Bókasafnið - 01.04.1994, Síða 48

Anna Ólafsdóttir Björnsson, þingkona
Bókasöfn og atvinnulíf
Hvernig er hægt að nýta bókasöfn gegn atvinnuleysi?
Þessari spurningu og fleiri sem henni tengjast, velti ég
fyrir mér þegar ég setti á blað hugleiðingar um bókasöfn og
atvinnulíf fyrir 20 ára afmælishátíð Félags bókasafnsfræð-
inga þann 11. nóvember sl.
Mín niðurstaða var sú að það mætti gera með veruleg-
um árangri. Helstu kostir bókasafna í þessu skyni eru:
1. Þau mynda þéttriðið net um allt land og eru mjög að-
gengileg. Flestir eiga stutt að sækja á bókasafn og fáir eru
feimnir við að koma þar inn. Húsnæði er víða fyrir
hendi nú þegar, staðsetning þekkt. Með lágmarkstölvu-
kosti, notkun síma og símbréfa mætti víkka starfsemi
safnanna verulega, án þess að ráðast þyrfti í óviðráðan-
legar fjárfestingar vegna húsnæðis og aðstöðu. Starfsfólk
safna er vant að fá margvíslegar fyrirspurnir og leitast við
að greiða úr þeim. Menntun bókasafnsfræðinga virðist
mér að sé mjög í takt við tímann.
2. Á bókasöfnum og í tengslum við þau er að finna nánast
allan þann fróðleik sem hugsanlega gæti nýst fólki sem
vill feta nýja stigu í atvinnumálum en jafnframt læra af
reynslu annarra. Með góðri tengingu á milli safna er
hægt að fá sérhæfðar upplýsingar á ótrúlega skömmum
tíma. Þar er bæði um að ræða bóka- eða blaðakost sér-
hæfðra bókasafna og þau gagnasöfn sem þau tengjast.
Þetta krefst þess að gögn séu skipulega flokkuð og sam-
vinna og flæði milli safna sé hindrunarlaust. Einnig
krefst það þess að starfsfólk jafnt stórra sem og smæstu
safna geti rakið sig á tiltölulega einfaldan hátt að réttum
gögnum, t.d. í gegnum miðstöðvar í einstökum söfnum.
Þegar ég setti hugleiðingar mínar á blað fyrir afmælisþing
bókasafnsfræðinga fannst mér að hér væri ég að tala um
framtíðarsýn sem varla yrði að raunveruleika í bráð, en
umræður á þinginu og undirtektir vekja ákveðna bjart-
sýni um að sú bið verði ekki eins löng og ætla mætti.
3. Sífellt fleirum er það ljóst að fjölhæfni, góð grunn-
menntun, símenntun og fjölbreytni er undirstaða at-
vinnulífs framtíðarinnar. Fólk er að hverfa frá draumum
um að stórfyrirtæki leysi allan atvinnuvanda og átta sig
á því að frumkvæði einstaklinga og öflun upplýsinga er
góð blanda þegar verið er að hlúa að nýsköpun í at-
vinnulífi. Styrkleiki íslands í atvinnumálum er m.a. góð
almenn menntun þjóðarinnar, sem vissulega þarf alltaf
að bæta. Mikill sveigjanleiki almennings á vinnumark-
aði ásamt þátttöku kvenna í atvinnulífmu hefur skapað
visst óttaleysi við að feta nýja stigu í atvinnumálum,
e.t.v. vegna smæðar samfélagsins sem kallar á fjölhæfni,
og þeirrar staðreyndar að flestir kynnast almennum
vinnumarkaði á unga aldri. Veikleikinn er hins vegar sá
að áhættufé til atvinnurekstrar er takmarkað og það
veldur því að konur eru t.d. lítt fúsar að veðsetja heim-
ili sín til að setja fyrirtæki á laggirnar. Þekkingar er hins
vegar hægt að afla sér á hraða sem hentar hverjum og
einum og án verulegs tilkostnaðar, a.m.k. ef fólk nýtir
sér þjónustu bókasafna.
Hér er aðeins stiklað á því stærsta af því sem erindi mitt
fjallaði um en gefur vonandi hugmynd um þá sýn sem ég
hef á þætti bókasafna í atvinnusköpun framtíðarinnar.
Sumt tilheyrir vissulega framtíðinni en ég hef þá reynslu af
bókasöfnum bæði fyrr og nú að þau svari ótrúlegustu kröf-
um og geri það yfirleitt fljótt. Ég gladdist mjög þegar ég
frétti nú fyrir fáeinum dögum að til standi að Upplýsinga-
þjónusta háskólans og bókasafnið í Keflavík taki upp sam-
vinnu um arvinnuátak á Suðurnesjum, en þar hefur at-
vinnuleysi, einkum meðal kvenna, verið verulegt á undan-
förnum tveimur árum.
Starfs míns vegna hef ég aðallega snúið mér til Bóka-
safns Alþingis á undanförnum árum. Það býr við þröngan
húsakost, enga tölvutengingu og hefur aðeins þrjá starfs-
menn. Þar eru samt unnin kraftaverk á degi hverjum. Eft-
irfarandi raunveruleg dæmi eru nýleg og af handahófi val-
in.
1. I desemberlok þurfti ég að svara með tveggja tíma fresti
spurningu blaðamanns um sölu á SR-mjöli. Ég hringdi
á safnið og innan klukkustundar var búið að tína til fyr-
ir mig upplýsingar um málið úr blöðum og ljósvaka-
miðlum frá síðastliðnum 6 mánuðum. I þessum úr-
klippum voru bitastæðar upplýsingar sem hefðu tæplega
allar komið upp í kollinn án þessa efnis. Ég gat því svar-
að blaðamanninum skammlaust og á tilsettum tíma.
2. Lítil klausa í Politiken vakti áhuga minn á glænýrri
skýrslu eftir danskan sálfræðing um framkvæmd sameig-
inlegrar forsjár með börnum. Þetta mál var mjög um-
deilt í þingnefnd sem ég er í. Ég hringdi út á safn og gaf
upp nafnið á sálfræðingnum, landið Danmörku og nafn
skýrslunnar og þessi skýrsla var komin í mínar hendur
eftir örfáa daga. Til gamans má geta þess að í kjölfarið
lagði ég fram fyrirspurn til dómsmálaráðherra um fram-
kvæmdina hér á landi. I spjalli við lögfræðing hjá ráðu-
neytinu Iofaði ég að senda afrit af þessari skýrslu til að
létta þeim svarið við fyrirspurn minni!
3. I miðri umræðu á Alþingi um hvort gera ætti landið að
einu kjördæmi rifjaðist það upp fyrir mér að á írlandi og
í Finnlandi væru áhugaverð kosningakerfi sem m.a. hafa
leitt til þess að í Finnlandi er hlutfall kvenna á þingi
næsthæst í öllum heiminum. Ég hringdi út á bókasafn
og fékk í gegn um bréfsíma greinargóðar upplýsingar
um málið úr tveimur erlendum heimildum.
4. í gegnum safnið fæ ég reglubundið efnisyfirlit 30-40
innlendra og erlendra blaða og tímarita. Síðan get ég
pantað ljósrit af öllum þeim greinum sem mér hentar.
Fyrir bragðið á ég nú mjög nýtilegt gagnasafn um þá
málaflokka sem ég sinni helst.
Erindin sem safnið fær eru margvísleg og enn hef ég ekki
frétt af neinum sem ekki hefur fengið skjóta og góða úr-
lausn mála sinna hjá starfsfólki þess. Þrátt fyrir það mæli ég
48 Bókasafhið 18. árg. 1994