Morgunblaðið - 30.10.1988, Blaðsíða 42

* 42
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. OKTÓBER 1988
Spjallað við Óskar D. Ólafsson fyrrum sótara ogslökkviliðsmann
Morgunblaðið/Þorkell
■ Óskar D. Ólafsson með áhugasömum og markvissum ketti.
■ ÓskarD. Ólafsson t.v. árið 1945ásamtÞórði Jónssyni, Anton EyvindssyniogGuðmundiKarlssyni.
Óskar Dagbjartur
Ólafsson hreinsaöi
skorsteina
Reykvíkinga á
árunum 1937-1943.
Síðan varhann
slökkviliðsmaður í
Reykjavík í fjörtíu ár.
— Má segja að hann
hafi farið úr öskunni
íeldinn. Óskarhefur
mátt vaða eld og reyk
um sína ævidaga en
hann er ekkert að
kvarta, nema: KR
hefur ekki staðið sig
sem skyldií
knattspyrnu
síðastliðin tuttugu ár.
Kettimir vilja
ekki missa
marks. Maður
sér það þegar
þeir eru að
veiða. Láttu
hann ekkert
trufla þig hann vill bara athuga
hlutina."
— En þú ert fæddur?
„22. júní 1912 áLaugavegi 74.“
— Ekki fæddur í Vesturbænum?
„Nei, þangað flutti ég ekki fyrr
en 1937. Ég fluttist rúmlega sex
mánaða gamall að Tjamargötu 6
ekki langt frá gömlu Slökkvistöð-
inni. Foreldrar mínir vom Ólafur
Þorvarðarson og Guðbjörg Guð-
mundsdóttir, ættuð austan úr Ölf-
usi, bæði af Reykjakotsætt."
— 0g þú kvæntist?
„Rebekku Lúthersdóttur, árið
1937 og við eigum þijá syni.“
Svartur og merkilegur
— Þú byijaðir í sótarastarflnu?
„Það var ekki fyrr en 1937. Aður
var ég á Kveldúlfstogurunum. Á
Skallagrími 1931-35 og Agli
Skallagrímssyni 1935-37. Eftir
sfldarvertíðina 1937 var ég kominn
í iard og ekkert um að vera. Það
van .aði sótara og ég var kunnugur
á siökkvistöðinni. Varaslökkviliðs-
stjórinn Kristófer Sigurðsson var
yfírmaður sótaranna. Þegar ég
byijaði vom sex sótarar sem skiptu
bænum á milli sín. Eg var með
miðbæinn, Laufásveginn og Klapp-
arstíginn."
— Hvað var fólgið í þessu starfí?
„Hreinsa sótið úr skorsteinum.
Sjáðu til, hitaveita var ekki komin
og flest hús vom kynt með kolum.
Tryggingarfélögin settu þau skil-
yrði að hver skorsteinn væri hreins-
aður ijómm sinnum á ári.“
— Þurftirðu að prfla út þak?
„Nei, á skorsteinunum vom tvö
op. Svokallaðar sótlúgur, önnur var
niðri í kjallaranum en hin eins hátt
uppi og risið leyfði. Maður mætti á
staðinn með jámkassa sem áhöldin
vom í. Þau vom bambusstengur
sem hægt var að skrúfa saman,
tveir kústar, band og lítil skófla.
Fyrst fór maður að efri lúgunni og
þaðan var verkið unnið. Fremst á
eina stöngina var kústur skrúfaður
fastur og síðan rennt inn um lúg-
uria og sópað upp. Ef ein stöng
dugði ekki til var annarri bætt við
og sópað áfram. Þannig gekk þetta
koll af kolli þangað til komið var
upp úr skorsteininum. Þá vom
stengumar og kústurinn tekin inn
en hinum kústinum rennt niður í
botn í bandi nokkmm sinnum. Þeg-
ar búið var að sópa allan skorstein-
inn var farið að neðri sótlúgunni
og þar var sótinu mokað í jámkass-
ann og farið með það út í tunnu.
Kúnstin var að vinna verkið eins
hreinlega og hægt var. Þetta var
samt ekki beinlínis hreinlegt starf.
Eftir svona þijú, fjögur hús var
maður orðinn svartur. Krökkum
fannst kolsvartur sótari ákaflega
merkileg persóna."
— Hvað vannstu lengi við þessa
þrifnaðariðju?
„Sex ár. 1943 var hitaveitan að
koma og þá vom dagar stéttarinnar
taldir. Eg byijaði í slökkviliðinu í
mars 1943. Það sóttu 167 manns
um þessar 10 stöður."
— Hvað var svona eftirsóknar-
vert við að vaða eld og reyk?
„Það að hafa fasta vinnu fyrst
og fremst. Það var ekkert öryggi í
tíma- og setuliðsvinnu."
— Hvað bmnar em nú minnis-
stæðastir?
„Laugamesspítalinn brann 1943
og Hótel ísland 1944. Það var
geysimikill bmni þegar Hótel ísland
brann. Það var frost þessa nótt.
Mig minnir að við væmm kallaðir
út um fjögur-leytið. Húsið brann
til gmnna á fjórum tímum. Aðal-
áherslan var lögð á að veija nálæg
hús. Það kviknaði til að mynda
þrisvar sinnum í Fjalakettinum hin-
um megin við götuna og eins tókst
að veija Hótel Vík og önnur hús.
Það var líka slæmur eldur þegar
ísaga brann, mikil gifta að enginn
slasaðist þegar gashylkin spmngu.
Þá vofði ennþá meiri hætta yfír;
ef eldurinn hefði komist í súrefnis-
hylkin sem þama vom. Menn
reyndu að halda sig í hæfilegri fjar-
lægð. Annars em branamir orðnir
svo margir.“
— Þú hefur aldrei verið hætt
kominn?
„Ég! Nei, ég hef aldrei verið
hætt kominn; menn læra að fara
að viti. Eldurinn gefur engin grið.
Þess vegna einbeita menn sér að
því að slökkva hann. Þetta er bar-
átta. Slökkviliðsmaðurinn hefur
vatnið en hinn hefur hitann."
— En slökkvifroðan?
„Froðan, ætli það hafi ekki verið
í kringum 1950 sem við fengum
froðu á bflana, annars höfðum við
svolítið af froðu í handslökkvitækj-
um áður. Blessaður vertu. Froðan
var mikil framför. Mesta framförin
fínnst mér nú samt hafa verið þeg-
ar við fengum háþrýstibíla í
stríðslokin."
— Er fólk í dag betur að sér um
eldhættu og bmnavamir?
„Það er betur upplýst. Núna
starfar deild í slökkviliðinu sem
hefur með branavamir að gera.
Ef fólk lendir í bmna er um að
gera að skelfast ekki, hafa stjórn