Hugur - 01.01.2000, Page 15

HUGUR
Heimspekingar um eðli kvenna
13
legar kenndir eða ástríður. Tilfinningar eru því truflunarvaldar í ríki
skynseminnar. Hið háleita markmið skynsemisverunnar er að stjórna
tilfinningum, stjórna líkamlegum ástríðum og kenndum með skyn-
semi.9
En þessi tvíhyggja tilfinninga og skynsemi gerir að verkum að
konur eru sökum nánari tengsla sinna við hið dýrslega og náttúrulega
taldar vanhæfar um rökhugsun. Þetta getur beinlínis skapað hættu,
eins og Hegel skrifar í Réttarheimspeki sinni, en þar lýsir hann
hinum „náttúrulega“ mismun kynjanna með eftirfarandi hætti: „Hið
raunverulega, eiginlega líf karlsins er á hinum opinbera vettvangi
ríkisins, í vísindum og þess háttar, og ennfremur í glímu við og
vinnu með umhverfi sitt og við sjálfan sig.“ Hið eiginlega hlutverk
konunnar er aftur á móti innan fjölskyldunnar. Hegel bætir síðan við
að konur geti að vísu menntast, en þær eru ekki hæfar til að stunda
„æðri vísindi, heimspeki og ákveðnar gerðir listsköpunar" sem
krefjast færni til að hugsa samkvæmt almennum lögmálum. Þessi
vanhæfni skapar hættu sem getur stafað af konum, sem Hegel orðar
með svofelldum hætti:
Ef konur eru í forystu ríkisstjórnar er ríkið í hættu, því konur breyta
ekki samkvæmt almennum lögmálum, heldur samkvæmt tilviljana-
kenndum tilhneigingum og skoðunum.10
Vegna þess að konur eru tilfinningaverur er þeim semsé ekki treyst-
andi fyrir pólitískum embættum. Það gerir þær hins vegar hæfar til
annarra verka. Rousseau fullyrðir að í ljósi þess að konur eru náttúru-
legri og tilfinningalegri séu þær gæddar hagnýtri skynsemi sem nýtist
þeim í búsýslu, barnauppeldi og til að halda karlinum ánægðum.
Konan á bæði að vera dygðug húsfreyja og tælandi eiginkona. Konan
getur verið fyndin og skemmtileg, klók og jafnvel slóttug. Ef konan
fer að nota skynsemi sína, verður hún öðrum byrði og hún gerir sig
að karli, eins og Rousseau orðar það. Um þetta fjallaði Rousseau í
hinu fræga uppeldisriti sínu Emil, en það gleymist oft að þar fjallaði
’ Sbr. orð Sókratesar um að við dauðann losni hann úr viðjum hins líkamlega og
hins tilfinningalega. Platon, Faídón, í þýðingu Sigurðar Nordal, í Síðustu dögum
Sókratesar, Hið íslenska bókmenntafélag, 1973, bls. 114-115.
1 0 Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Grundlinien der Piúlosophie des Rechts, § 166,
Frankfurt. M: Suhrkamp (Theorie Werkausgabe), 7. bd., bls. 320.