Morgunblaðið - 01.08.1991, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. AGUST 1991
23
Fríverslun með s.iávarafurðir mnan EES:
Framkvæmdastjórn EB var reiðu-
búin að koma til móts við EFTA
FRANS Andriessen sem fer með utanríkissamningamál í fram-
kvæmdasijórn Evrópubandalagsins (EB) lagði til í ræðu á fundi ráð-
herraráðs EB á mánudagsmorgun að verulega yrði komið til móts
við kröfur Fríverslunarbandalags Evrópu (EFTA) um tollfrjálsan
innflutning sjávarafurða. Hann lagði að ráðherrum EB að sýna
meiri sveigjanleika og sagði framkvæmdastjórnina fylgjandi því að
fella tolla alveg niður hvað nokkrar fisktegundir varðaði. Jafnframt
væri möguleiki á að bæta við sérstöku ákvæði sem myndi halda
opnum möguleikanum á frekari tollaívilnunum i framtíðinni. Ræða
Andriessens sem flutt var á mjög viðkvæmu augnabliki í samninga-
viðræðum um Evrópskt efnahagssvæði fylgir hér á eftir:
Myndin var tekin fyrir fund samningamanna EB og EFTA í Salz-
burg þann 25. júní. A henni eru (frá vinsti til hægri) Frans Andries-
son, varaformaður framkvæmdastjórnar EB, Wolfgang Schwessel,
viðskiptaráðherra Austurríkis, Partti Salolainan, viðskiptaráðherra
Finnlands, og Alois Mock, utanríkisráðherra Austurríkis.
1. Lögð hefur verið mikil áhersla
á að ljúka samningaviðræðunum í
þessari lotu fyrir sumarfrí. Samn-
ingamenn hafa náð geysilegum ár-
angri. Texti EES-samkomulagsins
er nánast tilbúinn að undanskildum
nokkrum atriðum og lögfræðingar
eiga eftir að fara yfir hann. Flest
þessara atriða eru tæknilegs eðlis
og við þurfum ekki að eyða tíma í
þau hér. Hið mikilvægasta er að
segja má að viðræðunum sé lokið
tæknilega séð.
2. En að sjálfsögðu er ekki öllu
lokið. Ef litið er á málið í pólitísku
ljósi þá er viðræðunum ekki lokið
fyrr en náðst hefur samkomuiag
um öll atriði. Og við vitum að svo
er ekki um þrjá málaflokka: sam-
göngur, sjávarútvegsmál og þróun-
arsjóð.
3. Augljóst er að þörf er á meiri
tíma í tvíhliða viðræður við Aust-
urríkismenn og Svisslendinga um
samgöngur. Þess vegna getum við
sem stendur lítið annað gert en við-
urkenna þá stöðu mála að ekki
hefur náðst neitt samkomulag um
flutninga og ef ekki hefur náðst
viðunandi lausn á þessum mála-
flokki þegar að undirskrift samn-
inganna kemur er hætta á að ekk-
ert verði af þeim. Því miður er ekki
um aðrar leiðir að ræða þrátt fyrir
alla vinnuna sem lögð hefur verið
í tvíhliða viðræður. En við ættum
að halda þrýstingnum áfram og ég
legg til að ráðherraráðið fastsetji
að síðustu forvöð til að ljúka tví-
hliða viðræðum verðl 15. október.
4. Staðan er erfið í sjávarútvegs-
málinu. Að mínu mati er enn von
um að samkomulag náist en tii
þess að svo geti orðið verða báðir
aðilar að sýna sveigjanleika. í síð-
ustu viðræðum við samningamenn
Noregs lögðu þeir fram
eftirfarandi tilboð:
a) Frá og með árinu 1992 (þ.e. ári
áður en samningarnir taka giidi)
mun EB hljóta 2% af heildarþorsk-
kvótum í norskri efnahagslögsögu.
Fyrir utan þann kvóta sem ákveðinn
var í tvíhliða viðræðum við Noreg
mun þetta veita EB 5.160 tonna
viðbótarmagn af þorski 1992, 6.200
tonn 1993 og 8.000 tonn 1994. 2%
kvótinn mun halda sér en ekki verð-
ur veitt trygging fyrir magni. Sam-
kvæmt áætlunum Norðmanna
munu þessi 2% þýða að EB fengi
um 10.000 tonna viðbótarkvóta
1995, 12.000 tonn 1996 og 14.000
tonn 1997.
b) Norðmenn yrðu jafnframt reiðu-
búnir að tryggja EB þann hluta af
leyfilegri þorskveiði við Noreg sem
ákveðinn var í tvíhliða viðræðum
EB og Noregs og verður 2,14% á
þessu ári.
c) Að lokum eru Norðmenn reiðu-
búnir að greiða fyrir ýmsum málum
í sambandi við samkeppnisskilyrði
o.fl. Ráðherraráðið veit af þessum
atriðum þar sem þau voru nefnd á
■ ÓSLÓ - Þrír skipveijar á sovéska
skemmtiferðaskipinu Maxím Gorkij
létust úr reykeitrun eftir að eldur
kom upp í því þar sem það var á
siglingu nálægt Svalbarða, langt
fyrir norðan heimskautsbaug, á
föstudag í síðustu viku. Ekki er ljóst
hvað olli óhappinu en tjón af þess
völdum er óvenilegt. Þeir sem létust
voru tvær konur, ensk og rússnesk
og einn austurrískur karlmaður.
600 farþegar og 400 skipveijar voru
um borð þegar óhappið varð.
fundi þess þann 5. júlí en ekki fest
á blað.
Þessar tilhliðranir Norðmanna
eru háðar þeim skilyrðum að EB
samþykki að þeir fái fullan og
fijálsan aðgang að mörkuðum EB
fyrir sjávarafurðir. Þeir gera kröfu
um að EES-samningur leiði til frjáls
aðgangs að mörkuðum.
5. Mín skoðun er sú að Norð-
menn hafi ekki sagt sitt síðasta
orð. Mér finnst ennfremur að tilboð
þeirra sé ekki fullnægjandi. Fram-
kvæmdastjórnin lagði fram óskráð-
ar hugmyndir sínar þann 5. júlí.
Að mínu mati ættum við að halda
áfram viðræðum á þeim grunni með
það markmið að ná samkomulagi í
dag, en það krefst ákveðins sveigj-
anleika, líka af okkar hálfu. Ég legg
til að við reynum að komast að
samkomulagi um eftirfarandi:
Að EB hljóti 3% af heildarþorsk-
kvótum Norðmanna og þar af verði
1,63% kvótamagnsins tryggt. Þetta
felur í sér að við munum fá 9.300
tonna viðbótarþorskkvóta árið 1993
sem verður orðinn 21.000 tonn
1997. Ef heildarkvótarnir munu
ekki þróast eins og búist er við
munu 1,63 prósentin tryggja okkur
5.060 tonna viðbótarkvóta 1993
sem verður orðinn 11.400 tonn
1997.
Hvað aðgang að mörkuðum varð-
ar gæti EB sýnt töluvert meiri
sveigjanleika að okkar mati. A
fundinum þann 5. júlí lögðum við
til að ákveðnar sjávarafurðir fengju
smám saman 50% tollaafslátt. Við
ættum að vera reiðubúnir til að
fella tolla að fullu niður og bæta
jafnvel nokkrum tegundum við.
Hins vegar er ljóst að við getum
ekki boðið algert tollfrelsi fyrir allar
afurðir, a.m.k. ekki á grundvelli til-
boðs Norðmanna. Aftur á móti er
möguleiki á að bæta við sérstöku
breytanlegu ákvæði sem myndi
halda opnum möguleikanum á að
breyta samningnum í sambandi við
alla flokka sjávarafurða í framtíð-
inni.
6. Þá er eftir að skipta viðbótar-
þorskkvótanum á milli aðildarríkja
EB. Ég legg til að við munum fjalla
um þetta innanhúsmál síðar. En ég
lít svo á að þegat- sé fyrir hendi
skilningur af okkar hálfu um að
grundvallarreglan um samheldni
ráði miklu við þá skiptingu.
7. Hvað þróunarsjóð snertir verð-
um við að vera raunsæir í umfjöllun
okkar. Ég er fyllileg sammála þeim
sem hafa látið þá skoðun sína í ljós
að núverandi skilyrt tilboð EFTA-
ríkjanna um að leggja til einn millj-
arð ECU á víkjandi lánum ásamt
500 miiljónum ÉCU í niðurgreidda
vexti er algjörlega ófullnægjandi
og að mun betra tilboð verði að
leggja fram.
En að láta sér detta í hug, eins
og sumir samningamanna virðast
hafa gert, að hægt verði að telja
EFTA-ríkin á að greiða jafnmikið
■ SEOUL - Stjórnvöld í Norður-
Kóreu lögðu á þriðjudag til að Kór-
euskaginn yrði lýstur kjarnorku-
vopnalaust svæði, og að Kína, Sov-
étríkin og Bandaríkin myndu sjá um
að gæta þess að svo verði. Mörg ríki
hafa grunað Norður-Kóreu um að
framleiða kjarnavopn og háttsettur
embættismaður í Kína sagði að til-
laga þeirra nú væri aðeins „gamall
áróður“. Tillagan væri örlítið fág-
aðri en aðrar sem S-Kórea hefði lagt
til, en engan veginn ásættanleg.
í sjóðinn og gerðist ef þau yrðu
fullgildir aðilar að EB gengur þvert
á allt raunsæi í þessum samninga-
viðræðum.
Aðild að EES getur aldrei verið
sambærileg við fulla EB-aðild.
Hlutur EFTA-ríkjanna í ákvarðana-
töku innan EB hlýtur að takmark-
ast við að þeim verði fijálst að segja
skoðun sína í ákveðnum vel skil-
greindum tilfellum. Þegar upp verð-
ur staðið mun það verða EB sem
ákveður hvað mál verða tekin fyrir
í EES. Reglur EES munu eiga upp-
runa sinn í regluverki EB.
Þetta er í sjálfu sér nóg til þess
að sum lönd innan EFTA munu
eiga erfitt með að staðfesta EES-
samkomulagið. Samningaviðræð-
urnar hljóta að mistakast ef á sama
tíma er farið fram á það að EFTA-
löndin sýni EB-ríkjum fjárhagslega
samstöðu líkt og um fulla aðild
væri að ræða.
Við verðum ennfremur að hafa
í huga að þótt EFTA-löndin séu
óneitanlega í hópi efnaðri Evrópu-
ríkja eru þar jaðarsvæði sem verr
eru sett. Þessi svæði eru engu síður
líkleg en sambærileg svæði innan
EB til að bíða fjárhagslegt tjón ef
sameiginlegur EES-markaður verð-
ur stofnaður. Þetta eru ekki rök
fyrir því að krefjast einskis af
EFTA-ríkjunum þegar þróunarsjóð-
ur er á dagskrá. En við verðum að
horfast í augu við þá póiitísku erfið-
leika sem ríkisstjórnir EFTA-ríkj-
anna eiga við að glíma þegar kem-
ur að því að fá ljárframlög frá þjóð-
þingunum handa því sem litið er á
sem hið „auðuga" Evrópubandalag.
Þess vegna þarf engan að undra
að EFTA-ríkin tengja saman kröfur
okkar í sambandi við þróunarsjóð
og neitun okkar að láta undan kröf-
um þeirra varðandi vefnaðarvörur
og skipasmíðar.
Framkvæmdastjórnin telur að ef
finna á lausn sem hentar öllum þá
sé sanngjarnt að gera ráð fyrir því
að EFTA-ríkin tvöfaldi núverandi
tilboð sitt um ijárframlög í sjóðinn,
þ.e. að framlag þeirra verði a.m.k.
2 milljarðar ECU í víkjandi lánum
og 1 milljarður ECU í vaxtaniður-
greiðslur.
í stuttu máli fer ég fram á það
við ráðherraráðið að það samþykki
þau drög sem lögð hafa verið fram
um fiskveiðar og framlög í þróunar-
sjóð. Ef samkomulag næst um þessi
mál mun framkæmdastjórnin þegar
í stað halda áfram samningaviðræð-
um og kynna niðurstöðuna seinna
í dag.
8. Ef samkomulag næst þá er
þar kominn lykillinn að endanlegum
samningi. Við gerum okkur grein
fyrir því að það gæti reynst erfítt
fyrir ráðherraráðið að láta í ljósi
skoðun sína á innihaldi uppkasts-
samningsins sem lagður var fyrir á
laugardag. Við ætlumst ekki til
þess. Það er hvort eð er nauðsyn-
legt að kanna uppkastið nánar til
að ganga úr skugga um að textinn
standist lögfræðilega. Aftur á móti
er afar mikilvægt fyrir báða aðila
að taka nú endanlega pólitíska
ákvörðun. Að öðrum kosti munu
EFTA-ríkin ekki gefa upp hver er
þeirra lokaafstaða varðandi sjávar-
útvegsmálin og sjóðsmálin. Auk
þess væri hætta á því eftir sumar-
hlé að losna myndi um þá hnúta
sem bundnir hafa verið. Að mínu
mati myndi slíkt þýða að möguleik-
ar á Evrópsku efnahagssvæði yrðu
úr sögunni. Við verðum því í dag
— jafnhliða samningi um hin mikil-
vægu atriði, sjávarútvegsmál og
sjóð — að ná samkomulagi í grund-
vallaratriðum okkar í millum um
meginsamningsniðurstöðurnar á
grundvelli samantektarinnar sem
framkvæmdastjórnin hefur afhent
ráðherraráðinu.
9. Ég ætla ekki að biðjast afsök-
unar á því að hafa talað lengur en
mér er tamt. En þessar samninga-
viðræður eru afar mikilvægar. Sá
ásetningur okkar að ná árangri
hefur verið staðfestur af æðstu
valdamönnum og tími er kominn til
að komast að lokaniðurstöðu. Þetta
á við um báða aðila sem standa nú
frammi fyrir tímamótaákvörðunum.
Ef hvorugum tekst í dag að skila
árangri er trúverðugleikinn fyrir
bí og það sem verra er: EES kann
að renna út í sandinn. Til þess að
afstýra svo hörmulegri niðurstöðu
verðum við í dag að öðlast heildar-
sýn og horfa hærra en hinir ein-
stöku aðilar í samningaviðræðunum
en þar tekur hver tillit til sinna
sérstöku hagsmuna.
r

Hvaba kröfur
gerir þú til
nvrrar
þvottavélar ?
Væntanlega þær, ab hún þvoi, skoli og vindi vel, en sé jafnframt sparneytin
á orku, vatn og sápu. A& hún sé au&veld í notkun, hljó&lát og talleg.
Sí&ast en ekki síst, a& hún endist vel án sífelldra bilana, og að varahluta- og
vi&ger&aþjónusta seljandans sé gó&.
Séu þetta kröfurnar, líttu þá nánar á ASKO hjá Fönix. ASKO stenst þær allar
og meira til, j»ví það fást ekki vanda&ari né sparneytnari vélar. Og
þjonusta Fönix er fyrsta flokks, traust og lipur.
Ver&ib svíkur engan, því nú um sinn bjó&um vi& ASKO
þvottavélamar, bæöi framhla&nar og topphla&nar, á sérstöku
kynningarverði:
ASKO 10003 framhl.
ASKO 11003 framhl.
ASK012003 framhl.
ASKO 20003 framhl.
ASK013002 topphl.
ASK016003 topphl.
1000 sn.vinding
900/1300 snún.
900/1300 snún.
600-1500 snún.
1300 sn.vinding
900/1300 snún.
71.500 (67.920 stgr.)
79.900 (75.900 stgr.)
86.900 (82.550 stgr.)
105.200 (99.940 stgr.)
62.900 (59.750 stgr.)
78.900 (74.950 stgr.)
Góðir grei&sluskilmálar: 5% staðgreiðsluafsláttur (sjá að ofan) oq 5% að auki séu keypt
2 stór tæki samtímis (magnafsláttur). VISA, EURO og SAMKORT raðgreiðslur til allt að
12 mán. ,án útborgunar.
ÞVOTTAVELAR 6 GERÐIR TAUÞURRKARAR 8 GERÐIR
UPPÞVOTTAVELAR 5 GERÐIR
V.
^□mx
HÁTÚNI 6A SÍMI (91) 24420
J