Læknablaðið - 15.09.2000, Síða 42

FRÆÐIGREINAR /LÍFFÆRAFLUTNINGAR
r
Figure 2. Total heart transplant actuarial survival for all patients reported to the Registry
ofthe International Society for Heart and Lung Transplantation: sixteenth official report-
1999.
kransæðum gera þennan kvilla mjög erfiðan í
greiningu (9,12). Kransæðamyndataka er ennþá
helsta greiningaraðferðin og er hún gerð í
hjartaþræðingu, árlega eða annað hvert ár.
Greining þessa sjúkdóms er ekki aðeins erfið og
flókin, heldur er meðferð einnig mjög erfið og oft
takmörkuð. Lyfjameðferð, kransæðavíkkun í
þræðingu eða hjáveituskurðaðgerð bera oft tak-
markaðan árangur þar sem sjúkdómurinn er aðal-
lega í smáum æðum og oft ekki eins staðbundinn
og venjulegur kransæðasjúkdómur (9). Endur-
tekin hjartaígræðsla er því oft eini meðferðar-
möguleikinn. Pessi langvinna höfnun í formi
kransæðasjúkdóms veldur flestum dauðsföllum
hjartaþega (5).
Árangur eftir hjartaígræðslu
Horfur eftir hjartaígræðslu í dag verða að teljast
góðar og víðast eru um 85% sjúklinga á lífi ári eftir
aðgerðina. Fimm ára lifun er í dag um 65% og 10
ára um 45-50% (mynd 2). Lifun hefur heldur farið
batnandi undanfarin ár (1,5).
Langvinn höfnun veldur flestum dauðsföllum
hjartaþega, eða fjórðungi. Bráð höfnun, sýkingar
og krabbamein eru aðrar helstu dánarorsakir
hjartaþega (5).
Þættir sem sýnt hefur verið fram á að geti haft
áhrif á lifun eru aldur og langur blóðþurrðartími
gjafahjarta (5). Aldur hjartaþega getur líka haft
áhrif á lifun en yngstu og elstu einstaklingunum
hefur farnast verr. Þá hefur ástand hjartaþega,
einkum ef þörf er á öndunarvél eða hjarta- og
lungnavél fyrir aðgerð, neikvæð áhrif á lifun (5).
Lífsgæði eftir hjartaígræðslu eru yfirleitt góð þó
ætíð sé erfitt að finna mælikvarða til að meta slíkt
(13). Líkamleg færni eftir hjartaígræðslu, byggð á
áreynslugetu er góð og athuganir á hinu ígrædda
líffæri sýna að virkni þess helst mjög góð mörgum
árum eftir ígræðslu (1).
Hjartaígræðslur í íslendinga
Níu íslendingar hafa gengist undir hjarta- eða hjarta-
og lungnaígræðslu. Fyrsta aðgerðin var framkvæmd
1988 en sú síðasta 1997. Flestir voru þessir
einstaklingar ungir þegar þeir fóru í aðgerð og þar á
meðal eru tvö börn. Fimm einstaklingar hafa fengið
ígrætt hjarta en fjórir hjarta og lungu. Þrjár fyrstu
aðgerðirnar voru gerðar í Englandi en hinar sex
síðari í Svíþjóð. Þessar hjartaígræðslur hafa verið
vegna meðfædds hjartagalla, hjartavöðvasjúkdóms
og bráðrar hjartavöðvabólgu. Tveir einstaklingar
hafa látist, annar eftir hjartaígræðslu og hinn eftir
hjarta- og lungnaígræðslu, báðir á fyrsta ári eftir
aðgerð. Hinum sjö hefur farnast vel.
Heimildir
1. Sigfusson G, Fricker FJ, Bernstein D, Addonizio LJ, Webber
SA, Baum D, et al. Long term survivors of pediatric heart
transplantation: a multicenter report of 68 children who have
survived greater than five years. J Pediatr 1997; 6:862-71.
2. Barnard CN. The operation. A human cardiac transplant: An
interim report of a successful operation performed at Groote
Schuur Hospital, Cape Town. S Afr J 1967; 41:1271-4.
3. Reitz BA, Bieber CP, Raney AA, Pennock JL, Jamieson SW,
Oyer PE, et.al. Orthotopic heart and combined heart-lung
transplantation with cyclosporine A immunosuppression.
Transplant Proc 1981; 13: 393-6.
4. Bailey LL, Nehlsen-Cannarella SL, Conception W, Jolley WB.
Baboon-to-human cardiac xenotransplantation in a neonate.
JAMA 1985; 254: 3321-9.
5. Hosenpud JD, Bennett LE, Keck BM, Fiol B, Boucek MM,
Novick RJ. The registry of the intemational society for heart
and lung transplantation: sixteenth official report-1999. J
Heart Lung Transplant 1999; 18: 611-27.
6. Stark RP, McGinn AL, Wilson RF. Chest pain in cardiac
transplant recipients: Evidence of sensory reinnervation after
cardiac transplantation. N Engl J Med 1991; 324:1791-4.
7. Billingham ME. Diagnosis of cardiac rejection by
endomyocardial biopsy. Heart Transplant 1982; 1: 25-30.
8. Billingham ME, Cary NRB, Hammond ME, Kemnitz J,
Marboe C, McCalliester HA, et al. A working formulation for
the standardization of nomenclature in the diagnosis of heart
and lung rejection: Heart rejection study group. J Heart Lung
Transplant 1990; 9: 587-93.
9. Johnson DE, Alderman EL, Schroeder JS. Transplant
coronary artery disease: Histopathologic correlation with
angiographic morphology. J Am Coll Cardiol 1991; 17: 449-56.
10. Barbir M, Kushwaha S, Hunt B, Macken A, Thompson GR,
Mitchell A, et al. Lipoprotein (a) and accelerated coronary
artery disease in cardiac transplant recipients.. Lancet 1992;
340:1500-2.
11. Melnick JL, Adam E, DeBakey ME. Possible role of
cytomegalovirus in atherogenesis. JAMA 1990; 263: 2204-7.
12. Uretsky BF, Kormos RL, Zerbe TR, Lee A, Tokarczyk TR,
Murali S, et al. Cardiac events after heart transplantation:
Incidence and predictive value of coronary angiography. J
Heart Lung Transplant 1992; 11: S45-51.
13. Lawrence KS, Fricker FJ. Pediatric heart transplantation:
Quality of life. J Heart Transplant 1987; 6: 329-33.
586 Læknablaðið 2000/86