Morgunblaðið - 01.08.1991, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. ÁGÚST 1991
25
Reuter
ir leiðast
conu Bandaríkjaforseta, og Raísu
críkjanna, ekki síður en með eigin-
er leiðast er þær koma til hátíða-
Fimm samningar um marg-
víslegt samstarf risaveldanna
Bandaríkjamenn munu einkum veita Sovétmönnum aðstoð
Moskvu. Frá Ólafi Þ. Stephensen, blaðamanni Morgunblaðsins.
ALEXANDER Bessmertnykh, utanríkisráðherra Sovétríkjanna,
og bandaríski utanríkisráðherrann James Baker undirrituðu fimm
samninga í Moskvu á þriðjudag, sem kveða á um samstarf Banda-
ríkjanna og Sovétríkjanna á ýmsum sviðum. Flestir ganga samn-
ingarnir út á aðstoð Bandaríkjamanna við Sovétríkin.
Samningui' um tæknilegt sam-
starf í efnahagsmálum siglir í
kjölfar áætlunar um sama efni,
sem Bush Bandaríkjaforseti lagði
fram á leiðtogafundinum á Möltu
í desember 1989. Lögð er áherzla
á markaðsvæðingu sovézks efna-
hagslífs. Bandaríkjamenn munu
láta í té ráðgjöf og aðstoð. Emb-
ættismaður bandaríska utanríkis-
ráðuneytisins sagði að aðalatriði
samningsins sé að bandarísk að-
stoð fari ekki aðeins til miðstýr-
ingarvaldsins í Moskvu, heldur til
einstakra lýðvelda.
Samningar um lyijasendingar
og neyðaraðstoð fjallar um eins
árs áætlun, sem Bandaríkjastjórn
og bandarísk einkafyrirtæki
framkvæma. Lyf og lækninga-
búnaður verða send til ýmissa
hluta Sovétríkjanna. Gert er ráð
fyrir að næsta sending fari til
iðnaðarsvæðanna í Úralfjöllum.
Samningur um sameiginleg
viðbrögð við iðnaðarslysum og
náttúruhamförum gerir ráð fyrir
hröðu og tíðu upplýsingaflóði milli
Sovétríkjanna og Bandaríkjanna
ef hættu ber að höndum. Áður
tók oft margar vikur að fá upplýs-
ingar um stórslys i Sovétríkjun-
um. Gert er ráð fyrir að bæði ríki
geti beðið hitt um aðstoð í slíkum
tilfellum og samræmt viðbrögð
sín.
Samningur um öryggi í farþe-
gaflugi er árangurinn af auknu
samstarfi rikjanna í vörnum gegn
hryðjuverkum á undanförnum
árum. Samningurinn íjallar um
aðgerðir, sem grípa skal til ef
flugvél frá öðru ríkinu er rænt í
lofthelgi hins, og önnur sambæri-
leg tilfelli. Kveðið er á um að
valdi verði ekki beitt nema til að
vernda lif saklausra borgara, og
Barbara Bush, forsetafrú:
Bandaríkjaforseti
býður sig fram á ný
Moskvu. Reuter.
BARBARA Bush, eiginkona
George Bush Bandaríkjafor-
di með sovézkum kaupsýslumönnum:
u' Sovétríkjanna bytjað-
lja ameríska drauminn
i Mor^unblaðsins.
gæfu smiðir eins og það hentar
þeim bezt.“
Bush ræddi um hlutverk stjórn-
valda i efnahagslífinu og sagði að
það væri sama hversu gáfaðir emb-
ættismenn væru, gáfur þeirra gætu
aldrei komið í staðinn fyrir hugvit
markaðar, sem safnaði saman vizku
milljóna manna. Ríkisstjórnum bæri
fyrst og fremst að skapa leikregl-
ur, „slétta leikvanginn".
Forsetinn talaði um efnahags-
samstarf risaveldanna og lét í ljós
þá von sína að tvíhliða samningum
um skattlagningu fyrirtækja og
erlendar fjárfestingar yrði lokið á
þessu ári. Samningarnir munu
greiða mjög fyrir fjárfestingum
Bandaríkjamanna í Sovétríkjunum.
Sovézkir kaupsýslumenn eru
vaxandi stétt, nú þegar einkafram-
takið ei' að hasla sér völl í Sovétríkj-
unum. Gestir Bush á morgunverð-
arfundinum virtust hrifnir af ræðu
hans Og klöppuðu mikið. Forsetinn
sat svo góða stund með gestunum
og spjallaði við þá.
seta, sagði í gær að hún hefði
trú á því að forsetinn myndi
sækjast eftir að sitja annað
kjörtímabil, „þjóðarinnar
vegna“, eins og hún orðaði það.
Barbara Bush, sem nýtur þess
að búa í Hvíta húsinu og alls þess
sem fylgir stöðu hennar sem for-
setafrú, þótt henni finnist það
stundum eilítið þrúgandi, sagðist
ekki myndu reyna að fá bónda
sinn ofan af því að bjóða sig fram
á ný i nóvember 1992.
„Mér finnst að hann ætti að
bjóða sig fram aftur, hreinskilnis-
lega sagt .. . þjóðarinnar vegna,“
sagði Barbara í viðtali við ABC-
sjónvarpsstöðina.
„Mín skoðun er sú að hann eigi
margt eftir ógert sem hann verði
að koma í verk. Þetta er ekki opin-
ber yfirlýsing. Ekki segja neinum
að ég hafi sagt þetta,“ sagði hún
við viðmælanda sinn.
15.000
12.000
Heildarfiöldi
kjarnaodda
12000
10000
Fjöldi kjarnavopna
9.0
6.000
3.000

‘Mái
4000
Bandaríkin
eftir START
Sovétríkin
eftir START
Bandaríkin
Sovétríkin
„Vopna-
einingar"
Flaugar
og flugvélar
Kjarnaoddar
Færanlegar
kjarnaflaugar
Stýriflaugar
ó sjó
Þungarlang-
drægar flaugar
Burðargeta
í tonnum
Kjarnorkuvopnakapphlaupið
Kjarnorkuvopnabirgðir Bandaríkjanna og Sovétríkjanna voru ómóta
miklor órið 1980, en siðan hafa birgðir Bandarikjanna minnkað en
kjarnorkuherafli Sovétmanna haldið ófram að aukast.
Fjöldi kjarnaodda
35000 lllllllU'^LllllliiiTlll'TTITnTi 11 111'
Með undirritun START-sáttmólans um samdrátt langdrægra kjarnavopna er tryggður
um þríðjungsniðurskurður á langdrægum kjarnavopnum. Samningaviðræðurnar, sem
staðið hafa með hléum frá 1982, tóku til fjölda vopnakerfa og gerði það sáttmálann
mun flóknari en flesta aðra samninga um afvopnun og takmörkun vigbúnaðar. Auk
fjöldatakmarka á einstökum vopnakerfum hafa vopnabúr beggja aðila nú 6.000
„vopnaeininga" pak. Hver kjarnaoddur í langdrægri flaug telst ein slík eining. Stórar
sprengiflugvélar Bandaríkjamanna, sem væddar eru stýriflaugum með kjarnaoddum
teljast 10 einingar hver, en samsvarandi sprengiflugvélar Sovétmanna 8 einingar
(vélarnar mega þó bera helmingi fleiri stýriflaugar en einingafjöldinn segir til um).
Stórar sprengjuflugvélar, sem ekki bera stýriflaugar, teljast ein eining hver, burtséð frá
sprengjufarmi, en slíkar vélar bera einatt um 16 kjarnorkusprengjur.
Heimildir: HmdÚk NAJO, Atlas ofGlolml Slwtegy, Heuler, Hew Yoá Tlmes Hews Service.
að ríkin hafi samvinnu um að
sækja flugræningja og hryðju-
verkamenn til að taka þegar þeir
hafa verið yfirbugaðir.
Sáttmáli um samstarf í hús-
næðismálum kveður í meginatrið-
um á um að Bandaríkin aðstoði
Sovétmenn við að efla byggingar-
iðnað á grundvelli einkaframtaks,
koma íbúðum og öðru húsnæði
úr eigu hins opinbera, auka fram-
boð á húsnæði og möguleika fólks
til að eignast eigin íbúð. Þessi
samningur er talinn afar mikil-
vægur vegna þess vanda, sem
heimkoma tuga þúsunda sovéskra
hermanna bakar í húsnæðismál-
um.
Þróun
afvopnunar-
viðræðna
fCTyi Bondaríkin, Bretland 09 Sovétríkin banna
kjarnorkutilraunir i andrúmsloftinu, úti í geimnum og
neðansjévor.
ll'HI Sóttmúli Bondoríkjonna, Bretlands og
Sovétríkjanno um eftirlit me5 útbreiðslu kjarnavopna
undirritaður. en 130 riki hofo siðan gengist undir honn.
It'/jil Viðræður Bondoríkjonno og Sovétríkjonno um
tokmörkun longdrægro kjornovopno (SALT) hefjosti
yinorborqi Austurríki.
Il'lil Bondarikin og Sovétríkin koma 6 gognkvæmri
tilkynningaskyldu um eldflougotilrounir og annað það er
ejlokjmnioh ouko hætlu 6 striði vegno mistoko.
I L'kirt Bróðobirgðosomkomuhg SALT-viðræðnonna
undirritoð í Moskvu. Bondaríkin og Sovétríkin ouk 47 ríkjo
onnorro undirrito somkomulog um honn við lífrænum
vopnum, en olls hofo nú meiro en 100 ríki stoðfest honn.
It'FÁI Róðstefno um öryggi og somvinnu f Evrópu
(RÖSE eða CSCE) hefst i Helsinki. Síðar ó órinu hefst
róðstefno um gognkvæmon og jofnon somdrótt heroflo
(MBFR) í Vínorborg.
Gerok) Ford Bondorikjofoiseti og Brezhnev
Sovétfeiðtogi komost oð somkomuhgi um skref I ótt til
tokmörkunai longdrægio kjornovopno ríkjo sinno ð fundi í
Vlodivostok ó Kynohofetiönd Sovétiikjonno. M eru
kjomorkutilrounum neðonjoröor sett tokmörk.
035035 nkjoleiðtogoi undirrito Helsinkksðttmóhnn,
sem m.o. felut i sér tilkynningoskyldu um heræfingor.
EEEELimmy Carter Bondoríkjoforseti og Brezhnev
Sovétleiötogi undirrita SALT ll-somninginn i Vínorbotg.
(Samningurinn vor ekki stoðfestur af Bandorikjamönnum
vegno efosemdo um heilindi Sovétmonno og eftir innrósina
i Afgoniston dott honn uppfyrir.)
tlýRlÍ Bondorlkin og Sovétrikin hefjo
Genfarviðræðurnor um meðoldrægar kjumoflougar (INF).
’ I Viðræður um somdrntt hnqdræom kininnvoono |
(START) hefjast í Genf.
EESJÍ morz skýrir Reogon Bondoríkjoforseh fró
viðamikilli ronnsókntKóætlun hl þess oö gero ógninn of
longdrægum kjornofhugum o5 engu (Geimvarnoóæffunin
— S0I). í nóvember gongo Sovétmenn of fundi í
viðræðum um meðaldræg kjarnovopn í Genf og í
desember lýkur fundalotu í viðræðum samdrótt
longdrægro kjornovopno (START) ón þess oð Sovétmenn
ano hvenær næsto loto skuli hefjost.
Stokkhólmsróðstefnan um öryggi,
traustvekjondi oðgerð'rr og ofvopnun i Evrópu (CDE) sett.
R'lTi Bandaríkin og Sovéttíkin hefjo oð nýju
nfvopnunorviðræður! Genf, sem toka hl votno- og
qeimkerfo long- og meöoldrægro kjornovopno.
H'iT-l Stokkhófmsróðstefnunni um öryggi,
traustvekjondi oðgerðir og ofvopnun i Evrópu (CDE) slitið. I
lokoólyktun hennot ern ókvæði um skyidu aðildarþjóðo
róðstefnunnor hl þess nð tilkynno um heræfingor með
fynrvoro, leyfo fulltiúum onnorra þjóða oð fylgjost með
þeim og hnfo eftirlit með þeim. Reykjnvíkurfundur leiðtogo
risoveldonno, þeirro Reogons og Gorbotsjovs er lioldinn í
október. Þor er grondvöllur logður oð sðttmólum um
somdiótt hngdrægra kjomovopno (SIARI) og um
meðotdrægoi kjamoftaugor (INF), en sjólfut fundurinn fer
útumþúfyr.
Il'kfi Viðræður hefjost i Vín mi NATO og
Vorsjórbondologsins um grundvöll somningn um
hefðbundinn heroflo fró Atfantshafí til Úiolfjolh. í desember
undirrito Reogon Bondorikjoforseh og Gorbotsjov
Sovétleiðlogi Woshingtomsöltméhnn om upprætingu ollra
meðoldrægrn kjamovopno, sem skotið er oi hndi.
EESaFormlegoi viðtæður milli hinno 23 rikja NAT0
og Vorsjórbondnhgsins um hefðbundinn heroflo í Evrópu
hefjost í Vlnorboig. Nýjor viðræður RÖShikjonno 35 um
öryggi og troustvekjondi oðgetðir hefjast einnig. Viðtæðut
um somdrðtt hngdrægro kjornovopno (START) hefjost í
Genf ó nýjgn leik.
Ili'ltl Bondorikin og Sovétrikin komost oð
somkomulogi um niðurskurð efnovopno þonnig oð fyrir órið
2005 verði þou ekki meiri en S00 tonn. Bondarikin
ókveða einftliðo oð forgo öllum efnovopnum sínum fyrir
þonn timo. Vínorviðræðunum um hefðbundinn heraffo i
Evrópu lýkur með undirritun séttmólo um gngnkvæmo
faekkuriíheroflo NAT0 og Vorsjótbondologsins.
I l't'i I George Bush Bondnrlkjnforseti og Mikhoít
Gorbotsjov Sovétforseli undirrita START-sóttmóhnn um
somdrótt langdrægra kjarnovopna.