Morgunblaðið - 09.03.1988, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. MARZ 1988
Jarðgöng
undir Hvalfjörð
Ahrif þeirra á byggðina á Vesturlandi
eftirSturlu
Böðvarsson
Greinin er byggð á ræðu, sem
flutt var á fundi fulltrúaráðs
sjálfstæðisfélaganna á Akranesi
Vestlendingar hafa lagt mikla
áherslu á bættar samgöngur og
uppbyggingu vega í kjördæminu.
Astæður eru einkum þær að nær
allur flutningur að og frá svæðinu
fer um vegina og þess vegna eru
gerðar miklar og vaxandi kröfur
um uppbyggingu þeirra, einkum í
vesturhluta kjördæmisins.
Framkvæmdum við vegagerð
hefur miðað nokkuð vel, einkum í
suðurhluta kjördæmisins. Fram-
vinda vegagerðar í kjördæminu
hefur til skamms tíma verið tengd
fáum stórverkefnum (Borgarfjarð-
arbrú, Ólafsvíkurenni, Holtavörðu-
heiði), sem hafa dregið til sín mest-
an hluta framkvæmdaflármagns-
ins.
Af þeirri ástæðu hefur miðað
heldur hægt við aðrar framkvæmd-
ir og ekki er áætlað að gera neitt
sérstakt átak samkvæmt vegaá-
ætlun.
Það hlýtur því að vekja athygli
manna þegar upp koma hugmynd-
ir um nýstárlegar og í raun risa-
vaxnar framkvæmdir á borð við
það, að byggja brú eða leggja göng
undir Hval§örðinn.
Hugmyndir um brú eða göng
undir Hvalijörð eru ekki nýjar.
1967 var samþykkt tillaga þing-
manna Vesturlandskjördæmis,
þeirra Jóns Ámasonar, Sigurðar
Ágústssonar, Benedikts Gröndal,
Ásgeirs Bjamasonar og Halldórs
E. Sigurðssonar, um „alhliða rann-
sókn á því,“ eins og segir í ályktun-
inni, „hvemig hagkvæmast muni
að leysa samgönguþörfina milli
þéttbýlis í og við Reykjavík annars
vegar og Akraness, Borgarfjarðar
og til Vestur- og Norðurlands hins
vegar."
I kjölfar þessarar tillögu var
síðan unnið nefiidarálit um sam-
göngur um Hvalfjörð, sem var skil-
að 1972. í þeim tillögum sem fram
koma í áliti nefndarinnar er fjallað
um göng undir fjörðinn. Síðan eru
liðin 16 ár og margt breyst í þjóð-
félaginu.
Enn eru komnar fram tillögur
um að brúa Hvalfjörðinn. Þær til-
lögur em til umíjöllunar hér á
þessum fundi en áður hafa þær
verið ræddar á fundi Verkfræð-
ingafélagsins.
Ég mun §alla hér um hvaða
áhrif þetta risavaxna samgöngu-
mannvirki muni hafa á byggðina
á Vesturlandi.
Fram kemur í skýrslunni frá
1972 að göng undir Hvalfjörðinn
muni hafa áhrif, ekki aðeins á
Vesturlandi heldur einnig á byggð-
ina sunnanvert við fjörðinn.
Stórhöfuðborgarsvæðið má
marka af Hafnarfírði að sunnan
og Mosfellsbæ að norðan. Það
teygir þjónustusvæði sitt upp í
Borgarfjörð og allt vestur á Snæ-
fellsnes, þar sem eru sumarbú-
staðabyggðir borgarbúa. Sam-
göngur við þessi svæði eru ekki
síður mikilvægar fyrir borgarbúa
á vissum tímum áirsins, en fyrir
íbúa byggðanna á Vesturlandi,
Vestfjörðum, Ströndum og Norð-
urlandi.
Tillögur og athuganir Vegagerð-
arinnar, sem Hreinn Haraldsson,
jarðfræðingur, hefur kynnt, og
hugmyndir ðlafs Bjamasonar,
verkfræðings hjá VST, hafa vakið
athygli margra og áhuga. Ekki
síst tillögur um fyllingu út í fjörð-
inn og forsteyptan vegstokk undir
^örðinn í fyllingunni. Áætlaður
kostnaður er 1,5—2 milljarðar
króna.
Þingmenn Vesturlandskjör-
dæmis hafa vakið athygli á þessum
hugmyndum og flutt tillögu á þingi
um nýja legu vegar um Hvalfjörð.
Þingmenn Vesturlands mega ekki
eigna sér þessa framkvæmd einir,
hversu góð og mikilvæg sem hún
annars er fyrir Vesturland. Afleið-
ingamar gætu orðið þær að göng
undir Hvalfjörð verði byggð fyrir
fjármagn, sem ætti að ganga til
vegakerfísins í Vesturlandskjör-
dæmi. Það ættu menn að hafa
lært af reynslunni. Þingmenn allra
kjördæma eiga að taka þátt í að
Sturla Böðvarsson
vinna að þessu merkilega máli.
Við uppbyggingu vegakerfisins
í landinu hlýtur að vera uppi sú
meginstefna að stytta allar aðal-
leiðir svo sem mest má verða. Af
þeirri ástæðu hlýtur það að vera
æskilegt, svo framarlega sem um-
ferðin er næg, að stytta sér leið
undir eða yfír Hvalíjörðinn.
Til þess að ná hámarks arðsemi
af slíkri framkvæmd verður að
skipuleggja aðra þætti samgöngu-
kerfísins í kjördæminu út frá
„brúnni" (göngunum).
Ekki fer á milli mála að göng
undir ijörðinn á þeim stað sem nú
er rætt um munu valda byltingu
fyrir Akranes. Göng við Laufa-
grunn munu færa Akranes í þjóð-
braut ekki síst ef þjóðvegurinn
verður vestan Akrafjalls.
Frá sjónarhóli Vestlendinga er
það að öllu leyti mjög æskilegt.
Margskonar samstarf byggðanna
mun styrkjast og eflast og t.d.
núverandi samstarf á sviði fram-
haldsskólarekstúrs mun verða auð-
veldara og kostnaðarminna vegna
betri samgangna við Akranes, ef
þjóðbrautin liggur þar um bæjar-
hlaðið.
Rékstur sveitarfélaga á lands-
byggðinni er oft á tíðum erfíður
vegna þess að þær stofnanir, sem
þau reka, nýtast ekki sem skyldi
vegna erfíðra samgangna. Bættar
samgöngur, t.d. milli Akraness og
Brú yfir Hvalfjörð, yfirlitsmynd.
annarra staða á Vesturlandi, munu
án efa styrkja þær þjónustustofn-
anir sem á svæðinu eru og skapa
möguleika á því að skipuleggja
uppbyggingu þeirra með tilliti til
þess, að stærra svæði njóti þjón-
ustunnar og kosti hana.
Fyrir atvinnuvegina hafa bættar
samgöngur með göngum vafalaust
mjög mikil áhrif. Atvinnusvæðið
stækkar og einnig markaðssvæðið
fyrir framleiðslufyrirtækin. Það er
mikils virði fyrir framleiðslufyrir-
tækin á svæðinu, t.d. á Akranesi
og í Borgamesi, að stytta leiðina
á aðalmarkaðssvæði landsins. Fyr-
irtæki í byggingariðnaði og
vinnslustöðvar landbúnaðarins, svo
dæmi séu nefnd, sem stunda fram-
leiðslu á sviði byggingariðnaðar
og matvælaframleiðslu, eiga í erf-
iðleikum með að keppa á
Reykjavíkurmarkaðinum vegna
mikils flutningskostnaðar.
Stytting á leiðinni mun því án
nokkurs vafa bæta samkepphis-
stöðu fyrirtækja og fjölga atvinnu-
tækifærum auk þess sem fyrirtæki
í sérhæfðri framleiðslu ættu frekar
að geta keppt við fyrirtækin á
höfuðborgarsvæðinu um vinnu-
aflið. Fólk mun frekar sækja í
búsetu á svæðinu og leita í störf
á öllu Vesturlandi með bættum
samgöngum.
Bættar samgöngur um Hval-
Qörð munu einnig hafa áhrif á
byggðina í Snæfellsnesi og í Dölum
og reyndar einnig á Vestfjörðum
og Norðurlandi.
Svo sem fyrr segir þá hafa
slæmar vegasamgöngur mjög háð
framþróun í vesturhluta Vestur-
lands.
í fyrstu munu göng undir Hval-
§örð samt sem áður ekki hafa af-
gerandi áhrif á byggðina á Snæ-
fellsnesi og í Dalasýslu nema til
komi jafnframt eða áður mjög
miklar framkvæmdir í vegagerð
innan þessara svæða.
Þegar hafíst er handa við að
skipuleggja svo stórfelldar fram-
kvæmdir sem göng undir Hvalfjörð
verður jafnframt að gera sér grein
fyrir því á hvem veg aðrir hlutar
vegagkerfísins á Vesturlandi verði
byggðir upp.
Nauðsynlegt er að raða fram-
kvæmdum þannig að hver áfangi
nýtist sem best innan svæðanna
og tengi vaxandi umferð inn á
stofnbrautir milli landshluta svo
sem um göngin undir Hvalijörðinn.
Ég gat þess fyrr að göng undir
Hvalfjörðinn munu ekki hafa af-
gerandi þýðingu fyrir okkur á
Snæfellsnesi nema jafnframt verði
gert sérstakt átak í vegagerð þar.
Það sem ég á við er að jafn-
framt eða áður verði unnið að upp-
byggingu vegakerfísins milli bæj-
anna á norðanverðu Snæfellsnesi
og yfír Snæfellsnesfjallgarðinn.
Yfír fjallgarðinn verður að koma
vegur, sem halda má opnum alla
daga að vetri undir venjulegum
kringumstæðum. Þessar leiðir
tengja síðan samgöngur til Vest-
fjarða með Breiðafjarðarferjunni,
sem mun he§a rekstur á næsta ári.
Allar þessar framkvæmdir, jarð-
göngin undir HvalQörð, vegur yfír
Snæfellsnesfjallgarðinn og svo
Breiðafjarðarfeijan, munu stór-
auka ferðamannastrauminn allt
vestur á Firði.
Er þá komið að þeim þætti sem
ekki er veigaminnstur þegar tínd
eru til rökin fyrir þessari fram-
kvæmd, en það er aukinn ferða-
mannastraumur.
Spáð er verulegri aukningu í
ferðamannaþjónustu við erlenda