Vísir - 24.12.1940, Blaðsíða 3

VÍSIR
3
Hippolochus ojí Lais.
líkamleg fegurð var ln'Ö fyrsta skilyrðið, en á þeim tímum
nægði hún ekki ein út af fyrir sig. Fegnrðinni þurfti að vera
samfara þekking og sjiíIIí. (
KORINTHUBORG var iiáljorg „heteranna“, og þar stóð hið
dýrlegasta musteri Aphrodite Pandemos, og um margar
aldir streymdi þangað fjöldi auðkýfinga frá ölluiti löndum
Asiu, eins og pílagrímar til Mecca. Allir keptust þeir um aö
komast til Korinthu og allir fóru þeir þaðan félausir. Sumir
hinna auðugustu gáfu musterinu „heteru“, sem þeir höfðu
sjálfir kéypt, alið upj) og mentað, og varið til þess ærnu fé. Af
þessum mikla auðmannastraumi, sem til borgarinnar lá, leiddi
jjað, að Korinthuborg varð miðstöð hins nlesta óhófslífs. Fær-
ustu listamenn og snillingar fengii þarna viðfangsefni við þeirra
hæfi og nýjar og nýjar táknmyndir voru liöggnar úr hvítum
marmara og voru í fullkomnu samræmi við litskrúðugar hvgg-
ingar í kringum þær. Þar voru fegurstu garðar, þar sem bleik
og hvít olívutrén mynduðu dásamlega laufskála fyrir elskendur.
Flestir grískir lieimspekingar, ræðusnillingar, stjórnmála-
skörungar og herforingjar leituðu til Korinthu sér lil andlegr-
ar og líkamlegrar hressingar. Lentu þeir tíðum í ástaræfin-
týrum við „lieterurnar“ og gei'ðu þær ódauðlegai' með verk-
um sínum. Slíkar yenjur, sem að sjálfsögðu nutu ekki sér-
stakrar viðurkenningar hjá eiginkonunum, grófu mjög um
sig, og svo fór, að þær voru taldar hinar eðlilegusfu lifsþarfir.
Unnnæli ræðusnillingsins Demosthenes, gefa góða skýringu á
jiessari siðvenju: „Heterunnar leitum við okkur til ánægju,
hjákonunnar vegna líkamlegra þarfa og eiginkonunnar til þess
að gefa okkur virðulegt heimili og lögerfingja."
Skáldin leituðu lil Korinthu lil þess að fá sér yrkisefni,
mynclhöggvarar fengu þar fyrirmyndir og aðdáendur fegurð-
arinnar leituðu þangað lun langa vegu og voru ánægðir með
þaÖ, að hafa þessar fögru verur sér til augnagamans, þótt þeir
bæru ekkert frekara úr býtum.
Konur þessar voru l'rá ýmsum löndúm. Sumar þeirra höfðu
verið þrælarpaðrar höfðu verið hernumdar, sumar voru frjáls-
bornar, en féllu fyir freistingum auðs og lystisemda, sem þess-
ar kynsystur þeirra urðu aðnjótandi.
Af Laenu hinni frægu var myndastytta reist i Aþenu, en
ef dæma má eftir þátíðar bókmentum, komu flestar hinar feg-
ustu „heterur" frá Lesbos og Samos, og svo virðisl sem þess-
ar borgir hafi náð hæsl í fágun listar gleðinnar.
Nú hefir í stuttu máli verið lýst þeim bakgrunni'sögunnar,
sem mótaði sögu okkar, og skal þá vikið að söguhetjunum
sjálfum.
1 . '
DAG nokknrn var haldin dýrleg veisla í ríkmannlegu skaut-
liýsi, en i henni tók þátt fjöldi frægra manna og gleði-
konur þeirra, og þar gat að líta hið venjulega óhóf, fegurð
og glæsimensku' Hinn frægi málari, Apelles, einkalistmálari
Alexanders hins mikla, var væntanlegur á hverri stundu, og
menn voru að velta þvi fyrir sér, hvaða kona myndi verða
i fylgd með honum. Gleðskapurinn stóð seln liæst og fegurstu
frammistöðumeyjar — sem valdar liöfðu verið með sérstöku
tilliti til fegui'ðar þeirra og klæddar i skrautklæði — gengu
millum gestanna og færðu þeim vatn blandað sítrónusafa, lil
þess að lauga í liendur sínar. Aðrar léku á hörpur og lýrur,
og kom þá Apelles hægt og virðulega niður marmarariðið og
leiddi við hönd sér litla telpu, berfætta og klædda í tötra. Hún
var í mesta lagi þrettán vetra, og var aldur hennar og ldæði
algjör andstaða við alt það, sem fvrir var.
Upphrópunum og athugasemdum rigndi yfir hin nýkomnu
hjú, en litla stúlkan var mállaus af undrun yfir þeiri fégurð,
sem fyrir augu hennar bar. Ilún var látin dýfa fingrunum í
sítrónuvatnið, sem auðkýfingarnir notuðu til þess að lauga i
hendur sinar, en sem í hennar augum var guðaveig, er lnm
rétt hafði fengið að bragða á við liátiðlegustu tækifæri. Svo
var hún látin sitja i nánd við hinn mikla málara, sem liélt
áfram að segja vinum sínum sögu, einfalda og án orðskrúðs.
Á leið sinni til veislunnar hafði hann gengið fram hjá Pir-
ene-brunninum, og kom þá auga á litlu stúlkuna og duldist
ekki ljómandi fegurð hennar. Er hann kom nær henni, gagn-
rýndi hann sem listamaður fegurð hennar í öllum línum, og
hið glögga auga lians sá ljóslega, að með auknum þroska myndi
grannur líkami hennar verða enn fegurri, og hann kornst að
þ,eirri niðurstöðu, að þarna hcfði liann fundið blóm, sem bera
myndi langt af öðrum í Korinthu á komandi árum. Hann spurði
.. bana að heili, en hún kvaðsl vera kölluð Lais, og væri hún
fædd i löglegu hjónabandi.
Er nafn liennar var nefnt, vakti það einkennileg geðbrigði
hjá öllum viðstöddum. Hér um hil fyrir einni öld hafði verið
uppi í Grikklandi þjóðfræg fegurðárdís, er hét sama nafni, og t
hafði hún gert Ireimspekinginn Aristippus hálfbrjálaðan af Sst.
Apelles svaraði spaugsyrðum og athugasemdum vina sinna að
lokum, sem hér segir: „Þið skuluð ekki undrast. Að þremur
árum liðnum mun eg lcoma aftur með bana í þennan hóp, og