Þjóðmál - 01.06.2010, Qupperneq 74

72 Þjóðmál SUmAR 2010
Þær „hugleiðingar“ að bankastjórnin hefði
átt að reyna að fá „milliliðalaust“ upplýsingar
um einstök atriði umfram það sem lög stóðu
til eru því tæpast við hæfi . Breytir engu þótt
Stefán Svavarsson hafi fengið slíkar upplýsingar
við afar sérstakar aðstæður, þegar Glitnir banki
gat ekki lengur séð starfsemi sinni borgið af
eigin rammleik og tilboð hafði verið lagt fram
um raunverulega yfirtöku ríkisins á bankanum,
sem forráðamenn hans höfðu samþykkt . Þetta
dæmi nefndarinnar er undantekningin sem
sannar regluna, en ekki um hið gagnstæða, eins
og nefndin virðist vera að reyna að gefa sér .
Ef að nefndinni er mikið í mun að finna
atriði þar sem bankastjórnin hafi gert mistök
eða sýnt vanrækslu, þá má hugsanlega segja að
Seðlabankinn hafi gengið of langt með söfnun
upplýsinga skv . því blaði sem áður var nefnt frá
18 . júní og með því að skoða lánabók Glitnis
eftir að sá banki hafði lýst yfir að hann myndi
vilja falla undir forsjá ríkisins . Ef nefndin vill
grípa þetta tækifæri, þar sem slíkar athugasemdir
kynnu fremur að halda að lögum en þær sem
gerðar eru í þessum tölulið, verður þó ekki
komist hjá að vekja athygli á að þær stangast
fullkomlega á við „það [sem] nefndin hefur
til athugunar .“ Hitt er annað mál eins og sést
á fjölmörgum minnisblöðum að bankastjórar
viðskiptabankanna veittu munnlega á ört
fjölgandi fundum með bankastjórninni
margvíslegar upplýsingar og fróðleik sem var
umfram það sem hagsýslugerð krafðist . En
bankastjórnin gat ekki sannreynt hvort sögð væri
öll sagan á slíkum fundum né hvort upplýsingum
væri hagrætt eða hliðrað . Seðlabankanum var að
lögum ekki ætlað að geta sannreynt slík atriði
nema fyrir meðalgöngu Fjármálaeftirlitsins, sem
reynst hafði torsótt leið og í þeim tilvikum sem
hún var fær mjög seinvirk . Er ekki með því verið
að áfellast þá stofnun . Hún taldi sig vera að fara
að lögum og samstarfssamningi og starfa í anda
lögmætisreglunnar og yfirmenn Seðlabankans
gátu ekki gert athugasemdir við það .
VI
Að lokum
Eins og áður er tekið fram virðast all mörg „athugunarefni“ nefndarinnar byggð á því
að hægt sé að teygja verkefni Seðla banka ns um
fjármálastöðugleika langt út fyrir það sem lög
landsins og athugasemdir við lagafrumvörp
marka þó bankanum með skýrum hætti . Það er
hins vegar ljóst, eins og áður hefur komið fram
að hluta, að það verður að teljast meginregla að
stjórn valdið Seðlabanki Íslands má ekki fara yfir
á valdsvið annarra stjórnsýslu­ og eftirlitsstofn­
ana nema lög beinlínis heimili slíkt berlega .
Hefði Seðlabankinn gert það og til þess mætti
rekja að fjármálakerfið hefði skaðast, væri meira
en „hugsanlegt“ að bankastjórnin hefði gert sig
seka um vanrækslu eða mistök . Það er hvorki
hægt né viðeigandi í athugun á hinum miklu
efnahagslegu hamförum sem urðu, að finna að
því á aðra hönd að bankastjórn Seðlabankans
hafi ekki leitast við að ganga heimildarlaust inn
á verksvið annarrar stofnunar, „sem fór með
skyld verkefni“ og á hina höndina að finna
að því að bankastjórnin fylgdi ekki ná kvæm­
um forskriftum stjórnsýslulaga, þegar staðið
var í storminum miðjum . Enda þótti nefnd­
armönnum sjálfum til dæmis rétt að fá heim­
ild í lögum um að almenn stjórnsýslulög og
heimildir til kvörtunar til umboðsmanns Al­
þingis megi ekki ná til þeirra sjálfra . Fangar, sem
framið hafa grófustu brot halda rétti sínum til
að kvarta til þess embættis, drukknir ofbeldis­
Eða hvort skyldi vera sanngjarnara, að þeir sem á
fáeinum klukkutímum þurfa að
bregðast við stærstu spurningum,
séu eltir með smásmyglislegum
stjórnsýslusjónarmiðum, á meðan
þeir sem hafa heilt ár til að vanda
sig og taka sér þann tíma sem þeir
þurfa, jafnvel lengri en lög leyfa,
séu eftir sömu lögum fast að því
friðhelgir?