Hugur - 01.01.2000, Qupperneq 106

104
Björgvin G. Sigurðsson
HUGUR
„Það mun að sönnu nær, að mannkyninu hafi á síðari tímum farið
fram í öllu, nema manngildi, því sem eitt er nauðsynlegt. Nú liggur
framsóknin ekki í áttina til aukinna þæginda, sem fást við meiri
tækni og tillátssemi, heldur nýrrar menningar, sem gerir lífið heilla-
og erfiðara." I þessum orðum Sigurðar úr ritdeilu hans og Einars H.
Kvarans sem snérist í raun um ólík viðhorf til bókmennta, kemur
fram það mikilvægi sem hann lagði á menninguna og gildi hennar
fyrir líf einstaklingsins. Sú rómantíska sýn sem hann aðhylltist, um
tíma að minnsta kosti, var andóf gegn yfirborðssýn vísindahyggjunn-
ar. Aherslan skyldi lögð á mannúðarstefnu, þjóðhollustu og andleg
verðmæti, sem Sigurður taldi að helst væri að finna í menningu
hverrar þjóðar.
Listin að lifa
Sigurður Nordal var á engan hátt hefðbundinn tilvistarspekingur. Hann
tamdi sér hinsvegar tilvistarlegan hugsunarhátt, þar sem hann trúði
því að lífsskoðun manna og afstaða til siðferðis skiptu höfuðmáli.
Sigurður lagði mikla áherslu á að hver maður mótaði sér heilsteypta
lífsskoðun og leitaðist við að ráða í rúnir tilverunnar af eigin ramm-
leik. Hann sagðí hugsun að verki í tilverunni sem knýr alla menn til
að taka afstöðu til lífsins. Sú heimssýn sem hver og einn kemur sér
upp skiptir höfuðmáli í gildismati hvers einstaklings. Við megum
aldrei skorast undan ábyrgð á athöfnum okkar með því að vísa til
fyrirframgefinna gilda í samfélaginu.
Páll Skúlason, heimspekingur, segir að Sigurður hafi talið höfuð-
vandann sem mannfólkið þurfi að glíma við vera að gera sig ekki seka
um óheilindi og ósamkvæmni þar sem mönnum hætti sífellt til að
blekkja sjálfa sig og falsa eigin veruleika. „Þess vegna skiptir það
öllu máli í lífi okkar, að dómi Sigurðar, hvernig við förum með hugs-
un okkar um lífið ... Hugsunin er það sem gerir okkur að því sem við
erum. Þess vegna fylgir mannlífínu sérstök áhætta, sú að velja ranga
stefnu, villast af leið, glata því sem gefur lífinu gildi. Einnig þess
vegna erum við ábyrg fyrir lífinu, þeim kostum sem við veljum eða
höfnum,“ segir Páll í ritgerð um heimspeki Sigurðar Nordals. Hann
segir jafnframt: „Orðræða Sigurðar um íslenska menningu, íslensk
skáld, bókmenntir, sögu og þjóðlíf er fyrst og fremst tilraun til að
knýja Islendinga til að takast á við sjálfa sig með því að yfirvega