Skírnir - 01.01.1869, Page 74

74
FRJETTIR.
Ítniía.
páfans, en nú haföi þeim heldur runnib til riíja kjör þeirra band-
ingja og afdrif, er í fyrra urðu sekir um landráS i Rómaborg.
Dauímhegning, er fram kom vi<5 tvo menn (sbr. greinina um
páfaríki), gerSi þingmönnum sem verst í skapi, og Menabrea
fórust, sem fleirum, Jtunglega or8 um hefndarhug stjórnarinnar í
Rómaborg. Eigi aS síður baS hann menn varast, aS láta uppá
standa Ítalíu-megin meS skilin eSa fjárgreibsluna.
Hin nýja ríkisöld hefir þegar skapaS nýtt iíf og nýjan þjóS-
arbrag á ítaliu í mörgura greinum. Menu þurfa ekki annaS en
hugleiSa trúarfrelsiS, og þau umskipti sem lögleiSing þess hefir
baft í för meB sjer. ÁSur var þaS lagt aS jöfnu vi8 frekustu
guSleysiskenningar, en nú njóta allir trúarflokkar (kristnir) jafnra
ijettinda. ÁSur voru heimspekibækur seinni tíma — einkum heim-
spekikenningar þjóSverja og sumra frakkneskra manna (Yoltaires) —
mesta forboSsvara á öllum stöSum, og flestir háskólarnir urSu aS
vera „þjónustusamir andar“ heilagrar kirkju, en nú eru slík rit
höfS í hávegum viS skóiana, og þjóBversk heimspeki kennd og
stunduS til meiri muna. |>a8 er eigi furSa þó klerkarnir signi
sig móti slíkum óvættum, því svo má kalla, aö heimspeki J>jó8-
verja sje í e81i sínu ekki anna8 en andvígi skynseminnar í gegn
kirkjunni. Álíka og mönnum þykir, a8 vísindi og fagrar listir
hafi sótt í sig nýtt fjör, eins hefir fjölgun skólanna bætt allmiki8
um uppfræ8ingu alþýSunnar. J>ó er þa8 hjer, a8 ítali brestur
mest á bor8i, en heila þjó8 skapa menn ekki a8 nýju á fáum
árurn1. þess má geta, a8 þingi3 veitti í fyrra fje til þriggja
höfuSskóla e3ur kennsluskóla (eins í hverjum aSalparti ríkisins,
e3ur Su3ur-, Mi8- og NorSur-ítaliu) fyrir konur, er ætla a3 hafa
kennslu á höndum e8a standa fyrir henni í stúlknaskólum, en á8ur
eru stofnaSir alþýSuskólar í þúsundatali, sem geti8 er í fyrri ár-
göngum rits vors, og þarf þeim þó enn ab fjölga. Til a8 bæta
borgir, efla landyrkju og auka samgöngur og alla flutninga hafa
mikil mannvirki veri8 fram höf8 á mörgum stöSum. í fyrra voru
járnvegir ítala 600 mílur á lengd, en hafa aukizt drjúgum ári3
*) Af 241 þúsund karla og kvcnna, er gengu í hjónaband 186(5, kunnu
173 þús. ekki að skrifa nafn sitt.