Þjóðmál - 01.06.2010, Side 10

8 Þjóðmál SUmAR 2010
Glitnis eða óvönd uð stjórnsýsla sem orsakaði
fall bank anna . Það var til dæmis athyglis­
vert að í um fjöll un ríkis útvarps ins daginn sem
skýrslan kom út var megináhersla lögð á hlut
stjórnsýsl unnar þótt skýrslan tæki af öll tvímæli
um það að ábyrgðin væri bank anna . Í Frétta­
blaðinu daginn eftir var fyrirsögnin á forsíðu:
„Eng inn gekkst við ábyrgð“ . Í undirfyrirsögn
stóð að ráðherrar, seðla bankastjórar og forstjóri
FME væru sak aðir um mistök og vanrækslu í
starfi . Síðan var bætt við eins og til málamynda:
„Stærstu hluthafar bankanna fengu óeðlilegan
aðgang að lánsfé .“ Í DV var fyrirsögnin: „Loks­
ins! Söku dólgarnir afhjúpaðir .“ Með fylgdu
mynd ir af tíu einstaklingum: þremur ráð herr­
um, fjórum embættismönnum og svo í lokin
þrem ur skuldakóngum (stærstu eigendum
Lands bankans og Glitnis) . Framsetning bæði
Frétta blaðsins og DV gaf alranga mynd af niður­
stöð um rannsóknarnefndarinnar . Greini legt
var að sumir sem mest tjáðu sig um skýrsl una
höfðu ekki lesið mikið í henni . Þess vegna var
mikil vægt að fá í hendur bók Styrmis Gunn ars­
sonar, Hrunadans og horfið fé, þar sem fjallað er
um helstu niðurstöður skýrsl unnar á 160 bls .
Fæstir leggja það á sig að lesa skýrsl una alla en
ásamt fylgigögnum er hún vel á fjórða þúsund
blaðsíðna í stóru broti . Það er mikils virði að
almenningur skuli eiga kost á einstaklega grein­
ar góðu yfir liti Styrmis til mótvægis við skrum­
skælda um fjöll un sumra fjölmiðla .
En þótt skýrslan sé góð er hún ekki algóð fremur en önnur mannanna verk . Eins
og Þorsteinn Pálsson, fyrrverandi for sætis­
ráðherra, bendir á hér í blaðinu (bls . 124–126)
í ritdómi um bók Styrmis orkar ýmislegt tví­
mælis í nið ur stöðum nefndarinnar . Þorsteinn
segir með al annars að nefndarmenn geri enga
tilraun til að sýna fram á „orsakasamhengi
milli þeirra athafna og þess athafnaleysis
sem þeir telja til vanrækslusynda einstakra
stjórnmálamanna og embættismanna og falls
bankanna“ . Þorsteinn vekur einnig máls á
því að nefndarmenn gáfu sér ekki tíma til að
meta andmæli sem þeim bárust eða tefla fram
mótrökum gegn þeim . Margt bendi því til að
nefndin hafi aðeins virt andmæla rétt inn að
formi en ekki efni . Ýmsar spurningar vakni
líka um notkun nefndarmanna á vanrækslu­
hugtakinu . Þá séu svör nefndarinnar við vel
rökstuddum athugasemdum um vanhæfi ein­
stakra nefndarmanna „bæði fátækleg og í litlu
samræmi við þau sjónarmið sem gilt hafa í
dómum og álitum umboðsmanns Alþingis“ . –
Ekki síst vekur furðu að andmæli við skýrs luna
skyldu ekki fá inni í prentaðri útgáfu henn ar,
en í þess stað var látið nægja að birta and mæl in
á vefnum sem fylgiskjal númer ellefu!
Í stuttu máli má segja að tvenns konar efni sé í skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis:
Upp lýs ingar og skoðanir . Upplýsingarnar eru
mjög fróðlegar, enda hafði nefndin óvenju­
legar heimildir til að afla þeirra . Skoðanir
nefnd ar manna eru hins vegar bara það: skoð ­
anir þriggja einstaklinga sem störfuðu undir
miklum þrýstingi um að gera sig ekki seka
um „hvítþvott“ . Ómögulegt er að varast þá
hugs un að skoðun nefndarmanna á „van­
rækslu“ seðlabankastjóranna þriggja sé sprott­
in af slík um þrýstingi . Hin meinta van rækslu ­
synd sýnist svo smá vægi leg í ljósi alls þess sem
gerðist og kem ur auk þess or sökum banka ­
hrunsins nákvæmlega ekkert við . Rétt er að
minna á að öll stóryrðin sem dundu á Seðla ­
bank anum vikurnar og mán uðina eftir banka ­
hrun ið fá enga stoð í niður stöðum nefndar­
innar .
Í ljósi einhliða umræðu um skýrsluna og störf rannsóknarnefndarinnar fóru Þjóðmál þess á
leit við Davíð Oddsson að fá andmæli hans til
birtingar (sjá bls . 37–79) . Hver og einn getur
þá svarað því fyrir sjálfan sig, eftir lestur þeirra,
hvernig staðið hefur verið að fréttaflutningi
og umræðum um skýrsluna og hvort eðlilegar
ályktanir hafi verið dregnar af henni . – Þar sem
andmæli Davíðs eru í lengra lagi var nauðsynlegt
að stækka þetta hefti af Þjóðmálum, en það er
128 bls . í stað 96 bls . eins og jafnan .
Að svo mæltu óska ég lesendum gleðilegs sumars .