Hugur - 01.01.2000, Síða 29

HUGUR
Lífsþjáningin, leiðindin og listin
27
t.d. hvað varðar líkingamál, sem margir myndu telja að inntaki róm-
antískar. Enda er hann vanalega talinn í hópi þeirra rómantísku skálda
sem voru undir sterkum áhrifum klassískra grískra og rómverskra bók-
mennta, ásamt til dæmis John Keats og Friedrich Hölderlin.
Heilsuleysi Leopardis var honum sífelldur fjötur um fót. Hann
þráði alla tíð að sleppa burt frá heimastað sínum, Recanati í héraðinu
Le Marche við miðausturströnd Ítalíu, sem á þessum umbrotatímum
var undir stjórn klerkastéttarinnar og hugsanlega afturhaldssamasta
svæði landsins. Árið 1822 komst hann loks burt og fór þá til Rómar,
þar sem hann dvaldi í nokkra mánuði, og var mikið frá heimaslóðum
eftir það, en fór þó aldrei út fyrir landsteinana. Árið 1828 var honum
raunar boðin staða við háskólann í Bonn, en hann taldi heilsu sína of
tæpa fyrir dvöl á norðurslóðum og afþakkaði boðið. Árin frá 1822 til
æviloka árið 1837 voru því samspil ferðalaga, skrifa og sífelldra veik-
inda, en það sem olli honum mestu hugarangri var eflaust árangurs-
leysið í ástamálum. Enn og aftur varð hann óendanlega ástfanginn af
hinum ýmsu konum, en fékk fyrir vikið aldrei meir en innblástur fyrir
tregafull ljóðin. Þessuin göfugu konum getum við hiklaust þakkað
fyrir að hafa stuðlað að tilurð ljóðanna. Ofan á öll hin veikindin. þar á
meðal ástsýkina, tók Leopardi svo kóleru árið 1837, sem batt enda á
bæði þjáningar hans og hann sjálfan sama ár.
Hvað sem líður sanngildi túlkana á hugsun Leopardis á grundvelli
persónulegrar reynslu hans, þá tel ég engan veginn sjálfgefið að leita
til slíkra túlkana. Þær geta vissulega verið forvitnilegar á margan hátt,
en helsti galli þeirra er sá að þær skýra burt þær kenningar og hug-
myndir sem teknar eru til athugunar-skýra þær burt sem óráðshjal í
sjúkum huga. Mig langar heldur að skoða hugmyndirnar á þeirra eigin
forsendum-óráðshjal sjúkra huga er oft býsna snjallt-og leitast fremur
við að tengja þær þeim menningarlega veruleika sem þær verða til í.
Þannig held ég að þær geti jafnvel varpað einhverju ljósi á okkar eigin
veruleika, því sá er auðvitað afsprengi hins fyrri. En bíðum með slík
loforð.
Það sem sérstaklega einkennir heimspeki Leopardis er að hún er
bæði í senn þegin að nokkru frá upplýsingarstefnu átjándu aldarinnar
og harkalegt viðbragð við henni. Einkum er það heimsmyndin sem
hann tók í arf frá upplýsingunni. Hér á ég raunar fyrst og fremst við
annars vegar frönsku efnishyggjuna og hins vegar bresku raunhyggj-