Bókasafnið - 01.04.1994, Page 57

tekin. Vissulega vitum við, að
við verðum meira og meira háð
tölvuvæddum gagnabönkum í
öllum stafsgreinum.
Upphaflega voru þessir
gagnagrunnar gerðir eingöngu
sem hjálpartæki fyrir bandalagið
og starfsmenn þess, en síðari ár
hefur æ aukin áhersla verið lögð
á að gera þá aðgengilega og auð-
veldari almenningi.
I Evrópubandalaginu er litið
á bókasöfn sem hluta af markaði
og aðgengi upplýsinga og einnig
sem þjónustuveitanda. Þess
vegna hefur bandalagið haft
mestan áhuga á tækniþróun á
sviði upplýsingaöflunar en
óhætt er að segja, að auk þessa sé
ekki um neina hnitmiðaða
stefnu í málefnum bókasafna að
ræða innan bandalagsins.
Arið 1985 ákváðu mennta-
málaráðherrar bandalagsland-
anna að styðja við framgang bókasafnakerfa og upplýsinga-
þjónustu. Þetta Ieiddi síðan til þess, að ráðherranefndin
samþykkti áætlun fyrir bókasöfnin, sem kölluð var
LIBACT (Plan of Action for Libraries in the EC) og er hún
sú stefnuskrá, sem langmest tekur mið af bókasöfnum.
Hún er nú oftast kölluð „Libraries Programme“. Markmið
áætlunarinnar eru fjögur og leyfi ég mér að birta þær hér á
eftir á ensku:
* the availability and accessibility of modern library services through-
out the Community taking into account existing geographic
discrepancies in library provision,
* a more rapit but orderly penetration ofnew information technologies
in libraries in a cost effective way,
* the standardization required for resource sharing amongst
libraries,
* the harmonization and convergence of national policies for
libraries.
Markmið áætlunarinnar er að auka notkun á upplýs-
ingatækni í bókasöfnum svo og að víkka samvinnugrund-
völl evrópskra bókasafna.
I byrjun 9. áratugarins varð til hugmynd um svo kallað
Evrópubókasafn. Það var tillaga um bókasafn, sem átti að
virka sem þjóðbókasafn fyrir bandalagið. Síðar endurskoð-
uðu menn þessar stórfenglegu áætlanir. í stað bókasafnsins
var stungið upp á, að samskrá bandalagsins í tölvutæku
formi skyldi sett á Iaggirnar. Hún skyldi innihalda tilvísan-
ir í allt skjalfært efni um Evrópu í efnisflokkum svo sem
sagnfræði, félagsvísindum, lögfræði, viðskiptum og fleiri
fræðigreinum, sem Evrópubandalagið lætur sig varða. í
skránni áttu vitaskuld að vera upplýsingar um staðsetningu
allra rita. Evrópuháskólinn í Flórens á Ítalíu átti að verða
miðstöð skrárinnar og vera ábyrgt fyrir öllum upplýsingum
og afhendingu rita. Verkinu hefur enn ekki verið komið í
framkvæmd, en Evrópuháskólinn fær þó alltaf fjármagn til
að vinna að verkinu.
Innan Evrópubandalagsins sem stofnunar hefur ekki
verið til nein heilsteypt bókasafnsáætlun. Bókasöfnin hafa
haft sín eigin tölvukerfi, skrár o.s.frv. Það var fyrst 1988,
þegar stofnunin EUROLIB (European Community and
Associated Institutions Library Cooperativ Group) var
stofnuð, að bókasöfnin fengu
sameiginlega framkvæmda- á-
ætlun. Auk hinna ýmsu stofn-
anasafna Evrópubandalagsins
eiga einnig bókasöfn Evrópu-
ráðins og Evrópuháskólans
heima þar. Áætlað er að víkka
samvinnuna og taka með sam-
tök eins og OECD og Samein-
uðu þjóðirnar. Með netteng-
ingu milli mismunandi safna í
hinum ýmsu greinum á að vera
unnt að sneyða hjá tvíverknaði
og hafa betri yfirsýn yfir það
efni, sem gefið er út af Evrópu-
bandalaginu. Þetta kerfi á ekki
einungis að vera til gagns og
gamans innan Evrópubanda-
lagslandanna heldur er þess
vænst, að það verði gagnlegt
notendum utan bandalagsins.
Miklar hræringar hafa orðið
í Evrópu á síðari árum og enn
meiri eru væntanlegar, sem ef til
vill snerta okkur meir, en það sem á undan er gengið.
Spurningunni um framtíðarsýn íslenskra rannsóknabóka-
safna verður ekki svarað hér, en nú gildir að halda vöku
sinni, taka mið af því sem er að gerast í okkar heimsálfu og
nýta sér möguleika þá, sem á veginum verða.
HEIMILDIR:
Bengtson, Jörgen. 1993. Statsfórbundet Norden - ett altemativ till Europ-
eiska unionen. EG/EU - till vilket pris? Stockholm : Liber.
EF og bibliotekeeme : en guidebog. 1990. Valby : Danmarks Bibloteksför-
ening.
Ericsson, Acke og Nilsson, Sven. 1992. Europabiblioteket. Malmö : Stats-
biblioteket.
European Working Group on Retrospective Cataloguing: final report. 1991.
Edinburg : National Library of Scotland
Hagerlid, Jan. 1993. EG:s biblioteksprogram - en lagesrapport. BIBSAM
- nytt 1993:1.
Kajberg, Leif. 1990. EF'spolitik og aktiviteterpá bog- og biblioteksomrádet
perspektiver og konsekvenser for Norden : en udredning. Kobenhavn :
Nordisk Ministerrád.
Libraries Programme : background information. 1992. Bruxelles :
Commission of the European Communities.
Line, Maurice B. 1992. The Changing Role of Nordic Academic, Research
andSpecialLibraries. Espo : Nordinfo. (Nordinfo publikation, 22).
Widqist, Ulf-Göran. 1993. Europa och kulturen.. Stockholm : [Arbetar-
förbundet].
SUMMARY
The impact ofthe European Community on the future of Nordic research
libraries
Partially based on a lecture held on a conference organized by Swed-
ish Research Librarians in Uppsala, in June 3-4, 1993. Discusses the
effectiveness of the cooperation among the Nordic countries and
compares it to those within the European Community (predecessor of the
European Union). Discusses the strengths and weaknesses of the Nordic
cooperation. States that Denmark has for 20 years been a member of the
European Community and that Sweden, Norway and Finland have alrea-
dy applied for an enrolment, but Iceland has not. This could mean that
the Nordic cooperation in the field of library science might diminish or
even vanish. Discusses the special status of Denmark which has part-
icipated in many experimental projects within the European Community
and in the Nordic cooperation in the field as well. Reports positively on
the cooperation between the Nordic countries in the field of library sci-
ence, e.g. on courses, conferences, NORDINFO, the Scandia Plan,
NOSP (The Nordic Union Catalog of Periodicals). Reports on the histor-
ical background and the development of the European Community and
on the present cooperation among the libraries with the main emphasis
on the availability of information, e.g. computerized data bases. Describes
the „Libraries Programme“ and enumerates its objectives.
Bókasajhið 18. árg. 1994 57