Hugur - 01.01.2000, Qupperneq 93

HUGUR
Var Wittgenstein atferlishyggjumaður?
91
hugtök á mál atferlis, er hann búinn að skilgreina sig sem atferlis-
sinna (Kaufmann, 1967). Af þessu er að sjálfsögðu ekki hægt að ráða
hvort þessi kenning sé afurð atferlishyggju hans eða hvort að kenning-
in geri hann að atferlissinna; kenningunni er alltént ekki hægt að
halda fram án þess að vera atferlissinni. Þó að báðir séu atferlissinnar
er Quine af öðrum meiði en Ryle. Hann er útýmingaratferlissinni;
samkvæmt Byrne má greina tvær ástæður sem réttlæta flokkun hans
með atferlissinnum.6 í fyrsta lagi er sú skoðun hans að allt tal um
langanir sé ekki rökgreinanlegt7 og í öðru lagi vísar hann til kenningar
sinnar um þýðingarbrigði þar sem engin staðreynd8 segir hvað tungu-
mál merki, sé hliðstætt því að engin staðreynd um mann segi hvað
hann langar.9 Það má segja um Quine að þessar ástæður sem hér eru
gefnar fyrir því að flokka hann með atferlissinnum, séu að hans mati
til marks um efnishyggju en atferlishyggja sé forsenda þeirra. Quine
tengdist vfnarhringnum sem hafði það að meginmarkmiði sínu að
finna leiðir til sameiningar vísindanna og tungumáls þeirra. Fyrir liðs-
mönnum vínarhringsins var atferlishyggja-(frumspekileg atferlis-
hyggja)-fyrst og fremst kenning um merkingu hugrænna hugtaka, og
atferlishyggja sem kenning um menn afleiða af henni.
Vísindalega atferlishyggju aðhylltust einna helst fræðimenn með
sálfræðilegan bakgrunn. Helst má kenna þessa gerð atferlishyggju við
Skinner, C. L. Hull og E. C. Tolman, og má lýsa henni í nokkrum
skrefum; á því formi virðist atferlisstefna mest í takt við það sem
Skinner segir árið 1974: „Atferlishyggja er ekki vísindi sem fæst við
atferli manna, heldur heimspeki þeirra vísinda.“10 Skrefin eru eftir-
farandi: i) kennimörk fyrir góðri kenningu um manninn felast í stjórn
og forspá hegðunar; ii) til að fylgjast með því atferli sem spáð var
þarf að takmarka gagnasöfnun við skoðanlega hreyfíngu eða viðburði;
iii) slíkir hlutir eru allir atferli er kemur að mönnum; iv) því er öll
6 Byrne, A. Sjá í : Guttenplan, S., ritstj. (1994) A Companion to the Philosophy of
Mind. Cambridge, Mass.: Blackwell.
7 Enska: first order logic..
8 Enska: fact of the matter.
® Gibson, R. F. Sjá í O’Donohue, W & Kitchener, R. F., ritstj. (1996) The Philo-
sophy of Psycliology. London: Sage Publications.
Skinner, B. F. (1974/1993) About Behaviorism. London: Penguin. Bls. 3. Á ensku:
„Behaviorism is not the science of human behavior, it is the philosophy of that
science."