Þjóðmál - 01.06.2010, Qupperneq 44

42 Þjóðmál SUmAR 2010
Fjármálaeftirlitsins, sem leiðir til þess að mjög
margir tengja hann enn fremur við stofnunina,
þyngjast sjónarmiðin enn . Við hvern áfellis­
dóm sem kveðinn verður upp yfir Fjár mála­
eftirlitinu, verður minna virði í augum annarra
sú starfsreynsla sem lögfræðingar þar hafa
öðlast á þeim tíma sem til rannsóknar er . Má
orða það svo, að hver áfellisdómur yfir Fjár­
mála eftirlitinu gengisfelli ferilskrá þeirra lög­
fræðinga sem þar hafa starfað á þeim tíma
sem til rannsóknar er, eins þó að endanlegar
ákvarð anir séu undirritaðar á ábyrgð annarra .
Lög fræð ingar Fjármálaeftirlitsins hafa þannig
hagsmuni af niðurstöðum nefndarinnar og þar
með þeir nefndarmenn sem kunna að tengjast
þeim . Þá verður ekki komist hjá því að álykta
sem svo, að hafi náið venslamenni nefndar­
manns starfað innan Fjármálaeftirlitsins, og
hvað þá ef það hefur verið lykilstarfsmaður
og náið yfirstjórninni, þá sé sú aðstaða til þess
fallin að hafa almenn áhrif á viðhorf nefndar­
manns ins til Fjármálaeftirlitsins og eftir at vik­
um til annarra stofnana á sama sviði .
Við blasir, að starfsmenn bæði Fjármála­
eftirlitsins og annarra embætta hafa við þessar
aðstæður góða og gilda ástæðu til að efast um
hlutleysi umrædds nefndarmanns og ættu
flestir að sjá að góðir stjórnsýsluhættir veita
nefnd armanninum nú aðeins einn kost . Þegar
horft er til þeirrar staðreyndar, að umræddur
nefndarmaður hefur á liðnum árum verið
einn eindregnasti baráttumaður góðra stjórn­
sýsluhátta og réttinda hvers borgara til að fá
mál sín metin af aðila, sem bæði er óhlutdrægur
og ber eindregið með sér að vera hlutlaus – en
því sjónarmiði er gjarnan lýst á öðru máli með
orðunum „justice must not only be done, but
must be seen to be done“ – verður niðurstaðan
svo augljós að því verður ekki trúað að hin
grandvara nefnd hafi ætlað sér að efna til þrætu
um hana .
Þá er ljóst, að hafi komið til þess að umrædd­
ur nefndarmaður hafi við vinnu nefndarinnar
vik ið sæti vegna þessara tengsla sinna, felst í því
yfirlýsing um að umræddur starfsmaður Fjár­
málaeftirlitsins, sem ég hef, eins og áður sagði,
upplýsingar um að hafi þar verið lykil starfs­
maður, tengist rannsóknarefninu svo mjög,
að minnsta kosti að hluta, að starfsmaður inn
kunni að hafa af því hagsmuni að niðurstöður
nefnd ar innar verði á þann veg, að hluti eða
heild af þeirri ábyrgð, sem ella kynni að vera
felld á starfsmanninn sjálfan, samstarfsmenn
hans eða með almennum hætti þá stofnun er
starfs maðurinn starfaði hjá, verði felld á aðra
stofnun eða annað fólk . Ljóst er að mikilvægur
hluti af verkefni nefndarinnar er að afmarka
hvaða hlutverk hver og ein stofnun hafði með
höndum . Hafa starfsmenn einnar stofnunar, til
dæmis Fjármálaeftirlitsins, þannig hagsmuni
af því að verkefni, sem nefndin kann að telja
að ekki hafi verið rækt sem skyldi, verði talið
hafa verið á verksviði annarrar stofnunar . Sé
einn nefndarmaður vanhæfur til þess að koma
að vinnu nefndarinnar vegna málefna einnar
stofnunar, hvort sem er að hluta þeirra málefna
eða allra, er sá nefndarmaður þar með vanhæfur
til að koma að vinnu vegna annarra stofnana
á svipuðu sviði . Tengist nefndarmaðurinn
einni stofnun eða einstökum starfsmönnum
hennar, hafa starfsmenn annarra stofnana þá
þegar skýra ástæðu til að vefengja hlutlægni
nefndarmannsins og hafa góða og gilda ástæðu
til að fara fram á að nefndarmaðurinn taki engan
þátt í rannsókn á málefnum sinnar stofnunar og
alls ekki að afmörkun hlutverks þeirrar stofnun­
ar gagnvart þeirri stofnun þar sem venslamenni
hans var lykilstarfsmaður . Verður að telja, að við
úrlausn þeirra álitamála sem vakna, þegar nefnd
er gerð út til að leita uppi mistök og vanrækslu
innan opinberra stofnana á því sviði sem hér
er til meðferðar, hafi þær stofnanir og það fólk
sem þar kemur við sögu, hagsmuni af úrlausn
allra álitamála á því sviði . Er enda alkunna í
stjórnsýslurétti að verði starfsmaður vanhæfur í
einu máli sé hann jafnframt iðulega vanhæfur í
öðrum málum samrættum .4
Í þessu sambandi má auk þess, sem hér hefur
verið rakið og blasir við, nefna að í stjórnsýslurétti
hefur verið litið svo á, að gerðar séu strangari
hæfi s kröfur þegar tveir eða fleiri aðilar séu að
máli, í samkeppni um takmörkuð gæði, eins og
það er orðað í fræðunum5 . Eiga þessi sjónarmið
við hér, að breyttu breytanda, þar sem opinber
4 Páll Hreinsson, Hæfisreglur stjórnsýslulaga, bls . 800 .
5 Páll Hreinsson, Hæfisreglur stjórnsýslulaga, bls . 492 .