Þjóðmál - 01.06.2010, Qupperneq 11

Þjóðmál SUmAR 2010 9
Þessi skemmtilega vatnslitamynd er ein elsta myndheimild um eldgos á Íslandi .
Hana gerði Dani nokkur að nafni E . Bruhn .
Hann var foringi í strandmælingadeild danska
flot ans . Undir myndinni hefur hann skrifað að
hún hafi verið gerð 3 . júlí 1822 . Sjónarhorn
myndarinnar er af hafi úti skammt undan
Vest mannaeyjum . Hugsanlegt er að Bruhn hafi
horft á gosið úr sjónauka, segir í bók Franks
Ponzi, Ísland á 19. öld – leiðangrar og lista­
menn . Myndin er af síðasta gos inu í Eyjafjalla­
jökli áður en núverandi gos hófst . Rétt fyrir jól
1821 tók Eyjafjallajökull að gjósa og var gosið
kröftugast dagana 19 .–29 . desember . Að sögn
Jóns Helgasonar í Árbókum Reykjavíkur 1786–
1936 sáust þá eldglæringar á hverju kvöldi í
Reykjavík en ekki varð vart öskufalls . Mikil
aska féll hins vegar undir Vestur­Eyjafjöllum
og í Austur­Landeyjum . Sáralítill kraftur var
í gosinu fram á sumar 1822, en þá færðist
það í aukana á ný . Varð þá talsvert öskufall
sem barst allt vestur til Seltjarnarness . Gosinu
taldist lokið á árinu 1823 . Um þetta eldgos
orti Bjarni Thoraren sen m .a .:
Tindafjöll skjálfa, en titrar jörð,
tindrar um fagrahvels boga,
snjósteinninn bráðnar, en björg klofna hörð
brýst þar fyrst mökkur um hárlausan svörð
og lýstur upp gullrauðum loga .
Hver þar svo brenni mjög? ef þú spyrð að,
Eyjafjalla­skallinn gamli er það .
Eyjafjalla­skallinn gamli