Morgunblaðið - 05.09.1991, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 5. SEPTEMBER 1991 15
---------------i---——■—(------------------------f-
Merkjasala Krabba-
meinsfélags íslands
andi íslenskukunnáttu og spyija
hæðnislega, hvort nokkuð sé að
marka þetta hjai á Melunum frekar
en fyrri daginn? Það vanti allar vís-
indalegar sannanir, þetta sé hið
besta mál. Síðan söðiar Heimir al-
gjörlega um, og ver því, sem eftir
er af grein sinni til að skilgreina
vanda íslenskrar tungu, sem er þá
orðinn svo ægilegur, að hann „get- '
ur kostað okkur íslenskt þjóðerni
og menningu". Vantaði ekki vísind-
alegar sannanir? Nei, ekki lengur.
Við verðum náttúrlega að átta okk-
ur á því að þetta er hið versta mál...
Þegar Heimir er aftur kominn í
þetta gamla far, virðist hann engu
að síður finna hjá sér hvöt til að
halda áfram að agnúast út í „tals-
menn Háskólans". Sök okkar er nú
ekki lengur sú að hafa vanrækt að
sanna vanda tungunnar vísinda-
lega, heldur að hafa. ekki greint
hann rétt! Vill Heimir þar næst leiða
okkur Guðrúnu Kvaran orðabókar-
ritstjóra í allan sannleika um und-
anhald íslenskunnar með skírskot-
unum til þess, sem sameiginlegt
kann að vera í lífshlaupi okkar og
námsferli. Get ég tekið.undir mest
allt í greiningu hans, og svo er um
flesta þá háskólakennara, sem ég
hef rætt við um þessi mál.
Lengra verðum við Heimir þó
ekki samferða, því að niðurstaða
hans í þessum síðari hluta greinar-
innar er í hefðbundnum stfl; þjóðin
liggur „hundflöt“ fyrir Ameríkön-
um, sem eru að gleypa æskuna,
tunguna og menninguna. Sannast
nú enn að skammt er öfganna á
milli. Mér sýnist satt að segja ekk-
ert benda til þess, að sá minnihluti
háskólanema, sem þyrfti á stoð-
kennslunni að halda, sé að afneita
þjóðerni sínu eða glopra því niður
ómeðvitað. Jafnvel þótt ástkæra
ylhýra málið tæki breytingum, sem
við Heimir Pálsson teljum óæskileg-
ar, er ég alls ekki viss um, að íslend-
ingar hætti að vera íslendingar.
Orsakir utan skóla
Eftir allt lífsháskatalið er mér
það ráðgáta, hvernig hægt var að
mistúlka svo hrapallega þessi mein-
leysisorð mín í Morgunblaðinu:
„kennurum í deildinni fyndist að
íslenskukunnáttu hefði hrakað".
Hver maður ætti að sjá, að í þessum
orðum seg ir ekkert um orsök hrak-
andi íslenskukunnáttu hvað þá, að
sök sé skellt á þá sem síst skyldi,
kennara á öðrum skólastigum. Ég
veit, að í öllum kennarastofum
landsins tala menn á sama veg og
við í heimspekideild, eins og glöggt
kom fram í viðt ölum Mbl. við skóla-
meistara. Enginn efast um, að höf-
uðorsök vandans sé að leita utan
skólaveggja, eins og Heimir Pálsson
vildi fræða mig, Eirík Rögnvaldsson
og Guðrúnu Kvaran um, þegar hann
var hættur að væna okkur um að
fara með staðlausa stafi. Aftur á
móti væri fráleitt, ef þessi niður-
staða yrði til þess að skólamenn
misstu móðinn, lýstu yfir því að
vandinn væri óviðráðanlegur (eða
aðeins til í heilabúum háskólakenn-
ara) og reyndu ekki að huga að
nýjum aðferðum til að takast á við
h ann. Viðtöl Mbl. við skólameistara
sýna, að slík viðhorf eiga sem betur
fer engan stuðning í þeirra hópi.
En fyrst unnt var að mistúlka
orð heimspekideildarmanna sem
gagnrýni á framhaldsskólakennara,
vakna ýmsar spurningar um þann
skilning, sem menn geta lagt í
fræðslustarf. Hvaða augum á t.d.
að líta málræktarátak menntamála-
ráðuneytis? Er það áfellisdómur um
kennarastéttina frá fyrsta bekk
grunnskóla til Háskólans? Eða er
átakið e.t.v. óþarft, með því að skól-
arnir útskrifa þorra þjóðarinnar
með próf í móðurmálinu? Hvað um
stoðnámskeið („núlláfanga") fram-
haldsskólanna? Tákna þau að móð-
urmálskennarar grunnskólanna
hafi verið að svíkjast um? Er verið
að niðurlægja þá og nemendur?
Hvað um undirbúningsnámskeið
(„núlláfanga") viðskiptadeildar í
stærðfræði (og sambærileg nám-
skeið áður haldin í verk- og raunvís-
indadeild)? Eru þessi námskeið til
marks um, að Háskólinn vilji ekki
aðeins gera lítið úr móðurmáls-
kennslu framhaldsskólanna heldur
einnig stærðfræðikennslunni? Er
Háskólinn að lýsa yfir vantrausti á
eigin prófgráðum með endurmennt-
unarstarfi sínu? Þessar spurningar
eru vissulega allar út í hött, en
ættu að vera þeim til íhugunar, sem
þeysa vilja fram á ritvöllinn til að
gera kennurum heimspekideildar
upp hleypidóma og rangar skoðanir.
Þann er gott að fræða sem
sjálfur vill læra
Úr framhaldsskólunum útskrif-
ast nú um 1.600 stúdentar á ári
hveiju. Það segir sig sjáift að þeir,
sem innritast í heimspekideild, hafa
náð misjöfnum árangri í íslensku.
Hér reynir síðan fljótt á móðurmáls-
kunnáttu, einkum ritfæmi, og þeir
stúdentar, sem lakast eru undirbún-
ir, lénda í erfiðleikum. Þeir eru í
minnihluta meðal hinna 1.200 stúd-
enta deildarinnar, en við höfum
rætt um leið til að hjálpa þeim, því
að hingað eru þeir komnir með sitt
stúdentspróf og vilja ljúka háskóla-
prófi. Ef kennarar í framhaldsskól-
um telja, að þeir geti fækkað í þess-
um minnihluta með því að fjölga
tímum, sem þeir hafa til að fara
yfir ritgerðir, þá gefst þeim von-
andi tækifæri til að láta á það reyna.
Þegar eytt hefur verið óþarfa mis-
skilningi okkar á milli, eru deilur
um þetta mál aðeins til bölvunar.
Kennarar á öllum skólastigum
þurfa að ræða betur saman um ís-
lenskunámið í fullu bróðerni. Síðan
eigum við að snúa bökum saman
til efiingar íslenskri tungu hver á
sínu sviði.
Höfundur er forseti
heimspekideildar Háskólans og
kennir sagnfræði.
UM næstu helgi, 6.-8. septemb-
er, verða seld merki um land
allt til styrktar félagsstarfi
Krabbameinsfélagsins.
Að þessu sinni eru í boði vönduð
barmmerki sem kosta 500 krónur
og rennur helmingur ágóðans til
aðildarfélaga Krabbameinsfélags
íslands en það eru 24 svæðafélög
og 5 stuðningshópar krabbameins-
sjúklinga. Á höfuðborgarsvæðinu
verða merki einkum seld við versl-
anir.
Málmsteypan Glaðnir hf. í
Hveragerði framleiddi merkin fyr-
ir Krabbameinsfélagið og gaf fé-
laginu hluta af upplaginu.
Krabbameinsfélagið væntir
þess að landsmenn taki sölufólki
vel og kaupi merki til stuðnings
við mikilvæg verkefni félagsins.
(Frétt frá Krabbameinsfélaginu.)