Morgunblaðið - 09.03.1988, Blaðsíða 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. MARZ 1988
Sig-urjón Pétursson
á meðal Pétur Sigfússon sem var
með Sigurjóni í Ólympíuförinni.
Hann segir um þessa glímu í ævi-
sögu sinni:
„Ég tók þátt í þessari glímu og
var raunar sendur til höfuðs Sigur-
jóni vini mínum Péturssyni í trausti
þess, að ég kynni ef til vill að koma
honum á stað í „leik“, og tækist
þá kannski að krækja hann niður,
eins og mér hafði margsinnis auðn-
ast fyrr meir og hann hlegið að.
Þetta tókst nú ekki, því að „leikur“
var hvorugum í hug sunnanmanna,
þótt hvorugur níddi og fóru þeir
báðir með fullkomnum glímu-
mannssóma af þeim vettvangi."
Guðmundur lagði alla viðfangs-
menn sína og vann því Grettisbeltið
og varð Glímukappi íslands. Sigur-
jón tapaði fyrir Guðmundi og hlaut
önnur verðlaun. Þetta sama sumar
tekur Siguijón þátt í Islandssund-
inu, sem fór fram við Skildinganes-
Qöru í tengslum við að Hannes ráð-
herra Hafstem vígði sundskála ung-
mennafélaganna þar.
Siguijón stofnaði sundfélagið
Gretti, sem stóð fyrir sundkeppni á
nýársdagsmorgni milli bryggja í
Reykjavíkurhöfn. Fyrst var keppt á -
nýársdag 1910 og var Sigurjón
meðal keppenda. Nýárssund fór
síðast fram 1923. Sigurjón var oft
þátttakandi. í júní 1910 vinnur Sig-
uijón í fyrsta sinni Grettisbeltið.
Viðfangsmenn hans urðu 8 og
þeirra á meðal félagar hans Guð-
mundur Glímukappi íslands og
Hallgrímur Benediktsson. Siguijón
lagði alla keppinautana. Um vetur-
inn sigraði hann í 500 m, 1500 m
og 5000 m skautahlaupum, og vann
þar með svonefndan Braunsbikar.
Skjaldarglímu Ármanns vann hann
þá fyrsta sinni eftir að hafa orðið
að fást við Guðmund og Hallgrím
tvisvar. Árinu áður höfðu þeir félag-
amir þrír orðið að glíma þrisvar,
en þá vann Hallgrímur skjöldinn.
Um sumarið geystist Siguijón
fyrstur í mark á Austurvelli af sjö
víðavangshlaupurum sem ræstir
voru af stað við Árbæ. Einn af
stofnendum íþróttasambands
Reykjavíkur var Siguijón 1910, en
formaður Ólafur Bjömsson ritstjóri
Isafoldar. Sambandið vígði 11. júní
1911 fyrsta nýtískulega íþróttavöll-
inn hérlendis. Skömmu síðar fór
fram á þessum velli annað Lands-
mót UMFÍ. Siguijón vann í því
móti: glímukeppni í 1. flokki, grísk-
rómverskt fang í þyngsta flokki,
göngu V2 mílu, hlaup bæði */2 og
'A mílu, knattkast, kúluvarp, önnur
verðlaun í langstökki, þriðju í 100
m hlaupi. Á þessu ári varði hann
handhafarétt sinn að Grettisbeltinu,
Glímukappi íslands varð hann fimm
sinnum (1910—1914), en 1919 varð
hann annar, tapaði fyrir Tryggva
Gunnarssyni. Ármannsskjöldinn
vann Siguijón 1911 og alls sex sinn-
um. Vann hann til eignartvo skildi.
Þetta sumar í ágústlok vildi Sig-
uijón reyna á þrek sitt. Hann var
á þessum ámm afgreiðslumaður í
verslun og dómur margra að ekki
fyndist í Reykjavík betri búðar-
þjónn. Það var laugardagur er Sig-
uijón bjó sig til langrar göngu. Um
klukkan 23 lagði hann af stað frá
Reykjavík og stefndi yfir heiðar til
Þingvalla. Eftir stutta hvíld þar
lagði hann kl. 5 upp með Þingvalla-
vatni austanverðu niður að Sogs-
brú. Tók hann sér þar hvíld í 40
mín. Fór þaðan kl. 15.20 og kom
í hlað á Kolviðarhóli kl. 22. Matast
þar og sefur, en leggur upp til
Reykjavíkur kl. 3 og kom til
Reykjavíkur kl. 7.45, svo að hann
rétt slapp að mæta á réttum tíma
að búðarborðinu. Gönguleiðin nem-
ur rúmlega 150 km. Á göngu var
hann í rúmlega 20 klukkustundir
og fór að jafnaði 7 og 8 km/klst.
en hvíldist tæplega í 13 klst. Þetta
var þörf prófraun undir álagið
sumarið 1912.
Á haustmánuðum 1911 tók Sig-
uijón að undirbúa stofnun samtaka
íþróttafélaga. Til undirbúnings-
fundar boðaði Siguijón 18. janúar
1912. Urðu fundarmenn 30 frá 9
félögum. Siguijón skýrði tilgang
samtaka íþróttafélaga og nauðsyn.
100 ára minning:
Sigurjón Péturs-
son á Alafossi
Fæddur 9. mars 1888
Dáinn 3. maí 1955
I dag, 9. mars, eru hundrað ár
liin frá fæðingu Siguijóns Péturs-
sonar í Skildinganesi úti við Skeija-
Qörð. Þar bjuggu foreldrar hans,
hjónin Vilborg Jónsdóttir, bónda
Einarssonar í Skildinganesi og Pét-
ur, formaður Hansson. Ríkidæmi
var ekki fyrir að fara hjá þessu
vinnusama alþýðufólki, sem sótti
afkomu í búskap og útveg. Bræður
tvo átti Siguijón, Ólaf (1889—1938)
og Einar (1892—1961). Siguijón
kynntist fljótt að svara kalli og
verða að liði. Sú viðleitni átti sinn
baga. í formála bókarinnar Mín
aðferð eftir J.P. Múller, sem Sigur-
jón fékk dr. Bjöm Bjarnason frá
Viðfirði til þess að þýða, en hann
kostaði sjálfur útgáfu á 1911, tekur
hann þetta fram um æsku sína:
„Þegar ég var um fermingu var
ég í rauninni allra mesti aumingi,
hjartveikur, boginn í baki, kulvís,
næmur fyrir öllum farsóttum og
kunni hvorki að ganga, hlaupa né
synda. Ég fann mjög til þess að
vera svona mikill væskill; mig sár-
langaði til að verða heilsuhraustur
og ásetti mér því að gjöra allt til
þess. Ég fann að það var gleði-
snautt líf að vera svona lasburða,
og óskaði þess oft að einhver vildi
koma og segja mér, hvemig ég
ætti að fara að því að verða hraust-
ur. En því fór fjarri að nokkur yrði
til þess. Þá átti hreystin sér engan
vakandi vin. Ef maður gjörði eitt-
hvað í þá átt að herða sig, t.d. að
glíma, þá voru það kölluð heimsku-
læti. Þesskonar ummæli heyrði ég
oft þjóta mér um eyru og heyri enn
í dag, ef maður sést ganga á ilskóm
á götum bæjarins og berhöfðaður.
En það læt ég mig engu skipta.
Ég kenni í bijósti um þessar kveif-
ir.“ ^
Siguijón fluttist unglingur inn til
Reykjavíkur og átti þar heima upp
frá því og á Álafossi í Mosfells-
sveit. í Reykjavík komst hann þeg-
ar í kynni við íþróttir. Að vor- og
sumarlagi sótti hann sund í sund-
laugar Laugamess hjá Páli Erlings-
syni og að vetrinum í glímu hjá
Pétri Jónssyni blikksmíðameistara
í Glímufélaginu Ármanni. Fundar-
gerðarbækur Ármanns eru til frá
1906. Eldri bækur glötuðust við
flutninga eins úr stjóm félagsins
til Kanada, því sést eigi hvenær
Siguijón verður félagi, en 1907 er
hann kominn í stjóm félagsins og
Hallgrímur Benediktsson er þá for-
maður. Þeir verða stórvirkir félags-
málamenn og glímu stunda þeir af
kostgæfni, fyrst hjá Pétri Jónssyni
og síðar hjá Guðmundi múrara-
meistara Þorbjömssyni. Góða
glímuiðkendur átti Glímufélagið
Ármann, t.d. Guðmund Stefánsson.
Aukna fæmi aflaði Hallgrímur sér
með iðkun leikfimi en Siguijón sótti
forsögn um æfíngar og þjálfun í
fræði J.P. Múllers. Einnig iðkaði
hann fleiri íþróttir, sund, skauta-
hlaup, skíðagöngu, grísk-rómverskt
fang og lyftingar.
Eitt af því sem var á dagskrá á
Þingvöllum í ágúst 1907 til þess
að gera Friðrik VIII konungi dvöl
hans á sögustaðnum hátíðlega var
keppni í glímu. Keppni þessarar
hafði verið beðið í mikilli eftirvænt-
ingu frá því að fréttist að Jóhannes
Jósefsson á afmælisfundi Umf.
Akureyrar í janúarbyijun 1907,
flutti heitstrengingu um að ganga
sem sigurvegari af glímufundi, ef
til hans yrði efnt á Þingvöllum við
komu konungs þangað næsta sum-
ar. Á þessari Konungsglímu á Þing-
völlum vakti Siguijón, þá 19 ára,
mikla athygli, er hann lagði Jóhann-
es í aðalkeppninni og varð þriðji
að vinningum, jafn Jóhannesi. Sig-
uijón og félagar hans í Ármanni
elfdust mjög við að Hallgrímur vann
Konungsglímuna og Guðmundur
Stefánsson varð annar. Félag þeirra
hafði frá 1889 árlega gengist fyrir
verðlaunaglímu, bændaglímu eða
glímusýningu og lagt til glímumenn
á hátíðar, t.d. samkomur verslunar-
manna í ágústbyijun. Árið 1908
festu þeir eitt slíkt mót í sessi með
því að efna til glímukeppni milli
reykvískra glímumanna um skjöld
úr silfri, sem stjóm Ármanns lét
gera og var því mótjð nefnt Skjald-
arglíma Ármanns. íþróttasögulega
er mótið markvert. Það gengur
næst því elsta, Íslandsglírmmni, að
aldri móta og Ármannsskjöldurinn
Grettisbeltinu (1906) en hvað varð-
ar þróun glímu, og að allir keppend-
ur (10) klæddust samfestingi bols
og leistarbróka, mittisskýlu og
höfðu á sér glímuólar, en svo var
glímubelti fyrst kallað, þ.e. ól um
hvort læri, sem með höftum tengd-
ust mittisól. Ármenningar kynntust
slíkum ólum hjá glímumönnum frá
Akureyri, sem 1904 og 1905 heim:
sóttu þá á æfíngar og í keppni. í
fundargerðum Ármanns gefur að
lesa að þeir glímufélagar lögðu sig
mjög fram við að hanna hentuga
glímubúninga og glímubelti, sem
þeir kölluðu ólarnar. Kennari þeirra
Guðmundur Þorbjömsson sagði í
blaðaviðtali 40 árum seinna, að
mestu framfarirnar í glímu hefðu
legið í tilkomu glímubeltisins.
í fundargerðarbókum stjómar
Ármanns frá þessum árum sést að
þeir félagar hafa mikinn hug á að
komast til Akureyrar og blanda sér
í glímu þeirra ungmennafélaga og
annarra þar nyrðra. Þeir höfðu
heyrt óminn af alvarlegum mein-
ingamun um glímureglur og lesið
blaðaskrif í norðanblöðum. Einnig
höfðu þeir fengið sendar reglumar
til umsagnar, skipað í málið nefnd,
rætt nefndarálit og sent álit norður
til stjórnar_ Grettisfélagsins, sem
stóð fyrir Íslandsglímunni og lét
gera Grettisbeltið. I öllu þessu lifði
Siguijón og hrærðist af áhuga.
Ólympíuleikar skyldu haldnir í
London 1908. Heitstrenging Þór-
halls prentara Bjamasonar á ársaf-
mæli Umf. Akureyrar 1907 var að
undirbúa sæmdarvænlega þátttöku
í Ólympíuleikum. Ekki endilega
1908, en hugurinn og félagshyggj-
an voru svo lifandi, að hann og
Jóhannes, sem þá var sambands-
stjóri hins nýstofnaða UMFÍ ruddu
öllum hindrunum úr vegi fyrir sjö
knálegum og vel æfðum glímu-
mönnum inn á vettvang Ólympíu-
leika. Jóhannes var stjómandi og
keppti _auk þess í grísk-rómversku
fangi. í hópnum voru Siguijón og
félagi hans Hallgrímur Benedikts-
son, tveir Akureyringar og þrír
Þingeyingar. I ævisögu Jóhannesar
á Borg segir frá Siguijóni og þjóni
sem bar honum fúlegg. Siguijón
kallaði á þjóninn, sem sinnti honum
ekki:
„ ... reis Siguijón á fætur af
sinni þjóðkunnu röggsemi, sótti
manninn, leiddi hann að borðinu
þar sem eggið var og sagði: Come,
look, smell!“
Pétur Sigfússon var einn Þingey-
inganna og iýsir í ævisögu sinni
Ólympíuförunum:
„Og svo rekur lestina Siguijón
Pétursson, stór maður og karlmenni
mikið, einkennilega mjúkur í hreyf-
ingum og og sveigjanlegur, kunni
mörg brögð og hafði glímuna gjam-
an að leik, hló mjög, er hann féll
fyrir sér minni mönnum og var
kátur félagi og einlægur. Hann taldi
ég fjölhæfastan íþróttamann okkar
félaga, að Jóhannesi frátöldum, og
hans félagsskapar saknaði ég mest
er hópurinn sundraðist."
Pétur var tveimur árum yngri en
Siguijón. Þessar tvær frásagnir um
Siguijón tvítugan em merkilegar
að því leyti að þær lýsa Siguijóni
svo vel. Hann var ekki að tvínóna
við að framkvæma hugsun og að
íþrótt var honum gleðileikur.
Þátttaka Jóhannesar í grísk-
rómverska fanginu hefur líkast til
hvatt Siguijón til að keppa í þeirri
íþrótt á Ólympíuleikum 1912.
Flokkurinn sýndi glímu tvisvar á
samkomum, sem tengdust leikun-
um. Skotsilfur flokksins var fátæk-
legt, svo að hann réð sig á
skemmtistað til að sýna glímu og
bauð þeim úr áhorfendahópnum að
reyna sig í glímu, sem hug hefðu
til þess. För þessi varð örlagavaldur
að minnsta kosti í þrennum skiln-
ingi. Jóhannes kynntist viðskiptum
við sýningar íþrótta á skemmtistað.
Siguijón varð þess áskynja að kom-
ast mætti langt í keppni í grísk-
rómversku fangi með færni í glímu
að grundvelli. Hallgrímur og Sigur-
jón, sem voru stjórnendur íþróttafé-
lags utan samtaka ungmennafé-
laga, fundu í þeim átökum fyrir
leikana, er flokkurinn var kominn
utan og koma skyldi á stall þátt-
töku Jóhannesar í keppni, sýningum
flokksins, að keppni kom eigi til
greina og þá ekki hvað síst að
ganga inn á leikvanginn við opnun
leikanna sem íslendingar var ekki
leyfð heldur sem Danir. Þeim skild-
ist að til þess þurfti að stofna sam-
tök hreinna íþróttafélaga, sem
kæmi á sambandi við Alþjóða
Ólympíunefndina. Þeim Reyk-
víkingum óx ásmegin við að sigra
Konungsglímuna 1907 og að kynn-
ast Jóhannesi í Ólympíuför. Þeir
leggja sig meir fram við æfíngar.
Veturinn 1908—09 ræddi stjóm
Ármanns iðulega um að senda til
Akureyrar þátttakanda í íslands-
glímu. Fjárráð eru þröng og óvenju-
legt að eytt sé tíma í landshomaráp
og sumir eru að koma undir sig
fótunum, en eftir rekur að heyrst
hefur að Guðmundur Stefánsson
fyrirhugi för til Kanada. Siguijón
tekur sem oftar af skarið og býðst
til að halda til glímufundar á Akur-
eyri með Guðmundi fótgangandi.
Komu þeir félagar norður tímanlega
fyrir Íslandsglímuna, sem háð var
17. júní 1909. Keppni hófu 13. Af
þeim var einn Akureyringur. Jó-
hannes beltishafí var farinn erlend-
is í heimsreisu að kynna glímu.
Ætlaði að vera að heiman í tvö ár
en varð nær tuttugu. Eyfirðingar
voru tveir en Þingeyingar sjö, þeirra
1. Sigurjón Pétursson (Dan. 1)—r-
2. Gústaf Lennart Lind (Finnl.) —I
3. Johann Kustaa Salila (Finnl.)
heimsmeistari
4. ?
1) Sigurjón vann ----
í 2. lotu

Salila vann
5.0. Viklund (Finnl.)
6.?
]—O. Viklundvann
7. August Rajala (Finnl.)
8. ? ------------------------
]—A. Rajala vann
9. Ekki mætt
10. Ekki mætt
— 2) Sigurjón----
vann í 1. lotu
3) O. Wiklund vann
í lok 3. lotu
4) Sigurjón vann
eftir 2 mín.