Hugur - 01.01.2000, Side 27

HUGUR
Lífsþjáningin, leiðindin og listin
25
hluti af B.A.-verkefni og kallast þar „Samrœða náttúrunnar og íslend-
ings.“ í ritgerð sinni nefnir höfundur raunar að þessi samræða hafi lík-
lega verið þýdd yfir á íslensku í tvö önnur skipti, en segist ekki hafa
getað rakið slóðir þessara þýðinga.3 Að frátöldu þessu vinmarga verki,
sem fjallar um þá ógæfu að vera maður, og þá sérstaklega Islendingur,
en hefur raunar mun víðari tilvísun, þekki ég svo aðeins til minnar
eigin endursagnar á öðrum prósa sem birtist árið 1996 og nefnist á
íslensku „Saga mannkyns,“ en það er kaldhæðnisleg frásögn af upp-
runa mannkyns sem er ætlað að skýra eðlislægt tilvistarböl mannsins.
Svo virðist sem hér sé íslensk ritaskrá Leopardis upptalin. Ekki einu
sinni eitt einasta ljóð er að finna eftir hann í íslenskri þýðingu, enda
þótt hann þyki enn einn af stórmennum ítalskrar ljóðagerðar. Umfjöll-
un um hann hefur þó verið enn rýrri og mér sýnist sem ekkert hafi
verið um hann fjallað á íslensku. Að vísu er að finna lokaritgerð frá
síðastliðnu vori um hugmyndir hans og bölsýni, en þetta er ritgerð til
B.A.-pröfs í ítölsku og því skrifuð á ítölsku.4
í ljósi þessara slælegu kynna íslendinga af skáldinu, finnst mér ég
varla komast hjá því að gefa örstutt yfirlit yfir ævi hans áður en ég
tek á inntaki hugmyndanna. Að frátaldri þeirri staðreynd að hann er
fæddur árið 1798 og á því tveggja alda afmæli á þessu ári er ekki
margt í ævi hans sem gæti talist tilefni til fagnaðar. í nokkurra lína
formála að þýðingu sinni á prósanum um örvilnaða íslendinginn segir
Ólafur Gíslason um Leopardi að „bölsýni hans [megi] sjálfsagt rekja
til biturrar persónulegrar reynslu“5 hans sjálfs. Þetta er ekki óalgeng
túlkun. Þótt ljóðum Leopardis hafi verið hampað sem framúrstefnu-
legum snilldarverkum var heimspeki hans almennt hafnað sem einberu
væli í þunglyndum krypplingi. Einn þekktasti ítalski heimspekingur
þessarar aldar, Benedetto Croce, áleit sem svo að heimspeki Leopardis
mætti, einsog hann sagði, „setja fram í afar fáum orðum, sem kenn-
ingu um illsku, þjáningu, hégóma og verðmætaleysi tilverunnar, sem
[...] í eðli sínu væri ekkert nema tjáning eigin eftirsjár og biturleika.“6
3 Ragna Haraldsdóttir: Samrœða náttúrwmar og íslendings. Að þýða úr ítölsku, bls.
5, nmgr. 5.
4 Berglind Bragadóttir: Tesi di un’Islandese su Giacomo Leopardi e il „pessimismo
malinconico. “
5 Formáli að Leopardi: „Samtal náttúrunnar og fslendings," bls. 179.
6 Tilvitnun tekin úr Origo/Heath-Stubbs: Giacomo Leopardi. Selected Prose and
Poetry, bls. 104.