Morgunblaðið - 09.03.1988, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. MARZ 1988
Veggspjöldunum haldið á loft á blaðamannafundinum Um borð í Sjóla í gser. Morgunblaðið/Svcrrir
Átak gegn losun á sorpi í sjó
Háslóli íslands;
Vaka vill rjúfa
deildarmúrana
STJÓRN Landssambands
íslenskra útvegsmanna ákvað i
desember sl. að beita sér fyrir
átaki gegn losun á sorpi í sjó frá
íslenskum fiskiskipum. í tilefni af
því hefur LÍÚ látið hanna vegg-
spjöld til að setja um borð í íslensk
fiskiskip með hvatningarorðum til
áhafna um að henda ekki fyrir
borð sorpi sem leysist ekki upp í
hafinu.
Kristján Ragnarsson, formaður
LÍÚ, sagði á blaðamannafundi, sem
haldinn var um borð í togaranum
Sjóla í Hafnarfjarðarhöfn í gær, að
í lögum um vamir gegn mengun sjáv-
ar frá árinu 1986 segi m.a.: „Óheim-
ilt er að losa í sjó öll þrávirk gervi-
efni, sem fljóta eða mara í sjónum,
þar með talin plastfiát, kaðlar og
net.“ Kristján sagði að lagabókstaf-
urinn væri þó ekki aðalatriðið heldur
hugarfarið. „Við sjáum ekki lengur,"
sagði Kristján, „að menn kasti til
dæmis úr öskubökkum á gangstéttir
en hins vegar er ennþá kastað í haf-
ið miklu magni af rusli sem skolast
hefur upp á strendumar.
Við fengum því Guðjón Ketilsson
til að hanna veggspjöld fyrir okkur
þar sem menn em hvattir til að kasta
ekki rusli í sjóinn. Ég vil hins vegar
leggja áherslu á að við emm ekki
að ásaka sjómenn í þessu sambandi.
Við viljum hvetja útgerðarmenn til
að setja upp þessi spjöld í skip sín
og hafa aðstöðu um borð í skipunum
fyrir ruslið. Það er einnig nauðsyn-
legt að það sé góð aðstaða við hafn-
ir landsins til að taka við msli frá
skipunum," sagði Kristján.
Gísli Jón Hermannsson, sem gerir
m.a út frystitogarann Frera, sagði
að Freri hefði komið með 2,5 til 3
rúmmetra af msli, t.d. plastbrúsum,
og öðmm umbúðum, að landi eftir
eina veiðiferð.
Magnús Jóhannesson, siglinga-
málastjóri lýsti yfir ánægju sinni á.
fundinum með þetta framtak LIÚ.
Hann sagði að haft hefði verið sam-
band við hafnimar vegna þessa máls
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi leiðrétting:
í blaði yðar föstudaginn 4. mars
á bls. 24 birtist grein sem nefnist
„Mismunandi iðgjöld eftir búsetu og
bíltegund". í tveimur síðustu máls-
greinunum er ekki farið rétt með og
er því leiðréttingum hér með komið
á framfæri.
í næstsíðustu málsgrein segir svo:
„Hljótist tjón af notkun bifreiðar
missir eigandi bónusinn og greiðir
fullt iðgjald." Þetta er ekki rétt. Hið
rétta er að við hvert tjón tapast tveir
bónusflokkar. Þetta getur t.d. valdið
því að sá sem er í 65% bónus fellur
niður í 50% bónus. Tapaði sá hinn
sami öllum bónus eins og fullyrt er
í greininni greiddi eigandinn 100%
iðgjald, en hið rétta er að hann greið-
ir 50% iðgjald.
en fram kom á fundinum að af 31
höfn töldu 6 eða 7 sig ekki hafa
aðstöðu til að taka við sorpi frá skip-
unum.
Einnig kom fram á fundinum að
stjóm Farmanna- og fiskimanna-
sambandsins hefur sett á laggimar
starfshóp til að fjalla um þessi mál
og sent verður dreifibréf í skipin þar
sem menn em hvattir til að kasta
ekki msli í sjóinn.
í síðustu málsgrein segir svo: „15
þúsund króna sjálfsábyrgð sem ætti
að lækka heildampphæð um sem
nemur 10% að jafnaði." Þetta er
ekki rétt. Hið rétta er að 15.000
króna sjálfsábyrgð gefur einungis
10% afslátt á ábyrgðartryggingarið-
gjaldinu. Sjálfsábyrgðin gefur ekki
afslátt á öðmm iðgjöldum eins og
t.d. SÖ-iðgjaldinu eða framrúðu-
iðgjaldinu. Afslátturinn lækkar því
heildampphæðina í þeim dæmum,
sem tekin em í greininni um 7,35%
til 8,48% en ekki 10%.
Hér með er óskað eftir að ofan-
greindum leiðréttingum verði komið
á framfæri.
Með vinsemd og virðingu.
F.h. Samstarfsnefndar íslensku
bifreiðatryggingafélaganna,
Sigurjón Pétursson formaður.
VAKA, félag lýðræðissinnaðra
stúdenta, hefur sett fram nýjar
hugmyndir að breyttu skipulagi
náms í Háskóla íslands undir kjör-
orðinu „Rjúfum deildarmúrana".
Felast þær einkum í samræmingu
og samnýtingu námsskeiða milli
deilda þannig að stúdentum gefist
í auknum mæli kostur á að taka
námsskeið í öðrum deildum. Einn-
ig samræmingu á námskeiða-
skráningu, námsmati, og próf-
skráningu. Fulltrúar Vöku í Há-
skólaráði munu bera þær upp og
fylgja þeim eftir.
A fundi sem Vaka efndi til, kom
fram að ekki væri um róttækar
breytingar að ræða og að mönnum
væri ljóst að þær kæmu ekki til
framkvæmda á einum vetri. Hér
véeri öllu heldur um tilraun til að
koma af stað umræðu um mennta-
mál ekki síst í ljósi þeirrar umræðu
sem OECD-skýrslan hefði skapað.
Menntamál væru ekki síður brýnt
hagsmunamál fyrir nemendur en
lánamál.
Ljóst væri að ríkjandi eininga-
kerfi hefði ekki aukið valfrelsi nem-
enda og því brýnt að bæta það og
endurskoða. „Rjúfum deildar-
múrana" eru leiðir sem Vaka hefur
sett fram og felast m. a. í að náms-
nefndir útbúi námsnet fyrir viðkom-
andi deildir og þar verði nemendum
gert ljóst hvaða val bjóðist innan
hverrar deildar og hvenær á náms-
ferlinum það sé æskilegt. Þessir
möguleikar verði svo samræmdir.
Brýnt sé að ávallt lig'gi frammi bestu
upplýsingar um námsleiðir svo hægt
sé að hagræða náminu. Hugmynd-
unum sé ekki ætlað að rýra þá
grunnþekkingu sem nauðsynleg sé
í hvetju fagi heldur að gefa nemend-
um tækifæri til að afla sér ítar-
þekkingar í samræmi við nám sitt.
Þá vill Vaka að samvinna milli
forsvarsmanna stúdenta í deildum
og upplýsingastreymi þeirra í milli
verði aukið. Þannig fáist t.d. upplýs-
ingar um leiðir til lausnar á ýmsum
málum auk þess sem þekking og
kraftar nýtist betur.
Síðast en ekki síst telur Vaka
mikilvægt að unnið verði að eflingu
rannsókna við Háskólann og að sam-
vinna milli rannsóknarstofnana verði
aukin. Reynt verði að samnýta gögn
og sameina rannsóknarverkefni
prófessora. Einnig beri að stuðla að
virkri þátttöku nemenda í rannsókn-
arvinnu.
Morgunblaðið/Þorkell
Fulltrúar Vöku kynntu hugmyndir félagsins um menntastefnu, f.v.:
Benedikt Bogason formaður, Valborg Snævarr, fulltrúi Vöku í Há-
skólaráði, Jónas Fr. Jónsson, tilvonandi fulltrúi Vöku í Háskólaráði
og Lilja Stefánsdóttir, fulltrúi Vöku í menntamálanefnd Stúdenta-
ráðs.
Leiðrétting við frétt
um bílatryggingar
Hlutafjáraukning Hafskips hf. 1985:
Krafist ógildingar hluta fjár-
loforðs vegna rangra upplýsinga
Munnlegur málflutningur fór fram í skiptarétti í gær í máli
manns, sem krafðist þess að hlutafjárloforð hans vegna hlutafjár-
aukningar Hafskips hf. árið 1985, yrði ógilt. Hann hélt því fram,
að hann hefði skráð sig fyrir hlutabréfum vegna rangra eða vill-
andi upplýsinga forráðamanna Hafskips um stöðu fyrirtækisins.
Fleiri slík mál eru nú fyrir skiptarétti.
Maðurinn gerði þá kröfu, að
honum verði afhent skuldabréf út-
gefíð 21.2 1985 til Hafskips hf.,
að Qárhæð upphaflega kr. 1 millj-
ón. Til vara krafðist hann þess, að
viðurkennd verði sem almenn
krafa, krafa hans í þrotabúið sömu
flárhæðar, auk áfallinnar vísitölu
við upphaf skipta, þ.e. kr.
1.273.333. Það var á hluthafafundi
skipafélagsins þann 9. febrúar
1985 sem samþykkt var 80 milljóna
króna hlutaíjáraukning.
Hlutabréf keypt á röngum
forsendum
Sóknaraðili hélt því fram, að
forsendur hans til hlutabréfakau-
panna hefðu verið byggðar á röng-
um upplýsingum um stöðu félags-
ins og því væri löggemingurinn
ógildur. Þá væri rangar upplýsing-
ar gefnar með sviksamlegum hætti,
óheiðarlegt væri að bera fyrir sig
löggeminginn vegna þeirra að-
stæðna sem fyrir hendi voru og
ósanngjamt væri ef hann væri
bundinn við löggeminginn. í máli
sóknaraðila kom fram, að á hlut-
hafafundinum hafí stjómarformað-
ur Hafskips, í skýrslu er hann
nefndi „Á krossgötum", sett fram
rangar upplýsingar. Meðal annars
hafí þar komið fram, að tap árið
1984 næmi um 50-60 milljónum,
Atlantshafsflutningar félagsins
stæðu traustum fótum og hefði
hagnaður af þeim numið 24 milljón-
um síðasta ársfíórðung 1984 og
gert væri ráð fyrir hagnaði árið
1985. Vegna þessara upplýsinga
hefði hann tekið þátt í hlutafíárút-
boðinu. í júní sama ár hafí komið
í ljós, að tap árið 1984 nam 95
milljónum, Atlantshafsflutningam-
ir höfðu ávallt verið reknir með
tapi og hagnaður reyndist ekki
vera fyrir hendi fyrstu fíóra mán-
uði ársins 1985. Þá reyndist eiginfí-
árstaða, sem að vísu hafði verið
áætluð neikvæð, vera neikvæð um
105 milljónir.
Varðandi það, hvort upplýsingar
hefðu verið gefnar með sviksam-
legum hætti, sagði sóknaraðili, að
svikin væru fólgin í því, að forráða-
menn Hafskips hafi gefið bæði
rangar og ónógar upplýsingar um
fíárhag og afkomumöguleika fyrir-
tækisins. Hann fullyrti að þeir
hefðu haft upplýsingar um að stað-
an væri verri. Þar vitnaði hann
meðal annars í minnisblöð, sem
fundust hjá endurskoðanda Haf-
skips hf., en þar kom fram að þann
15. janúar 1985 taldi hann tap
■fyrirtækisins 111 milljónir. Þetta
var fyrir hluthafafundinn. Þá hafi
vitni borið fyrir Rannsóknarlög-
reglu ríkisins að forstjóri Hafskips
hefði sagt við sig í desember 1984
að Atlantshafssiglingar fyrirtækis-
ins hefðu komið hryllilega út.
Sóknaraðili sagði fyrirtækið hafa
óttast að viðskiptabanki þess kippti
að sér hendinni og því hafi hlutha-
far verið blekktir til að taka meiri
áhættu en þeir töldu sig vera að
gera. Það sé óheiðarlegt fyrir
þrotabú Hafskips að bera löggem-
inginn fyrir sig, því forráðamenn
fyrirtækisins hafi mátt vita hver
staðan raunvemlega var.
Loks tók sóknaraðili fram, að
búið gæti ekki borið tómlæti hans
fyrir sig þar sem forráðamenn fé-
lagsins hafí vitað, eða mátt vita,
að upplýsingar þeirra væm rangar.
Engum blekkingum beitt
Af hálfu vamaraðila, þrotabús
Hafskips, var þess krafíst að öllum
kröfum sóknaraðila yrði hafnað. Á
hluthafafundinum hafi komið skýrt
fram, að tölur um afkomu félagsins
væm áætlaðar og hafí stjómin ta-
lið 80 milljóna hlutafíáraukningu
leysa vandann, en öllum hefði verið
ljóst að reksturinn hafí ávallt verið
í böndum. Það hefði verið hæpið
að ætla að rekstur fyrirtæksins
snerist allt í einu í stórgróða. Þá
lagði vamaraðili mikla áherslu á,
að sóknaraðili hefði aldrei komið
fram í eigin persónu við hlutabréfa-
kaupin, eða síðar, heldur hafí bróð-
ir hans farið með umboð hans, en
sá hafí síðan verið kosinn í stjóm
félagsins og hefði sérþekkingu á
skipaflutningum, svo hann hefði
getað ráðið sóknaraðila heilt. Þá
var bent á, að yrðu hlutafíárkaupin
ógilt nú, kæmi það niður á við-
skiptaaðilum Hafskips, sem hafí
lánað út á hlutafíáraukinguna.
Hlutafíárkaup séu áhættukaup, en
það eigi ekki að vera hætta á að
hlutafé sé dæmt af fyrirtæki, því
viðskipaaðilar verði að geta gengið
að því vísu að hlutafé sé eign fyrir-
tækisins.
Vamaraðili hélt því fram, að það
væri með öllu ósannað að forráða-
menn Hafskips hafí vitað að staða
fyrirtækisins var önnur og verri en
sagt var á hluthafafundinum í febr-
úar. Áætlanir um afkomu fyrirtæk-
isins hafi ekki verið einungis unnar
af forstjóra og stjómarformanni,
heldur í samvinnu margra starfs-
manna fyrirtækisins. Það hafi verið
erfítt, eða útilokað, að gera sér
grein fyrir nákvæmri stöðu fyrir-
tækisins, þar sem meðal annars
hafí verið erfítt að átta sig á stöðu
Atlantshafsiglinganna á þessufn
tíma. Það sé ósannað og ólíklegt
að einstaklingar innan Hafskips
hafí ásett sér að svíkja menn til
hlutabréfakaupa.
Vamaraðili hélt því fram, að
ekki væri hægt að tala um að for-
sendur fyrir hlutabréfakaupunum
hafí brostið þegar áætlanir stóðust
ekki, því þá aðeins yllu brostnar
forsendur ógildi, að kaupandi hefði
getað gert þessar forsendur að
skilyrði fyrir kaupunum. Hins veg-
ar væri bannað að hlutafíárkaup
væra skilyrt. Sóknaraðili hafí talið
að forsendur brostnar þegar komið
var fram í júní 1985 og áætlanir
reyndust ekki standast. Þá hafí
hann ekkert hafst að og ekki held-
ur umboðsmaður hans, sem sat í
stjóm. Krafa um ógildingu verði
hins vegar að koma fram strax,
það sé nauðsyn fyrir viðskiptalífið.
Því hafí sóknaraðili fyrirgert rétti
sínum.
Loks benti vamaraðili á, að ef
ógildingarákvæði eigi þrátt fyrir
allt víð, þá verði að benda á að
skuldabréfíð vegna kaupanna hafí
verið sett að handveði og sé af-
hending þess ekki framkvæinanleg,
því það sé ekki lengur í höndum
Hafskips, eða þrotabús þess.
Sóknaraðili geti aldrei átt nema
vangildisbætur úr hendi vamarað-
ila ef loforð hans verður ógilt, eða
litið svo á að hann þurfí ekki að
efna það.
Fyrir hönd sóknaraðila flutti
Einar Gautur Steingrímsson,
cand.jur., málið sem prófmál og
fyrir hönd vamaraðila flutti Láras
Blöndal, cand. jur., málið, einnig
sem prófmál. Dóm í málinu skipa
Valtýr Sigurðsson, borgarfógeti og
meðdómendur hans, þeir Reynir
Ragnarsson, löggiltur endurskoð-
andi, og Þorgeir Órlygsson, settur
prófessor.