Skírnir - 01.01.1869, Qupperneq 150

150
FRJETTIR.
Tyrkjaveldi.
garSi, og skal þangaS skotiS málnm frá fylkjadómunum. Svo
er mart skapa3 og endurskapaS í ríki Soidans, en þa3 er þó eptir,
sem mestu varSar, a3 mennirnir sjálfur skapist um, eSa aS breyt-
ingarnar komi meir af innri hvötum og sannfæringu en aShaldi og
knýjan annara ríkja. J>a3 er ekki nóg, aS Soldán og ráSherrar
hans lofi öllu fögru og komi miklu á pappírinn, þegar emhættis-
menn og fylkjastjórar fara í kring um þaS allt saman eSa tregSast
vi3 öllum framkvæmdum. 1856 var Bolgörum heitiS fólkskjörnu
fylkisþingi og fá skyldu þeir kristinn landstjóra, en til þessa hefir
engu orSiS fram gengt. I Bosníu hafa menn fengiö iandsþing,. en
þar sitja 14 Tyrkir móti sjö kristnum og einum GySingi, og er
þó vart þriSji partur fylkishúa Máhómets trúar. Bosníumenn
tala Serbamál, en til þessa hafa allir dómar og öll lagaboS og
fl. veriS hirt á tyrknesku. A endurhótunum mun mest hera í höfuS-
borginni, því þar eru siSameistararnir viS hönd Soldáns og ráS-
herranna, en af landstjórn og skattheimtum fara sömu ósögur (um
fjárplóg, fjárpyntingar og harSræSi) sem fyrri. „Tyrkir eru sömu
mannætur sem fyrri, en þeir borSa nú meS gaffali“ sagSi fyrir
skömmu einn frakkneskur maSur. A seinni árum hefir Soldán
haft fyrir stjórn sinni tvo mikla skörunga aS ráSum og dugnaSi,
Ali og Fuad paska, er mjög hafa streitzt viS aS gegna kvöSum
stórveldanna og sldpa til laga eptir háttum EvrópuþjóSa. Fuad
er nú látinn, en Soldán hefir skipaS manni í hans staS, er heldur
í sömu stefnu og verSur vel viS eptirrekstri stórveldanna. þessir
menn hafa þó opt kvartaS yfir eptirgangsmunum og óþolin-
mæSi stórveldanna, en þeim hefir líka einkum gramizt, aS þau
vildu bera Soldán ráSurn. „Ef dvöl verSur á fyrir oss“, sagSi Ali
paska viS ferSamanninn frakkneska, er vjer nefndum, „er strax
kallaS, aS vjer lofum öllu, en efnum ekki neitt. AS oss er haldiS
frakkneskum hankareglum, enskum veSsetningalögum, frakkneskum
skólum, háskólum, prófessórum — og svo miklu, aS vjer vitum
ekki, hvaS vjer eigum aS gera af öllum þeim ósköpum. En um
óskir vorar spyr enginn .... Enginn getur neitaS, aS vjer erum
á framfara vegi, og víst her oss aS miSa fram og miSa fljótt fram
af því vjer höfum orSiS á eptir, en hraSann raá þd aldri auka
svo, aS gufuvjelin springi“. Af orSum beggja þeirra Fuads má