Þjóðmál - 01.06.2010, Síða 110

108 Þjóðmál SUmAR 2010
Þeir, sem það gerðu, ættu tafarlaust að afsala sér
þingmennsku og eiga ekki afturkvæmt á þing
á kjörtímabilinu, nema kjósendur þeirra sæju
engin missmíði á ráði þeirra og kysu þá aftur .
Sömuleiðis ætti stjórnarskráin að fara að dæmi
Breta og takmarka sem mest frumkvæðisrétt
einstakra þingmanna, því að hann veldur
nú mestum missmíðum á löggjöfinni . Loks
ætti flokkstjórnunum á alþingi að vera innan
handar að reisa nokkrar hömlur við málæðinu
með því að segja nokkru einarðlegar fyrir
verkum en hingað til hefir tíðkast .
En hitt er sannast að segja, að mér er óskilj an legt, hver á að umbæta hina póli­
tísku bar dagaaðferð hér á landi, ef þjóðin
gerir það ekki sjálf . Enginn lagabókstafur
getur gert það, þar verður siðferðisleg gremja
þjóðarinnar að koma til skjalanna . Nú er svo
komið um suma, sem teljast þjóðleiðtogar,
að einskis er örvænt um þá . Það virðist alveg
undir hend ingu komið, hvort þeir fara með
satt mál eða logið, þeir rangfæra orð og gerðir
andstæðinga, ranghverfa málavöxtum og ljúga
jafnvel heilsuleysi á menn, ef svo býður við að
horfa . Nú þykir það undrum sæta um þvert og
endilangt Ísland, ef einhver gerist til þess að
segja sannleikann hlífðarlaust, hver sem í hlut
á, en lygar og rógburður óhlut vandra manna
eru daglegt brauð, sem mjög mörgum virðist
falla vel og telja hina beztu næringu . Þetta
mætti sanna greypilega með mörgum dæmum
úr stjórnmálasögu hinna síðari ára, en þess er
ekki kostur hér að þessu sinni . En ef svo verður
stefnt lengi, þá er ekki gott að segja, hvar vér
lendum um síðir .
Þó verður það ef til vill hið skæðasta mein
íslenzks þingræðis og verst viðfangs, ef engum
flokki tekst að ráða meiri hluta atkvæða á
alþingi . Minni hluta flokkur, sem fer með
stjórn, verður að láta sér lynda, þótt þingið
aðhafist margt, sem honum er ógeðfellt eða
jafnvel andstyggilegt . Hann getur þá alltaf
skotið skuldinni á aðra, enda er hvergi betri
jarðvegur fyrir ábyrgðarleysi og hirðuleysi
heldur en á þingi, sem tvístrast í marga flokka .
Það nær í raun og veru engri átt að telja sakir
á hendur Íslendingum, þó að þeir geti ekki
fullnægt því frumskilyrði þingræðisins að
skiftast í tvo hér um bil jafnstóra flokka, er fari
með völdin til skiftis, því að því skilyrði getur
engin þjóð fullnægt á vorum dögum, ekki
heldur Englendingar, síðan kosningaréttur
var rýmkaður þar í landi . Í raun og veru
skiftast Íslendingar alls ekki í ákveðna flokka .
Lifnaðarhættir og lífskjör flestra okkar eru svo
lík, að skoðanir okkar verða sviplíkar bæði
í pólitík og öðrum efnum . Ég skal engum
getum að því leiða, hvernig vér eða aðrar þjóð­
ir fáum siglt fyrir þetta sker . Ef til vill gæti
öðru vísi kosningaaðferð en nú tíðkast bætt
nokkuð úr skák hér á landi . Þingmenn yrðu
ef til vill ekki eins mislitir og marglyndir, ef
þeir væru allir landskjörnir, en kjördæma­
kosningar yrðu lagðar niður . Þó er ekki sagt,
að þetta úrræði yrði til verulegra bóta . En
yfir höfuð virðist flokkatvístringin vera hinn
versti ásteytingarsteinn þingræðisins í öllum
löndum og væri víst fyrir löngu orðin því að
fótakefli, ef menn hefðu hugmynd um, hverja
stjórnartilhögun þeir ættu að setja í staðinn .
Í slendingar eru nú staddir á vegamótum . Íslenzkt þingræði er ekki nema rúmlega tví­
tugt, en samferða því hafa orðið hinar mestu
bylt ingar bæði í andlegum og verklegum
efnum . Hér er því miður ekki rúm til þess að
ræða um þau efni og skal aðeins minnzt á hina
gerbreyttu afstöðu þjóðarinnar til kirkju og
kristindóms . Hvað margir Íslendingar skyldu
nú geta skrifað undir Augsborgarjátninguna
með góðri samvizku? Ætli þeir yrðu fleiri en
þeir, sem telja hið ríkjandi stjórnarfar hollt
og þarflegt þjóðinni? En þegar svo er komið,
að margt af því, sem á að gilda og ganga
opinberlega sem sannleikur í landinu, er í
raun og veru talið hégómi og hindurvitni af
öllum þorra manna, þá er andleg heilbrigði
þjóðarinnar í voða . Þá er ástatt fyrir henni
eins og manni, er býr í húsi, sem er að grotna
niður af fúa . Þó að hann sé heilsugóður,
þá getur svo farið fyrir honum, að hann
fúni sjálfur ásamt húsinu, bæði andlega og
líkamlega .