Morgunblaðið - 30.10.1988, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. OKTÓBER 1988
41
Teikniog/Gylfi Óskarsson
gat ekki, eins og geta má nærri,
fengið samþykki yfirmanna sinna
til þess. Hann lét það þó ekki á sig
fá og i orustunni gerðist hann svo
ákafur, að hann stökk útbyrðis,
þótt hann hefði ekki nema íýting
einn að vopni, synti í land og réðst
einn síns liðs á algierskan her-
mannahóp og varð tveimur mönn-
um að bana, og tókst þannig að
koma fram hefndum á ræningjum
ættmóður sinnar, áður en hann var
sjálfur veginn ...
Foreldrar mínir höfðu engan
áhuga á ættarsögu okkar. Faðir
minn var mikill raunhyggjumaður,
alvörugefínn og guðhræddur og
áhugasamur kennimaður ensku
kirkjunnar. Hann var gripinn trú-
boðaáhuga löngu áður en hann
kvæntist og fór til Indlands til þess
að boða heiðingjum fagnaðarerind-
ið. Hann hafði verið vandlega undir
það starf búinn og var vel að sér
í Austurlandafræðum. Ég er fædd-
ur á Indlandi og var yngstur fímm
systkina, var ólíkur þeim öllum að
því leyti, að ég er sá eini, sem hefí
haft áhuga á ættarsögu okkar og
numið Norðurlandamálin...
Sagnir um landnám
Ég hafði ætlað mér að skrá í rit-
gerðarformi eða söguágripi kenn-
ingu þá og heimspekikerfi það, sem
ég hafði numið, en einkanlega hafði
ég ætlað mér að skrifa sögu um
„Island, hið sálfiæðilega charka
veraldarinnar". En aðrar ástæður
og önnur skyidustörf öftruðu því.
Ég hafði sest að í Messína á Sikil-
ey, og þar kvongaðist ég, og það
var ékki fyrr en nokkrum árum
síðar, að ég fékk tækifæri til þess
að heimsækja löndin við austanvert
Miðjarðarhaf. í það skipti gat ég
athugað nokkur merkileg rit í bóka-
söfnum í Aþenu, Saloníki og Mikla-
garði, og skrifaði ég margt upp úr
þeim.
í Saloníki kynntist ég prófessor
nokkrum frá Armeníu, og sýndi
hann mér merkilegt og sjaldgæft
handrit frá árinu 1740 eða 42, —
ég man ekki nákvæmlega hvort
heldur var, — eftir hinn fræga-
Kristmunk og trúboða Peré Antoni
Gaubil, mesta fræðimann sinna
daga f kínverskum efnum, og einn
af þeim flórum mönnum, sem
kynntu Evrópu Kínaveldi. Ég vildi
feginn hafa eignast þetta handrit,
en hann synjaði mér um það, og
var mér leyft aðeins að líta á það
í návist hans. Þetta var hörmulegt,
þvi að þessi vesalings maður var
drepinn f einni hinna skipulögðu
ofsókna á hendur Armeníumönnum
f Salonfki 29. apríl 1903, og frétti
ég, að hús hans hefði verið jafnað
við jörðu og allar eigur hans mis-
kunnarlaust eyðilagðar. Eftir minni
rita ég upphafíð að handriti þessu:
„Inter fabulas Sinarum hæc sunt,
quæ Curioso Lectori communicanda
Duco: Insula magna hodie Thyle
sive Islanda vocatur... olim Sina-
rum gigantes patria fuit...“ Höf-
undurinn sagði því næst, að sam-
kvæmt kínverskum sögum hefði
lífið fyrst átt upptök sín á þessari
fjarlægu eyju, — „einu hinna sjö
dulrænu landa og því fjarlægasta“.
Kom lífíð fyrst fram þar, og þar
bjó risakyn, sem átti í baráttu við
sjávardreka. En þetta er aðeins
ævintýrasögn, því þetta er ömurlegt
land, og enginn skógur vex þar.
Þó var það þar, að Kólumbus fyrst
heyfði getið hins suðræna lands
fyrir vestan hið mikla haf, og varð
þáð til þess, að hann réðst í að sigla
yfír hafið. Og varð árangurinn sá,
að hann fann Ameríku aftur.
í Aþenu rakst ég ennfremur á
rit á ítölsku eftir Ramusio (Feneyj-
um 1583). Þar er eftirfarandi grein,
og set ég hana hér f þýðingu:
„Zichmni ákvað að ráðast á ísland,
ef ásamt hinum öðrum eyjum lutu
Noregskonungi. En landið reyndist
svo vel búið til vamar, að árás hans
var hrundið, enda hafði hann aðeins
lftið lið. Þess vegna hvarf hann frá
þessu áformi, en réðst í sömu sund-
unum á aðrar eyjar, nefndar íslönd,
eru þær sjö, sem sé Talas, Broas,
Iscant, Trans, Mimant, Damberc
og Bres. Og þegar hann hafði tekið
þær allar, byggði hann sér virki í
Bres." (Ramusio Navigationi, Tome
ii, fol., 231 A.)
432 d|jöflar
Hér kemur Michael Eyre með
allítarlega lýsingu á náttúruvættum
og hvem skilning Austurlandamenn
hafí á eðli þeirra. Hann lýsir því
af miklu andríki hvemig þessar
vemr skiptast f tvo ólfka hópa,
semsé engla og djöfla. Hann tekur
skýrt fram að djöflamir séu ekki
illir andar, heldur baldnar vættir
sem þijóskast við og óhlýðnast
visku himinsins.
Michael lýsir frumbyggingu ís-
lands samkvæmt sögnum sem hann
segir að fyrir mörgum þÚBundum
ára hafí kristallast í því, sem nú
kallast „kínverskir annálar", og er
þar getið þessarar fjarlægu eyjar,
eldijallalands. Þar er getið atburða,
sem áttu að hafa gerst fyrir örófi
vetra í sambandi við keisara nokk-
um, Chun að nafni, nokkurs konar
ofurmenni, sem voldugur rfkti í
Kína í þá tíð. Komuþá 432 djöflar
frá öðmm hnetti og ætluðu að setj-
ast að í landinu Tsieng (Kína) og
byrja á þvi að reka -Chun úr landi.
Þessu kunni Chun illa, og þar sem
hann var vitur maður, sem elskaði
hið góða og þjónaði himninum, en
hataði hið illa, sá hann, að örugg-
ast myndi að koma djöflunum fyrir
á afviknum stað, og datt þá ísland
í hug. Með aðstoð himinsins tókst
honum að ginna hina 432 óvel-
komnu gesti þangað, og svo lagði
hann það á þá, að þeir skyldu aldr-
ei fá flúið þaðan.
En á himninum er meiri viska
en menn dreymir um og Völdin hin
miklu, er jafnvel englar og djöflar
lúta, skipuðu málum þannig, að
starf þessara voldugu vera skyldi
verða til þess að framkvæma hinn
skapandi vilja þeirra. Eins og spek-
ingar þeirra tíma kenndu, er jörðin
afar stór hnöttur, og umhverfís
hann, í um það bil 100 mílna hæð,
er þanin „blæja guðanna", hindrun,
sem engir fá komist yfir um, og
um fald hennar leika logamir, sem
sjást f norðurvegi. Ljós sólarinnar
skín gegnum þessa blæju, en þessi
mikla kristalshvelfing heldur öllum
öndum á jarðsviðinu. Djöflamir
vöktu með starfi sjálfra sín hið
blundandi segujmagn þessa
„Chakra" og gerðu samfelldan
brosandi aldingarð úr landi þessu,
sem áður hafði verið fsi þakið og
eldbrunnið. Þegar Chun varð þess
áskynja, að eyjan var orðin svona
byggileg, þá reyndi hann að reka
djöflana þaðan. En þeir höfðu náð
mjög háu „chakshu-stigi“. (Það er
erfitt að þýða þetta orð... Þess
vegna verður að umrita það, og
held ég, að hið næsta, sem við kom-
umst merkingu þess, sé: „skyqjun
andlegra sannreynda eða sjötta
andlega yfírskilvitið.") Þegar Chun
komst að því að hann réð ekki við
djöflana, þá bjargaði hann sér og
gerði samning við þá.
En er tímar liðu fram og djöflam-
ir höfðu framkvæmt störf sín, þá
fluttust þeir smám saman burtu af
jörðunni, en skildu þó eftir sex af
sínum flokki, yngri verur, og fólu
>eim sérstakt hlutverk. Þessar ver-
ur tóku sér bústað í hinu stórafjalli
„Yuh-Q’HLL“, en þaðan steig upp
öðm hveiju hinn skírandi jarðeldur.
i í hinu foma KUAH eða hinni helgu
kínversku tungu þýðir orð það, sem
ég hefi hér ritað yuh-q’hll: „Hinn
helgi fómareldur." Ég get ekki
annað en látið mér detta í hug,
hvort hér kunni ekki að vera eitt-
hvert samband við íslenska orðið
jökull", þó að það þýði alveg það
gagnstæða: ís.) í þessari sögu sé
ég mikla líkingu við goðsagnimar
um stríðið milli Þórs og jötnanna
og við baráttu Títana við Olympus-
guði og loks sagnir Biblíunnar um
fall Lucifers.
Þannig var þá ísland byggt í
fyrstu. En þó em þetta að öllum
líkindum afskræmdar endurminn-
ingar um einhvem atburð f Qar-
lægri tfð, ef til viil á fyrstu tímum
mannkynsins, áður en ísinn þakti
mikinn hluta af norðurhveli jarðar
og ísland og Grænland höfðu hita-
beltisveðráttu og gróður...
Samkvæmt sögusögnum þessum
virðist ísland hafa verið byggt og
yfírgefið á vfxl, eins og ákveðinn
forði lífsþróttar hafí gengið til
þurrðar, er sfðan endumýjast á
þessum hvíldartímum. Önnur bygg-
ing landsins var gerð af nokkurs
konar hálfmennskum, hálfandleg-
um vemm undir leiðsögn djinnanna,
sem skildir höfðu verið eftir í Snæ-
fellsjökli. Þessar vemr vom allar
karlkyns, því að engar kvenkyns-
vemr máttu vera þar...
Það verður ævinlega fyrst og
síðast í sambandi við þessa ritgerð
mína að hafa það hugfast, að „djöfl-
ar“ f þeirri merkingu, sem hér er
notuð og einnig þjá Kínveijum, er
ekki það, sem vér myndum ski(ja
með því orði, það er að segja, það
em ekki illir andar. Karlmenn era
óháðari áhrifum frá þessum vemm
en kvenmenn, en kvenmenn era,
ef svo mætti segja, alltaf undir sér-
stakri vemd þeirra. Þetta er vita-
skuld austurlensk hugmynd.
Þótt þessar vemr byggðu ísland
24 öldum fyrir Kristburð, þá mætti
líta á það sem nútfmasögu f saman-
burði við þá tfð, er Chun keisari
og vinir hans, djöflamir, vom uppi.
En sfðan kom hvíldartímabil þar tíl
á dögum Flóka á 9. öld eftir Krist.
Spádómurinn
Þannig lýkur frásögn Michael
Eyre af landnámi íslands og vætt-
unum í Snæfellsjökli. Að lokum er
hér um það bil aldargamall spádóm-
ur. Fræðari hans kínverskur spáði
fyrir íslandi og Bagði að hér yrði í
framtíðinni miðstöð voldugs and-
legs vitsmunaríkis. í spádómi sfnum
segir hann: Hitauppsprettur em
miklar á íslandi, og liggja þær vfða
nálægt mjög stómm ísbreiðum.
Þetta bendir til framtíðar landsins,
þá er synir þess koma aftur og
vísindin hafa kennt mönnum jafnvel
að fljúga um loftið. ísinn $ jöklum
landsins mun verða notaður til þess
að breyta gastegundum í vökva
með sem minnstri eyðslu á vélar-
orku, og hiti jökla þess mun veita
afl, sem þarf til að þétta þær. Vér
munum fá sívaxandi þekkingu á
rafmagninu. Draumur Steinheils í
Munchen 1838, þegar hann fann
straumleiðslu jarðar, vakti hjá hon-
um þá hugsun, að vér kynnum að
geta lagt niður notkun þráða og
tekið upp þráðlausa sendingu
, skeyta. Þetta kann að rætast. Þann-
ig mun í framtfðinni orkan verða
aðalframleiðsla íslands, og tíl ís-
lands munu þjóðimar leita um fram-
farir.
Samantekt: Bragi Óskarsson