríkjandi hefð einungis hafðar til
þess að sýna orðréttan texta.
3. Undarlegasta staðhæfingin á
fyrstu síðu er þessi: „Þarna er því
gefíð til kynna að lögreglan í
Reykjavík hafi handleggsbrotið
manninn." Hvað er Gylfi eiginlega
að fara? Það er ekkert gefíð í skyn,
heldur frá því greint með einföldu
og auðskiljanlegu orðalagi, að lög-
reglan í Reykjavík handleggsbraut
Svein Jónsson, enda er það alkunn
staðreynd, sem hvorki lögreglan í
Reykjavík, né nokkur annar hefur
vefengt. Heldur Gylfi kannski að
lögreglan hafi fundið drenginn
handleggsbrotinn á því heimili sem
hann var á um stundarsakir, farið
með hann limlestan niður á lög-
reglustöð, til þess að láta hann dúsa
þar yfir nóttina, en snúist hugur og
farið með hann á sjúkrahús? Það
er varla hægt að skilja hneykslun
hans á annan veg.
4. Gylfi segir: „Þátturinn er fullur
af rangfærslum og dylgjum sem
ekki fá staðist, t.d. er hvergi í þætt-
inum minnst á ástæðu fyrir hand-
töku mannsins."
011 þessi málsgrein er hreinasta
rökleysa, því hvemig má það flokk-
ast undir rangfærslur, eða dylgjur
sem fá ekki staðist (sic!), að tíunda
ekki meir en þegar hefur verið gert
í fjölmiðlum aðdraganda hinnar
óleyfílegu handtöku?
5. Um líkur á örkumlum er það
að segja, að þær eru vitanlega fyrir
hendi, þótt ekki sé ljóst hvort þær
eru litlar eða miklar, en í þættinum
var enginn dómur á það lagður,
hvort heldur væri.
6. Neðst á fyrstu síðu fer Gylfí
hörðum orðum um orðalag mitt,
varðandi fjárhagstjón drengsins af
limlestingunni. Það má hver heilvita
maður skilja, að drengurinn hefur
nú þegar orðið fyrir tilfinnanlegu
fjárhagstjóni af þessum völdum, því
hann missti af vinnu, eigrar um
atvinnulaus og getur ekki greitt
skuldir sínar. Állt annað mál er svo
það, að kannski verður honum ein-
hvemtímann síðar bætt þetta tjón
að ftillu.
Ég fæ ekki annað séð en Gylfi
skilji ekki muninn á þessu tvennu
og fer þá nokkuð að förlast boðskap
bréfsins.
7. Um einhliða staðhæfingu ann-
ars málsaðila sem Gylfi nefnir á
annarri síðu, er það að segja að
drengurinn hafði fram að þessu
ekki komið fram í Sjónvarpinu, en
það hafði aftur á móti Böðvar
Bragason. Nöfn hinna harðleiknu
lögreglumanna og tannhvössu fata-
gæslukonu em sveipuð dul og ekki
um það að ræða að fá þau í þáttinn.
8. Um aðfinnslur hans í minn
garð, fyrir að borga ferð Guðrúnar
Sveinsdóttur til Reykjavíkur, er það
að segja að við hefðum ella orðið
að kosta ferð þriggja manna austur
á Eskifjörð, með tilheyrandi dag-
peningum, og aukalegum greiðslum
til þess kvikmyndafyrirtækis sem
annaðist gerð þáttarins. Við greidd-
um aðeins fargjaldið fyrir Guðrúnu
fram og aftur, allan annan kostnað
tók hún á sínar herðar.
Ég tel að þessi lágkúrulega að-
dróttun Gylfa Thorlacius leiði úr
skugga innræti hans sjálfs, og sé
það síst til þess fallið að auka veg
þeirra sem til hans leituðu.
Það stendur ekki steinn yfir
steini, ef tilskrif Gylfa er grannt
lesið, en mér þykir líklegt að því sé
einkum ætlað að hræða starfsmenn
Sjónvarpsins frá frekari meðferð
þessa máls og jafnframt að drepa
því á dreif, með því að telja mönnum
trú um að sjónvarpsþáttur um hina
óleyfilegu handtöku og hrottalegu
limlestingu skemmi æru lögreglu-
manna meir en verknaðurinn sjálfur
og missagnir ráðamanna um fram-
vindu málsins.
Varðandi hlutskipti Gylfa sjálfs
fínnst mér hlýða að vísa til Brennu-
Njálssögu og örlaga Eyjólfs Böl-
verkssonar, sem hvorki rak mál sitt
af réttlætiskennd eða góðgimi, held-
ur fégræðgi einni saman. „Eyjólfur
Bölverksson var lagður ógildur fyrir
ójöfnuð hans og rangindi,“ segir
höfundur Njálu og færi betur ef sú
yrði einnig raunin um erindi Gylfa
Thorlacius.
Greinargerð þessa les ég í síma
fyrir Halldóm Káradóttur að morgni
4. mars, og fel henni á hendur að
rita það upp og dreifa fyrir fundar-
menn í Útvarpsráði.
Þar sem bréf Gylfa felur í sér
grófan atvinnuróg, mun ég áskilja
mér allan rétt til þess að sækja
hann til saka á öðmm vettvangi,
svo og að opinbera hvort tveggja í
fjölmiðlum ef svo ber undir, bréf
hans og andsvar mitt, en það er
önnur saga.
Egilsstöðum, 4. mars ’88.
F.h. Baldurs Hermannssonar
Halldóra Káradóttir
Leiguvél á vegum Flugleiða:
Tölvur til lands-
ins og hestar út
Keflavík.
Fíutningaflugvél á vegum
Flugleiða flutti 500 tölvur af
nýjustu gerð til landsins á
sunnudag. Eftir að tölvurnar
höfðu verið teknar frá borði
voru nokkrir tugir hesta settir
um borð og að því loknu var
ferðinni heitið til Svíþjóðar
sem verður framtíðarheima-
land hestanna.
Öm Andrésson, sölustjóri hjá
fyrirtækinu Enari J. Skúlasyni,
sem flytur inn tölvumar, sagði
að þessi flutningsmáti hefði
ýmsa kosti. Mikið magn væri-
keypt og flutt inn í einu og hægt
að nýta flutningarými vélarinnar
aftur til baka. Örn sagði að tölv-
umar, sem em af tegnndinni
Victor, hefðu komið frá Svíþjóð,
en þær væru framleiddar í Jap-
an. Hann sagði að fyrir væru
um 2.900 vélar af þessari tegund
í landinu og væri eftirspurn mik-
il.
Hestamir, sem eiga ekki aft-
urkvæmt til landsins, vom seldir
frá 80 þúsundum krónum upp í
300 þúsund krónur. Það var
sænskur hestakaupmaður og
hinn kunni tamningamaður og
knapi, Aðalsteinn Aðalsteinsson,
sem stóðu að útflutningi hest-
anna.
- BB
Morgunblaðið/Biöm Blöndal
Hestar leiddir uro borð í flug-
vélina á Keflavíkurflugvelli.