Hugur - 01.01.2000, Side 79

HUGUR
Efahyggja um merkingu
77
seinni forsendunni, forsendu F2. Efahyggjuiausnin fellst þannig á að
það sé engin staðreynd um mig sem réttlæti þá fullyrðingu að ég
meini eitt frekar en annað með því sem ég segi, en bætir svo við að
venjulegar fullyrðingar um merkingu krefjast ekki slfkra staðreynda.
í túlkun Kripkes finnur Wittgenstein efahyggjulausn á þverstæð-
unni. Lausnin „hefst á því að fallast á það með efasemdamanninum að
það sé engin „klár staðreynd“ um huga minn sem ráði því að ég meini
samlagningu með „plús“ og ákvarði fyrirfram hvað mér beri að gera
til að breyta í samræmi við þessa merkingu.“ (65) Efahyggjulausnin
leitast við að hafa endaskipti á hugmyndaheimi okkar og er því
róttækari en nokkur bein lausn.
V Sannkjör og sagnkjör
í hverju skyldu nú þessi endaskipti felast? Sú hugmynd sem ráðist er
gegn er að greinargerð fyrir merkingu setningar sé fólgin í lýsingu á
sannkjörum hennar, þ.e. þeim kringumstæðum sem gerðu setninguna
sanna. Sannkjör setningarinnar „snjór er hvítur“ eru einfaldlega að
snjór er hvítur og sannkjör setningarinnar „Island varð lýðveldi árið
1944“ eru að ísland varð lýðveldi það ár. Sannkjörum skal alls ekki
rugla saman við þá staðreynd sem gerir tiltekna setningu sanna, t.d.
eru sannkjör setningarinnar „ísland varð lýðveldi árið 1944“ ekki sú
staðreynd að ísland varð einmitt lýðveldi við hátíðlega athöfn á Þing-
völlum þann 17. júní árið 1944. Setningin væri jafn sönn ef athöfnin
hefði átt sér stað þann 20. febrúar eða farið fram á Seyðisfirði.
Sannkjarasetningar um merkingu virðast vera í góðu samræmi við
það hvernig við útskýrum merkingu. En hversu eðlileg sem þessi
hugmynd kann að virðast var hún meginskotmark Wittgensteins, að
minnsta kosti eins og hann lítur út í nýju fötunum frá Kripke; hann
vill leiða í ljós að sannkjarakenningum sé ábótavant þegar kemur að
því að gera grein fyrir merkingarbæru máli. í stað þess að líta til
sannkjara ættum við að leiða hugann að því sem við getum kallað
sagnkjör. (73-74) í stað þess að spyrja undir hvaða kringumstæðum
setning sé sönn, ættum við að spyrja eftirfarandi spurninga: „Undir
hvaða kringumstæðum verður þessum orðum réttilega samsinnt (eða
andmælt)“ og „hvert er hlutverk og gagnsemi þess að samsinna (eða
andmæla) þessum orðum undir þessum kringumstæðum.“ En áður en