Skírnir - 01.01.1920, Qupperneq 34

28
JElias Lönnrot og Kalevala.
[Skirnir
ur, sérstaklega eftir að hinn nýi dagur rennur með báð-
um þjóðunum og það um likt ieyti. En út í það skal
ekki farið frekar hér.
Svo sem kunnugt er hafa tvær tungur um langan
aldur lifað á Finnlandi samhliða, finska og sænska. Og
finska ljóðadísin hefir notað jöfnum höndum báðar þessar
tungur. En svo ágæt ljóð, sem þar hafa kveðin verið á
sænska tungu — því til sönnunar nægir að nefna nöfn
eins og Runeberg, Franzen, Cygnæus, Topelíus, — þá eru
það ekki hin sænsk-finsku ljóð, heldur fyrst og fremst hin
þjóðlegu finsku ljóð, sem gert hafá Finnland að »söngvanna
landi« í meðvitund hins mentaða heims. Þessi ljóð, sem lifað
höfðu öldum saman óskrifuð á vörum finskrar alþýðu og
fyrst voru í letur færð á fyrri hluta næstliðinnar aldar,
hafa skapað ljóðafrægð Finna. En þau hafa gert meira
en það. Þau hafa vakið sjálfsvitund þjóðarinnar. Þá fyrst,
er áhugi Finna á þeirra eigin þjóðlegu fræðum vaknar,
lifnar yfir þjóðar-sjálfsvitund þeirra og fæðingardagur hinna
finsku bókmenta rennur upp.
í vissum skilningi mætti að vísu tala um fæðingardag
finsku bókmentanna nálega þrem öldum fyr. A eg þar
\ið það, er fyrsti lúterski biskup Finna, Mikael Agricola
útleggur Nýja testamentið á finska tungu, ennfremur all-
mikla kafla Gamla testamentisins, svo og bæði tíðabækur,
bænabækur og trúkenslubækur. Þó mun réttara að segja,
að þar fæðist finska bók m á 1 i ð. 0g enda þótt útgefið
væri næstu aldirnar eftir siðaskiftin allmikið af ritum á
finska tungu, þá er það nálega eingöngu trúarlegs efnis
og eðlis, ætlað finskri alþýðu til trúarstyrkingar og sálu-
bóta. Um þjóðlegar finskar bókmentir er þar alls ekki
að ræða. Lærða menn áttu Finnar að vísu á þessum öld-
um. En þeir, sem bækur skráðu annars eðlis en trúarlegs,
notuðu alls ekki finska tungu, heldur latneska eða sænska.
Þess vegna hafa beztu og lærðustu menn Finna á eldri
tíð, menn eins og hinn ógleymanlegi Henrik Gabriel Porthan
(t 1804) og lærisveinar hans, svo miklir áhrifamenn, sem