Skírnir - 01.01.1920, Qupperneq 60

64
Ritfregnir.
[Skirnir
var þar kominn í andrúmaloft, sera átti eitthvað illa við mig. Ekki
var það fyrir þá sök, að eg só andhverfur trúnni á annað líf eða
finnist neitt »óvísindalegt<í við það að trúa á framhald einstaklings-
lífsins. Eg skil mjög vel þá vÍBÍndamenn, er finst það sennilegasta
skýringin á sumum fyrirbrigðum, að þau stafi frá framliðnum mönn-
um, svo þegar menn segja: »Líf er til eftir þetta líf«, þá liggur
mór við að svara : »Veit eg það, Sveinki«. Og hvað Bem »sönnun-
um« líður, þá er það að trúa að maður lifi áfram langöruggasta
skoðunin, fyrir þá sök, að hún verður aldrei að eilffu rekin ofan í
mann. Só til annað líf, þá segir maður hróðugur, þegar þar kem-
ur: »Vissl eg ekki!« Só ekkert hinumegin, þá er sókn og vörn
í málinu sjálfdauð, þegar þar kemur.
Það, sem eg kunni illa við í þessu erindi, sem eg nú ræði um,
var fyrst og fremst boðunartónninn í því. »Mór væri ekki til neins
að fara að reyna að sanna ykkur spiritismann á þeirri stuttu stund?
sem eg get við ykkur talað. Sannanirnar eru í miklum sæg af bók-
um. Og þær verða ekki lagðar fram nema 1 mörgum bókum — að
minsta kostl svo, að fuilu haldi komi. Málið er svo víðtækt, og
það er að ýmsu leyti svo flókið. Hór er orðið um heila vísinda-
grein að tefla«, segir höf. bls. 241—2. Hann velur því þann kost-
inn að boða kenningar spiritismans sem mikilvægasta málið í helmi
og styðja þær með þvf að benda á hve merkir þeir vísindamenn og
rithöfundar sóu, sem haldi þessum kenningum fram og telji þær
mikilvægasta málið í heimi, og hve hávísindaleg tímaritin sóu, sem
flytji þær. Það só fjarri mér að gera lítið úr þeim vísindamönn-
um, sem vitnað er til. En tilvitnun til álits vísiudamannanna er
sorglega tvfeggjað sverð. Saga vlsindanna sannar það margfaldlega,
að skýringai á fyrirbrigðum, sem sjálf eru óyggjandi, hafa oft uin
skeið verið taldar óefandi af »skarpskygnustu mönnum jarðarinnar«,
og þó síðar orðið að þoka fyrir öðrum, er betur komu heim við
nýja reynslu. Og undarlegt er það að vilja styðjast við vfsindin
og hafa þó horn f síðu þeirra manna, er ríkast ganga eftir því að
tryggilega só um alla hnúta búið, eins og t. d. Mrs Sidgvick, sem
enginn getur þó vænt um, að hafa ekki kynt sór þessi mál. (Sjá
bls. 331). Um leíð og sérstakar skoðanir eru gerðar að mælikvarða
á vfsindamensku manna, getur hún ekki verið mælikvarði á gildi
þeirra skoðana. Það væri svikamylna.
Mór virðist að skýring spiritista eigi að standa að vígi eins og
hver önnur vísiudaleg tilgáta. Eitt eru fyrlrbrigðin, aunað tilgát-
urnar um orsakir. þeirra. Allar tilgátur þurfa sannana, en oft er