Hugur - 01.01.2000, Page 83

HUGUR
Efahyggja um merkingu
81
til hef ég œtlað mér að nota „plús“ um samlagningu en ekki kvam-
lagningu? Ef við getum ekki svarað þessari spurningu er útskýringu
okkar á merkingu orðsins „plús,“ eins og ég nota það, ábótavant. En
hvernig væri slík vitneskja og ætlun möguleg? Gæti ég haft einhvers-
konar málfirrtan og ótáknbundinn skilning á samlagningarreglunni
sem gerði mér kleift að œtla að nota tiltekið tákn til að vísa til
hennar? Kripkenstein hafnar þessari hugmynd og leggur til í hennar
stað að skilningur minn á reglunni eigi sér stað samhliða frekar en á
undan skilningi mínum á tákni fyrir regluna.
Það sem gefið er upp á bátinn með því að hafna sannkjarakenning-
unum er sú hugmynd að samsvarandi staðreyndir skýri merkingar-
bærni setninga. En um leið og við látum þetta skýringarhlutverk lönd
og leið-þegar við hættum að leita eftir sannkjörum sem gera setningar
merkingarbærar-þá gefum við upp kröfuna um að merkingarbært mál
skuli vera smættanlegt í sannkjör. En hvað kemur í staðinn? Kripke
skrifar:
Allt sem þarf til að staðhæfa megi með réttu að einhver meini eitt-
hvað með einhverju er að hægt sé að tiltaka kringumstæður sem
heimili slíkar staðhæfingar og að sá málleikur að staðhæfa slikt við
þesskonar kringumstæður hafi einhvern tilgang í lífi okkar. Það þarf
engar tilgátur um að „staðreyndir samsvari“ þessum staðhæfingum.
(77-78)
Á meðan við vorum undir áhrifum sannnkjarakenninga gerðum við
ráð fyrir að þær staðreyndir, sem myndu réttlæta staðhæfingu eins og
„Jón meinar samlagningu með „plús“,“ myndu jafnframt gera hana
sanna. En leitin að slíkri staðreynd reyndist árangurslaus. Samkvæmt
staðreyndaleysunni átti tal um merkingu ekki að vera um staðreyndir
yfirleitt, en það gengur alltof langt. Kjarninn í réttlætingarrökunum er
að það er engin staðreynd um huga eða líkama Jóns sem réttlætir þá
staðhæfingu að hann meini samlagningu með „plús.“ Það þýðir hins
vegar ekki að það sé engin staðreynd yfirleitt sem geti réttlætt það.
En hvað höfum við nú fyrir okkur um það að Jón meini samlagn-
ingu með „plús?“ Hver væri réttlæting okkar fyrir því að játa eða
neita staðhæfingunni „Jón meinar samlagningu með „plús“?“ í stað
þess að skoða huga Jóns til að finna þá staðreynd, hvort sem það yrði
hneigð eða hugarmynd, sem gæti réttlætt slíka staðhæfingu, þá eigum
við, eftir því sem Kripkenstein segir, að líta til þess hvort Jón full-