Morgunblaðið - 05.09.1991, Blaðsíða 20

20
icei Haavianaf;auoAauTMMn iKJAjavfuoHOM
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 5/SEPTEMBER 1991
Af sköttum, gjöldum og
fiskbolluverksmiðjum
eftir Dag Eggertsson
Bandaríkjamaðurinn Gene Deitch
sendi snemma á áttunda áratugnum
frá sér barnabók er ber nefnið Selur
kemur í heimsókn. Þar segir frá
strákkríli sem sækir heim annarlegt
land. Allt heitir þar öðrum nöfnum
en hann á að venjast. Fjölleikahús
nokkurt er nefnt fiskibolluverk-
smiðja, fílar segja sig mýs og strák-
ur sjálfur er aldrei kallaður annað
en selur. Enda er boðskapur bókar-
innar að nöfn og heiti breyti í engu
eðli hlutanna.
Undirbúningur frumvarps til fjár-
laga stendur nú yfir. Mikill halli er
sagður fyrirsjáanlegur ef ekkert
verður að gert. Hugmyndir ráða-
manna um úrræði birtast þessa dag-
ana ein af annarri. Athygli vekur að
ótrúlegu púðri er varið í hártoganir
um hvort svokölluð þjónustugjöld séu
annað nafn á sköttum.
Lagðar hafa verið fram tillögur
um álagningu skólagjalda. Nemend-
ur við framhaldsskóla og Háskóla
íslands mega reiða af hendi vænar
fúlgur ætli þeir sér sæti á skóla-
bekk. Innheimt skal gjald sem reikn-
ast til frádráttar beinu fjárframlagi
ríkisins til skólanna. Nemendum er
ætlað að standa straum af kostnaði
sem ríkið bar áður.
Menntastofnanir munu þó hvergi
njóta góðs af þar sem fjárhagur
þeirra rýmkar hvergi. í engu er auk-
ið fárhagslegt sjálfstæði skóla og
fráleitt er að hagur nemenda vænk-
ist. Þvert á móti.
Ráðamenn virðast þó litlar áhygg-
ur hafa af þessu. Miklu sterkari sýn-
ist hræðslan við orð eins og skóla-
skattur. Enda mennirnir í orði búnir
að frábiðja sér skattahækkanir.
I mínum huga blása þó aðrir vind-
ar. Líkja má álagningu skólagjalda
við að starfsmönnum ríkisrekinnar
stofnunar yrði gert að greiða til
dæmis 15.000 kr. eða hverfa frá
störfum sínum ella. Með svipuðum
rökum yrði að sjálfsögðu ekki skatt-
lagning hér á ferð heldur starfsgjald.
En skólagjöld eru jafnfram sýnu
svívirðilegri. Fyrir utan það að ekki
er til að dreifa föstum tekjum náms-
manna eru skólar landsins augljós-
lega eina leiðin til mennta. Nemend-
ur eru því ekki í aðstöðu til að segja
„starfi“ sínu lausu og leita á önnur
mið líkt og ríkisstarfsmennirnir í
dæminu hér á undan.
Það er ekki aðalatriði hvaða nafni
skólagjöld nefnast. Sýnu alvarlegra
er að svo virðist sem við völd séu
stjórnmálamenn sem telja sjálfsagt
og rétt að námsmenn og fjölskyldur
þeirra axli auknar byrðar. Á heimil-
um landsins telja þeir aukið aðhald
augljóslega bæði sjálfsagt og eðli-
legt. Þar sem sultaról er fyrir skal
fastar hert.
Ráðamenn ættu að líta sér nær
og takast á við þann vanda sem við
er að glíma af dug en ekki dugleysi.
Að velta kröggum ríkissjóðs af sér-
stökum þunga yfír á námsmenn sem
sumir hveijir eiga þegar í gífurlegum
erfiðleikum er ekki aðeins óréttlátt
helfur einnig skýlaus vottur um hvort
tveggja uppgjöf og úrræðaleysi.
Ef skólagjöld verða að veruleika
getur fátt hindrað hækkun þeirra á
næstu árum. Umræðan á því ekki
að snúast' um krónutölu heldur
grundvallarsjónarmið.
Framtíð landsins er fólgin í mennt-
un. Það skyldu æðstu menn þjóðar-
innar ávallt hafa hugfast. Enda hef-
ur menntastefna hvers tíma jafnan
grundvallast á þessum sannindum. í
áratugi hefur að leiðarljósi verið jafn
réttur allra til náms óháð félagsleg-
Dagur Eggertsson
um aðstæðum. Ófyrirgefanlegt glap-
ræði væri að stigin yrðu skref út á
braut sem ieitt gætu til skerðingar
á þessum rétti. Álagning skólagjalda
væri slíkt skref.
Líkt og engu skiptir hvort hlutirn-
ir kallast fiskibollur eða Ijölleikar
breytir litlu hvort deilt er um skóla-
skatta eða þjónustugjald ef eðli hlut-
anna er eitt og hið sama. Og eins
verður ranglæti aldrei réttlætt með
fallegri nafngift, það liggur í hlutar-
ins eðli.
Höfundur er inspector scholae
Menntaskólans íReykjavík og
formaður Félags
framhaldsskólanema
Glue Stick
3aton de cola
Pegamento
en barra
HELDUR
BETUR!
FRANSKAR
7A'/ \
'A J
T
DUNULPUR
BRAMBILLA
Frönsku BRAMBIIIA úlpurnar eru ekta dúnúlpur, hlýjar og fallegar. BRAMBHLA dúnúlpurnar eru vendiúlpur. Því færð f>ú í
raun tvær dúnúlpur á verði einnar. BRAMBILLA dúnúlpurnar eru til í öllum stærðum, jafnt á börn og fullorðna. BRAMBELLA
vendi-dúnúlpurnar eru á verði frá kr. 8.980,- BRAMBMA dúnúlpurnar eru á verði frá kr. 6.480,-
BRAMBILLA dúnúlpur - töff báöum megin
Útsölustaðlr: Bangsi - Bankastræti • Hjartað - Kringlunni • Útilíf - Glæsibæ • Skátabúðin - Snorrabraut
Sportmaðurinn - Hólagarði • Skóverslun Kópavogs/Sportlínan - Kópavogi • Músík & Sport - Hafnarfirði
Sportbúð Óskars - Keflavík • Óðinn - Akranesi • Litlibær - Stykkishólmi • Bláskel - fsafirði • Torgið - Siglufirði
Sporthúsið - Akureyri • Við Lækinn - Neskaupsstað • Kf. Árnesinga - Selfossi • Axel Ó. - Vestmannaeyjum