Hugur - 01.01.2000, Page 105

HUGUR
A milli himins og jarðar
103
skilja söguna, ná yfirsýn og samhengi í hana en ekki að innbyrða
hana sem ómeltan fróðleik. Sagan gegnir að hans mati lykilhlutverki í
lífi hverrar þjóðar og þjóð sem á sér sögu deyr ekki. Því eru ritskýr-
ingar hans persónuleg túlkun á sögupersónum og aðstæðum þeirra.
Sigurður skoðaði söguna út frá örlögum einstaklingsins, hvaða aug-
um og hvernig einstaklingarnir upplifðu tilveru sína og menningu en
ekki út frá heildinni eða algildum lögmálum.
Sú söguskoðun sem Sigurður stundaði og gengur undir nafninu ísl-
enski skólinn í ritskýringum, lítur til að mynda á Islendingasögurnar
sem sagnfræðilegar skáldsögur en ekki sannfræði. Sigurður Nordal
lagði mikla stund á norræn fræði og lagði ríkulegan skerf til þeirrar
greinar. Árið 1933 hóf hann útgáfu á íslenskum fornritum með stofn-
um Hins íslenska fornritafélags og var upp frá því foringi hins ísl-
enska skóla í ritskýringum sem frægur varð víða um lönd.
Um kjarnann í starfi Sigurðar segir Þorsteinn Gylfason heimspek-
ingur í inngangi sínum að Einlyndi og marglyndi: „Sigurður Nordal
setti sér ekki sömu takmörk og aðrir menn. Hann vildi, með réttu eða
röngu, gera það að einu sem er ólíkt og jafnvel öndvert hjá okkur
hinum: bókmenntasögu og bókmenntagagnrýni, sálarfræði og lífernis-
list. Hann brann mest í andanum þegar hann fjallaði um lífsskoðanir
... [Þ]að voru líka þessir fjölleikar sem gerðu hann að heimspekingi.
Og það var heimspekin sem gerði hann eitt af stórmennum allra
íslendinga. Heimspekin sá líka til þess að ferill sem sýnist fyrst vera
allur í brotum-handritsútgáfa hér og ástarkvæði þar-reynist vera ein
samfelld voð og uppistaðan í honum öllum aðeins ein: hugsjónin um
þroska einstaklingsins.“
Þroskann taldi Sigurður vera lykilatriði í lífi hvers einstaklings og
eru Einlyndi og marglyndi og Lífog dauði vitnisburðir þess. Einstakl-
ingurinn átti að þroskast og öðlast heilsteypta lífssýn. Hann lagði
áherslu á að hver maður bæri ábyrgð á öllum sínum gjörðum og
engin undanskot væru frá þeirri ábyrgð sem hver og einn bæri á eigin
lífi.
Hvað þetta varðar var Sigurður á sömu slóðum og tilvistarspeking-
ar á borð við Jean-Paul Sartre og Albert Camus. Annað sem samein-
aði hann hugmyndafræði tilvistarsinna var efahyggja hans í garð
blindrar vísindahyggju og uppreisn hans gegn kerfishyggjunni og al-
gildingaráráttu vísindanna.