Hugur - 01.01.2000, Side 114

112
Björgvin G. Sigurðsson
HUGUR
Deilan spratt upp af bókmenntalegum ágreiningi en snerist upp í
átök um lífsskoðanir. Skrif Sigurðar í deilunni þykja standa mitt á
milli Einlyndis og marglyndis og Lifs og dauða sem ein heildstæðasta
greinargerð fyrir lífsskoðunum hans. Upphaf deilunnar eru orð sem
höfð voru eftir Sigurði í sænsku dagblaði um hve fjarstæðukennt það
væri að orða Einar H. Kvaran við Nóbelsverðlaunin í bókmenntum.
Orð sem Sigurður segir tekin úr samhengi og rangfærð. En af þeim
spratt þessi mikla og athyglisverða deila.
Fyrir utan rökræður þein'a um bókmenntir hvors annars þá snýst
deilan um trúarbrögð og afstöðu til lífsins. Það er rakið hér á eftir í
kaflanum um Lífog dauða en í Skiptum skoðunum fer Sigurður dýpra
í eigin skoðanir á trúarbrögðum. Hann aðhyllist tvíhyggju en Einar er
einhyggjumaður og skilin eru skörp á milli skoðana þeirra. „En tví-
hyggjan hefur orðið niðurstaða mín. Hún hefur orðið mér til góðs
eins, síðan ég komst að henni. Það er skylda mín að viðurkenna hana,
úr því að ég snerti við þessum efnum á annað borð.“
Ekki verður deila þeirra skáldbræðra rakin nánar en viðhorf Sigurðar
til bókmennta og menningar kristallast ágætlega í lokaorðum
deilunnar af hans hendi. Þar kemur einnig vel fram hvað gerði Sigurð
Nordal að þeim afburðafræðimanni sem hann var. Hin listfenga og
mannlega afstaða til lífsins, hverja hann sá í gegnum allt það smáa í
lífinu sem máli. skiptir: „Rómantíkin á brýnt erindi í nútímalífið, ekki
einungis bókmenntirnar, heldur búnað og iðnað, vísindi og stjórnmál,
trú og siðgerði. Það mun sönnu nær, að mannkynið hafi á síðari tím-
um farið fram í öllu nema manngildinu, því sem eitt er nauðsynlegt.
Nú liggur framsóknin ekki í átt til aukinna þæginda, sem fást við
meiri tækni og tillátssemi, heldur nýrrar menningar, sem gerir lífið
heilla-og erfiðara.“
Leikmaðurinn í stólnum
Erindin „Líf og dauði“ sem flutt voru í Ríkisútvarpinu árið 1940
vöktu mikla athygli og áhuga landsmanna. Erindin náðu þeim tilgangi
Sigurðar að vekja upp umræður og skoðanaskipti. Erindin eru bæði
siðferðilegs- og frumspekilegs efnis þar sem sjónum er beint að kenn-
ingum um uppbyggingu samfélaga og siðum manna innan þeirra og
þess hvað að baki heiminum búi.