Þjóðmál - 01.06.2010, Page 6

4 Þjóðmál SUmAR 2010
Fátt er nýtt undir sólinni . Almenningur hefur löngum verið ósáttur við fulltrúa
sína á þingi og í landsstjórninni . Stjórnmál
virðast því miður ekki alltaf laða það besta
fram í þeim sem gefa sig að þeim og fólki
ofbýður iðulega það sem það verður vitni að
á stjórnmálasviðinu . En oft er fólk líka ósann­
gjarnt og of kröfuhart gagnvart þeim sem
gegna forystuhlutverki í stjórnmálum . Í þessu
hefti Þjóðmála (bls . 102–108) er birt rúmlega
átta tíu ára gömul ritgerð eftir Árna Pálsson
prófessor sem gæti allt eins hafa verið skrifuð
í dag . Árni var einn af merkilegustu mönnum
sinnar tíðar, eins konar Samuel Johnson
Íslands . Hann var við kvæmur gáfumaður með
stórt hjarta, af burða skemmtilegur og kunni
öðrum betur að hneykslast . Í þessari ritgerð er
Árni fullur vandlætingar á stjórnmálabaráttu í
lýðræðisríkjum . Ritgerð hans er holl lesning,
bæði okkur sem fylgjumst með stjórnmálun­
um utan frá og þeim sem lifa og hrærast í þeim .
Mannskepnan er ófullkomin og mannanna
verk meira og minna broguð . Dóm greind
stjórn málamanna er misjöfn eins og dóm ­
greind okkar allra . Stundum erum við heppin
með stjórn málamenn, stundum ekki . Ekkert
það kerfi er til sem girðir fyrir ófullkomleika
mannsins . Ef við vilj um búa við sæmilegt
frelsi er eina leiðin til að draga úr afleiðingum
ófullkomleika mannsins að sýna einurð og
heiðarleika, horfast í augu við það sem aflaga
hefur farið og reyna að bæta fyrir það eins og
við best getum . En það er ævarandi barátta .
Kynslóðir koma og fara – og nýjar kynslóðir
vilja reyna allt á sjálfum sér og fátt læra af þeim
sem gengnar eru . Við munum á víxl hrífast af
stjórnmálaforingjum og hafa skömm á þeim –
og „spillingin“ mun alltaf verða umræðuefni
karlanna í heita pottinum . Þannig gengur
það til í mannlífinu . Það er kjánatal að
allt muni snúast til betri vegar ef kallað er
saman stjórnlagaþing, ný stjórnarskrá samin,
stjórnmálaflokkarnir lagðir niður o .s .frv . Sagan
kennir okkur að það eru falsspámenn sem
tala á þeim nótum . Það sem okkur vantar er
ekki nýjar reglur um hvað eina heldur betra
og drenglundaðra fólk til forystustarfa – fólk
sem þorir að tala af einurð, tekst á við verkefni
sín af samviskusemi og heiðarleika og býr yfir
traustri dómgreind . Það er manndómur ein­
staklinganna sem gerir gæfumuninn en ekki
regluverkið .
Þeim sem gera sér háar hugmyndir um stjórnmál og opinbert líf skal ráðlagt að
lesa dagbækur Alastairs Campbell, breska
blaða mannsins sem var nánasti ráðgjafi Tonys
Blair, leiðtoga breska Verkamannaflokksins og
forsætisráðherra Bretlands á árunum 1997–
2007 . Í fyrra kom út styttri gerð af dag bók­
un um, eins konar yfirlitsbók, The Blair Years,
og þótti sæta tíðindum . En fyrir skemmstu
hófst útgáfa óstyttu gerðarinnar . Þar er allt
látið flakka . Fyrsta bindið, Prelude to Power,
segir frá árunum 1994–1997 og er 774 bls . Að
sögn Rods Liddle, hins snjalla dálkahöfundar
Sunday Times, er þetta óborganleg lesning .
Brugðið er upp sláandi myndum af persónum
og leikendum og flett ofan af því hvað þeim
fannst stundum í raun og veru þótt þær hefðu
ekki látið á neinu bera á yfirborðinu . „Hvað ég
hata þessa andskotans menn,“ segir Blair eftir
fund með nokkrum helstu verkalýðsfor kólf­
um Bretlands . „Þeir eru bæði heimskir og ill ­
gjarnir .“ Blair varð snemma uppgefinn á keppi ­
nauti sínum, Gordon Brown . Snemma árs 1996
segir hann að samskipti sín við Brown séu eins
og manns við afbrýðisama kærustu sem heldur
að í hvert sinn sem maðurinn lítur aðra konu
augum sé hann í þann mund að halda framhjá
henni . Reyndar virðast bæði Blair og Gordon
Brown vera sjúklega tortryggnir . Robin Cook
virðist hafa verið andstyggðin uppmáluð . Peter
Mandelson er slóttug dramadrottning, sífellt
að plotta og trúir því (réttilega) að öllum sé illa
við hann . Cherie, eiginkona Blairs, er fýld og
eins og fest upp á þráð . „Öfundin, illkvittnin og
sjálfsmeðaumkunin er yfir þyrmandi,“ skrifar
Liddle og bætir við: „Ekki að furða að þau hafi
sífellt verið veik, engst um af svíðandi maga­
verkjum eða þjökuð af of hröðum hjartslætti og
átröskun . Þetta er frábærlega geggjað lið: bara
ef við hefðum vitað þetta allt fyrr .“ Campbell
bregður líka upp skemmtilegri mynd af Mo