Morgunblaðið - 01.07.1988, Blaðsíða 31

31
ei liút .i fluoÁOiJTgOT .aidAjaMuoaoM
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 1. JÚLÍ 1988
er lífshættuleg
am, Þórdís Jónsdóttir, Soffía Vagnsdóttir, Edda Björgvinsdóttir, Lilja
ig ráð fyrir hraðatakmörkunum.
Fólk er því að bijóta lög í miklum
mæli í umferðinni, rétt eins og þeir
sem flytja inn og dreifa fíkniefnum.
Annað er að refsing vegna um-
ferðarlagabrota er tekin út hér ein-
hveijum vikum og mánuðum eftir
að brot er framið. Okkar álit er að
refsing eigi að koma til fram-
kvæmda á staðnum. í sambandi við
ölvunarakstur ætti að svipta fólk
ökuréttindum á staðnum og setja í
fangelsi í tíu daga, eins og gert er
í Danmörku, og hirða bílinn þá
daga, hvort sem viðkomandi öku-
maður á hann eða ekki. Hvað hrað-
akstur varðar viljum við sömuleiðis
láta hirða bflinn í tíu daga, svipta
menn ökuréttindum á staðnum og
peningasektir eiga að vera töluvert
hærri en nú er.
Hvað gera á við þá sem missa
ökuréttindin vegna ölvunar, en
halda áfram að keyra ölvaðir, er
erfítt að segja. Þetta fólk gleymir
ekki hvemig á að keyra bfl. Einni
úr þessum hóp var svo gersamlega
ofboðið að hún kom með þá tillögu
að það ætti að höggva bensínfótinn
af þessu fólki, rétt eins og hendin
var höggvin af þjófum í gamla daga.
Auðvitað yrði það aldrei gert, en
svona hugmyndir sýna kannski best
hvað við erum ráðþrota frammi
fyrir þessum óhugnaði.
Svona mætti lengi telja og auð-
vitað er það ekki á okkar valdi að
breyta lögunum hér, en við viljum
koma af stað virkri umræðu um
þann hrylling sem er sífellt að ger-
ast. Við teljum að hér hafí svo
margir séð á eftir vinum, kunningj-
um og nánum ættingjum í gröfína
eftir bflslys, að hægt sé að hrinda
af stað umræðu og vekja upp reiði
almennings meir en orðið er og
knýja á löggjafarvaldið að herða
tökin á þessum málum.
Áróður, auglýsingar og slagorð
þurfa að breytast til muna frá því
sem er í dag. Við ætlum að reyna
að leita til fólks sem hefur lent í
umferðarslysi og fá það til liðs við
okkar, einnig þá sem valdið hafa
meiri háttar slysum. Líðan þeirra
hlýtur að vera hræðileg og við álít-
um þeirra sögu geta haft áhrif á
það fólk sem telur hallærislegt að
aka af gætni. Auglýsingar þurfa
að spoma gegn því að það sé eitt-
hvað fínt og sniðugt að fara í kapp-
akstur um þröngar götur borgar
og bæja og að vera með æsing í
umferðinni. í því sambandi hefur
komið upp sú hugmynd að þegar
fólk hefur haft ökuleyfí í eitt ár,
fái það viðurkenningu í einhveiju
formi, ef það hefur ekki orðið fyrir
saknæmu óhappi í umferðinni. Það
þarf á einhvem hátt að umbuna
fólki fyrir varkámi og árvekni í
umferðinni. Það er ekki nóg að
hafa refsingar, boð og bönn. Kerfíð
þarf að vera meira hvetjandi en er
í dag.“
Texti: Súsanna Svavarsdóttir
Ólöf S. Óskarsdóttir, Gamilla Söderberg, Helga Ingólfsdóttir, Marta
Halldórsdóttir og Sverrir Guðmundsson leika á Skálholtstónleikum á
~r laugardag kl. 17 og á sunnudag kl. 15.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir JÓHÖNNU KRISTJÓNSDÓTTUR
Irakar hafa óumdeilan-
lega náð yfirhöndinni
í stríðinu við Iran
En samt er friður varla innan seilingar
FRAM hefur komið í fréttum upp á síðkastið, að írakar hafa náð
ýmsum stöðum á ný, sem íranskir hermenn höfðu haft á valdi
sinu Iengi stríðsins. Að sönnu hafa svæði oft skipt um hendur i
stríðinu, en nú virðist sem hér sé ekki um að tefla bráðabirgðasig-
ur; íranir hafi ekki lengur nein tök á því að snúa stríðslukkunni
sér í vU.
Skýringamar em mýmargar
og engin einhlít. íranir hafa
frá upphafí haft það að lokatak-
marki að steypa forseta íraks
Saddam Hussein af stóli og koma
á íslömsku lýðveldi í írak. Síðan
skyldi áfram haldið og förinni
ekki létt fyrr en Jerúsalem væri
á valdi írana. Fáum hefur dottið
í hug að írönum tækist þetta, en
óneitanlega hefur oft litið út fyr-
ir, kannski um miðbik stríðsins,
að íranir myndu hafa sigur yfír
írökum.
Saddam Hussein er ekki sá
elskaði landsfaðir sem reynt er
að láta líta út fyrir og því hafa
íranir framan af sjálfsagt treyst
því að írakar mjmdu snúast á
sveif með þeim til að koma forset-
anum frá völdum. En svo hefur
sem sagt ekki orðið.;Mikill meiri-
hluti íraka hefur ákveðið að fylkja
sér að baki forsetanum.
Ekki má gleyma því, að írakar
hafa notið óvenjulega mikils
stuðnings sundurlyndra bræðra
sinna í Arabaheiminum. Ofmælt
væri að segja að stríðið hefði sam-
einað Araba. En löndin á Arabíu-
skaganum hafa séð blasa við
hvflík ógnun það væri, ef íranir
næðu írak. Því hefur stuðningur
m.a. Kuwait og Saudi Arabíu
aukist með hveiju ári.
Um hríð virtist sem baráttuandi
íraskra hermanna væri að bresta,
en síðasta árið hefur þeim á ný
hlaupið kaþp í kinn. Það gerist
svo samtíma því að augljós upp-
gjafarmerki fara að koma í ljós
hjá írönum. írönsk stjómvöld
reyna að óska éftir sjálfboðaliðum
en það gengur ekki jafn greitt og
áður. Framan af var það hið eftir-
sóknarverðasta hlutskipti í augum
ungra drengja f íran, að falla í
orrustu við óvininn, verða píslar-
vottur og fara rakleitt til guðs.
En svo er ekki lengur. Hundruð
þúsunda íranskra ungmenna hafa
fallið og píslarvættisdauðinn er
löngu búinn að missa aðdráttarafl
sitt. Fjöiskyldur sem hafa misst
allt að fimm drengi sjá ekki leng-
ur dásemdina f að eiga fímm
píslarvotta á himnum, en enga
lifandi syni.
Og nú er baráttuþrekið hjá
frönskum hermönnum farið veg
allrar veraldar og skal engan
undra. Aðbúnaður hermannanna
er hörmulegur, vopn af skomum
skammti og skipulagning í mol-
um. Æ fleiri yfírmenn íranska
hersins sjá fram á að ekki fáist
hergögn og þaðan af síður menn
til að stríða. Efnahagur landsins
er í rúst og þau ríki eru teljandi
á fíngrum sér, sem styðja það.
Það hefur að vísu hentað Kínveij-
um að selja þeim vopn, og rök
má leiða að því að framan af
hafí ísraelar einnig séð sér hag f
því. Nú hefur staðan breyst og
Iran einangrast meira með hverri
viku, hvetjum mánuði sem líður.
Þótt írönum sé að verða ljóst
að þeir vinna ekki stríðið, vita
þeir ekki hvemig þeir geta útkljáð
málið. Það er ekki einfalt mál að
semja og þeir vita ekki heldur um
hvað er að semja. Markmiðið
þeirra að koma Saddam Hussein
frá er varla lengur raunhæft. En
það er hægara sagt en gert að
senda bara hermennina til síns
heima. Þvf að þeir hafa ekki að
neinu að hverfa. Atvinnuleysi er
gríðarlega mikið jafnvel nú með
hundmð þúsunda á vígvöllunum.
Framleiðsla hefur nánast stöðv-
ast, skortur er á öllum sviðum og
neyðarástand er ekki langt undan.
Alþýða manna berst í bökkum,
millistéttarfólk flykkist á brott úr
landinu og tekur með sér §ár-
muni sína. Svo að hetjumar úr
stríðinu verða ekki nema til baga
komi þær heim. Því eiga íranir
ekki kosta völ. Enn um hríð verða
þeir að halda áfram að beijast.
Fáir em trúaðir á að Samein-
uðu þjóðimar geti aðhafst eitt-
hvað sem leiði til samninga. Með-
al annars vegna þess að það em
ekki lengur aðeins írakar og íran-
ir sem eiga aðild að stríðinu. Það
flækir málið, að hemaðarumsvif
Kúrda hafa aukist og síðast en
ekki sfst vaxandi afl íranskra út-
lagahópa sem beijast við landa
sína. Þessi útlagaher er kallaður
Ijóðfrelsisherinn NLA, og hann
lýtur forystu Masoud Rajavi,
formanns Mujahedin skæmlið-
anna. Þessum útlagahermönnum
hefur vaxið svo ásmegin, að sum-
ir segja að þeir kunni að hafa
úrslitaáhrif á gang mála. Sumir
íranskir ráðamenn hafa reynt að
afgreiða NLA með því að kalla
þá tfzku-skæmliða, en sjálfsagt
hefur stjómvöldum í Teheran
bmgðið illilega í brún þegar NLA
vann meiriháttar sigur á 77. her-
fylki íranshers nú á vordögum.
Það var 77.herfylkið sem náði
Fao-skaganum á sitt vald fyrir
tveimur ámm, en það svæði hafa
írakar nú endurheimt eins og al-
kunna er. En þó svo að NLA liðs-
menn hafí í fyrstu ekki beinlfnis
litið á sig sem hermenn, heldur
skæmliða hefur uppbygging
þessa hóps verið ótrúlega hröð og
skipuleg. Það er þakkað vinnu-
brögðum og atbeina Masoud
Rajavi og Maryam, konu hans,
en hún hefur með höndum yfír-
stjóm sérstakra kvennasveita
NLA, sem hafa getið sér mikið
orð fyrir harðfylgi og kjark í bar-
dögum.
Þau Masoudhjón vom andstæð-
ingar keisarans á sínum tíma, en
þau sáu fljótlega að Khomeini
gætu þau ekki stutt heldur. Þau
flýðu frá íran ári eftir að hann
komst til valda og hófu að skipu-
leggja Mujahedin hópa, sem höfðu
búið um sig við landamæri Tyrk-
lands og írans. Þau vom síðan
rekin þaðan af tyrkneskum stjóm-
völdum og bjuggu í Frakklandi
um hríð. Eftir samráð og samn-
inga við Bagdadstjómina héldu
Í>au og fleiri Mujahedin svo til
raks og tóku til óspiiltra málanna
að hervæða NLA. Um 1,5 milljón-
ir franskra flóttamanna em nú f
írak og Tyrklandi, en ekki er vit-
að nákvæmléga hversu mörgum
stríðsmönnum NLA hefur á að
skipa
Sérfræðingar tímaritsins
Middle East segja, að liðsmenn
NLA hafí mjög laus tengsl við
yfírstjóm íraska hersins, hafí
samráð við hana, en starfi að
mestu sjálfstætt. Blaðamaður
ritsins sem fékk að koma til aðal-
stöðva NLA nýlega undraðist
hversu mikill og fullkominn
vopnabúnaður var þar. Ekki feng-
ust svör um, hvort það væm írak-
ar eða einhveijir aðrir, sem sæju
þeim fyrir vopnum.
írakar gera sér mætavel grein
fyrir mikilvægi liðsmanna NLA,
vegna þeirrar vitneskju og þekk-
ingar á landi og þjóð. Baráttuandi
meðal þeirra er mjög kröftugur
og sumir staðhæfa að kraftur sá
sem NLA býr yfír hafí einnig ör-
vað íraska hermenn til dáða og
hafí ekki verið vanþörf á.
Menn era hvarvetna að spá því
að íranir eigi ekki um annað að
ræða en gefast upp og semja.
Ósennilegt er að það verði þó fyrr
en að Khomeini látnum og vænt-
anlega fer það einnig eftir því
hveijir verða sterkastir í valda-
taflinu í Teheran, sem þegar er
hafíð. Á meðan falla óbreyttir
borgarar í loftárásum íraka og
fleiri píslarvottar hverfa gegn vilja
sínum til guðs.