Hugur - 01.01.2000, Page 11

HUGUR
Heimspekingar um eðli kvenna
9
fulltrúi ákveðinua eiginleika, hefur ákveðnum hlutverkum að gegna í
samræmi við kyn sitt. Sundurgreining kynjanna gerir að verkum að
þau mynda andstæður sem geta af sér hugtakapör. Dæmigerð hugtaka-
pör eru: menning og náttúra, skynsemi og tilfinningar, sál eða hugur
og líkami. Karlinn er fulltrúi skynsemi, menningar og hugar, og kon-
an tengist náttúrunni gegnum líkamann og er tilfinningavera. Fleiri
hugtakapör tengjast þessu, sem við fáum betri innsýn í þegar við lít-
um nánar á kenningu Aristótelesar um karla og konur.
Tvíhyggja kyneðlisskilgreininga hefur reynst ótrúlega lífseig. Hún
hefur lifað af í gegnum aldirnar og gengur m.a.s. ekki einungis aftur í
bók Gunnars Dal. heldureinnig í ákveðnum stefnum innan feminism-
ans, sem eru hallar undir skilgreiningar á eðlislægum mun kynjanna á
grundvelli líffræðilegs kynjamismunar.3
En víkjum nú að upphafinu í hinni forngrísku menningu, sem er
vagga hugsunar og hugmynda menningar okkar.
Kynjakenning Aristótelesar
Aristóteles tjallaði um flest svið vísinda og lagði grundvöll að skipt-
ingu þeirra. Hann ritaði greinargerðir um náttúruna, samfélagið,
mannssálina, listir, og þar fram eftir götunum. Kenningar hans um
konur er einkum að finna í líffræði hans, stjórnspekinni og siðfræð-
3 Hér er einkum um að ræða feminískar kenningar um mótun kynferðis sem byggja
á kenningum sálgreiningar, eins og má t.d. finna í bók Nancy Chodorows, The
Reproduction of Mothering. Psychoanalysis and the Sociology of Gender,
Berkeley: University of California Press, 1978. Sjá umfjöllun mína um Chodorow
í „Er til kvennasiðfræði? Hugleiðingar um hugmyndir Carol Gilligan um siðgæði
kvenna og þýðingu þess fyrir hugmyndafræði íslenskrar kvennapólitíkur," í:
Fléttum. Rit Rannsóknastofu í kvennafrœðum, Ragnhildur Richter og Þórunn Sig-
urðardóttir (ritstj.), Háskólaútgáfan, 1994, bls. 9-33. Hinir svokölluðu „stand-
point“ kenningasmiðir innan feminískrar þekkingarfræði og vísindaheimspeki.
eins og t.d. Nancy Hartsock og Lorraine Code, ganga út frá mismunandi sálfræði-
legu og/eða samfélagslegu eðli kynjanna. Sjá Nancy Hartsock, „The Feminist
Standpoint: Developing the Ground for a Specifically Feminist Historical Mater-
ialism," í Feminist Social Thought, D. T. Meyers (ritstj.), New York/London:
Routledge, 1997, og Lorraine Code, Wliat can she know? Feminist theory and the
construction of knowledge, Ithaca: Cornell University Press, 1991. Sjá frekari um-
fjöllun um slíkar kenningar í grein minni „Jafnrétti, mismunur og fjölskyldan. Um
mismun(un) og jafnrétti kynjanna í ljósi mótunarhyggju Judith Butler", í: Jón Kal-
mansson, Magnús D. Baldursson og Sigrfður Þorgeirsdóttir (ritstj.), Fjölskyldan og
réttlœtið, Siðfræðistofnun/Háskólaútgáfan, 1997, bls. 79 og áfram.