Morgunblaðið - 16.02.1975, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. FEBRUAR 1975
45
tSj Morö ð kvenréttindarðöstefnu
Jöhanna
Kristjönsdöttir
býddi
44
annars fer ég rakleitt heim til Iu.
Þér megið hugsa málið til klukk-
an ellefu." Mér gafst ekki einu
sinni timi til að segja henni að
hún gæti etið það sem úti frýs
fyrir mér, því að hún hvarf eins
skyndilega og hún kom og settist i
aftur hjá vinum sínum. Og þér 1
ráðið hvort þér trúið mér eða
ekki, en þegar klukkan var rúm-
lega ellefu, stóð þessi manneskja
upp, kom til mín og sagði: „Jæja.
Þér skuluð þá taka afleiðing-
unum. Ég stend alltaf við það sem
ég lofa.“ Og svo gekk hún í mak-
indum út og hvarf. HEIM TIL IU.
Og hvað síðan gerðist er víst
óþarfi að fjalla um.
Augu Iu skjóta gneistum af
reiði.
— Hún var sem sagt þannig
innrætt. Ógeðslegur fjárkúgari.
Og vegna þess munaði engu að
hjónaband okkar færi í vaskinn.
— Sagðir þú . . . munaði engu
Hún kinkar kolli og nokkur tár
læðast niður vangana.
— 1 kvöld tautar Hasse og viró-
ist eiga erfitt um mál, skrifa ég
enga grein. Ég hringi og segist
vera í yfirheyrslu hjá lögregl-
unni. Og ÉG krefst þess að fá að
borga reikninginn! Eigum við
ekki að fá okkur kampavín!
— Jú, segir Christer hugsandi.
— Ég vil gjarnan drekka skál
þess að hinn illi hringur um Betti
Borg hefur verió brotinn upp. 1
öðru lagi. . .
— Haldið þér að við höfum
fundið spor, sem máli skiptir?
— Já, frú Axelson. Ég held að
það sem maðurinn yðar var að
segja hafi ákaflega mikla þýð-
ingu. Má ég bera fram bara eina
spurningu?
Þau horfa áfjáð á hann.
— Hafið þér sagt þetta öðrum
en okkur?
— Nei.
— Ekki . . . ljöskunni? Það er
aldrei að vita eftir hvaða leiðum
slúðursögurnar ganga?
— Ég hef ekki sagt neinni lif-
andi hræðu frá þessu fyrr! Ég
gerði heiðarlegar tilraunir til að
segja konunni minni frá þessu
. . . þegar ég loksins kom heim
. . . en ég hef vist þegar gefið i
skyn, hvernig því reiddi af.
— Já, segir Christer — fyrst svo
er hef ég mjög góða lyst á kampa-
víni. Megum við fá vinlistann,
þjónn?
ÓVELKOMNIR GESTIR
Framhjá óperunni, þar sem log-
ar á rauðri lukt til merkis um að
uppselt sé á sýninguna. Framhjá
þinghúsinu, þar sem ljós loga enn
í hverjum glugga og siðan áfram
nokkurn spöl.
Á efstu hæðinni er dyrabjalla.
Hann hringir bjöllunni og enda
þótt ekki sé svarað biður hann
þolinmóður.
Hún er heima, hann veit það,
vegna þess að maðurinn sem
hefur fylgzt með ferðum hennar
upp á síðkastið sagði honum það
fyrir stundu.
Hann hringir einu sinni enn og
nú lengur. Og nú opnar hún dyrn-
ar og horfir á hann með augljósri
andstyggð i svipnum.
— Getur maður ekki einu sinni
fengið að vera í friði á kvöldin. Ég
hef haft lögreglumenn og lög-
reglufréttamenn á hælunum á
mér endalaust, en ég býst við ég
eigi að líta á það sem heiður, að
nú er sjálfur lögregluforinginn
kominn i spilið.
Hún er klædd í siðan slopp og
hefur greitt ljóst hárið upp.
Christer veitir þvi athygli hversu
mjpg hún er þreytuleg og virðist
hafa elzt um mörg ár.
Hún býður honum inn i íbúð-
ina, sem er búin nýtízku húsgögn-
um og ríkmannleg í hvívetna.
Það er eins og hún lesi hugsanir
hans, þvi að hún segir bitrum
rómi:
— Já, ef þér eruó að hneyksiast
á öllum þessum nýju húsgögnum,
skuluð þér hafa það í huga að frá
æskuheimili minu erfði ég enga
muni. Og þetta skatthol þarna
keypti ég fyrir hagstætt verð af
Katarinu Lönner.
— Eruð þið góðar vinkonur?
— Já, mjög svo.
Hún hefur setzt í gráan stíl-
hreinan sófa. Christer sezt gegnt
henni i hægindastól.
— Má ég reykja?
VELVAKANDI
Velvakandi svarar í sfma 10-100
kl. 1 0.30 — 11.30, frá mánudegi
til föstudags.
# Alþýöubandalagid
og kommúnistar
Undanfarið hefur Alþýðubanda-
lagið lagt sig í líma við að hreinsa
sig af kommastimplinum, sem
hugmyndafræðingar og flokks-
broddar álíta bandalagið vera að
kikna undir.
Dæmi um þessa viðleitni gefur
að líta á siðum Þjóðviljans sl.
fimmtudag, en þar skrifar Þór-
hallur Blöndal frá Vancouver i
Kanada. Þórhallur undrast mjög,
að Alþýðubandalagið skuli ekki
hafa sent fulltrúa á fund
evrópskra kommúnistaleiðtoga í
Varsjá nýlega. Þórhallur bendir
á, að allir kommúnistaflokkar
Evrópu hafi átt fulltrúa á fundin-
um, nema Albanía, Holland og
Island, og spyr að vonum hverju
þetta sæti. Hann spyr hvað gangi
eiginlega að islenzkum kommún-
istum, — hvort þeir séu eitthvað
sérstakir fyrir sig, og hvort þeir
vilji sitja á bekk með öðrum eins
fjandmönnum um samvinnu eins
og Albaniu og þá um leið maóist-
um.
Já, það er von að sakleysingi I
fjarlægð undrist, hafi hann ekki
haft tækifæri til að fylgjast með
„sinnaskiptunum".
I svari Þjóðviljans við bréfi
Þórhalls segir orðrétt:
„Þórhallur Blöndal veit
áreiðanlega þó hann sé víðsfjarri,
að á íslandi er enginn Kommún-
istaflokkur. Kommúnistaflokkur
Islands var lagður niður 1938
þegar kommúnistar og sósíalistar
sameinuðust i einum stjórnmála-
flokki. Reynslan hefur sannað að
þetta samstarf hefur gengið vel
— svo vel, að munurinn á þessu
tvennu hefur þurrkazt út og inn-
an Alþýðubandalagsins eru is-
lenzkr sósíalistar. Og þessir Is-
lenzku sósfalistar taka ekki þátt í
fundum eins og þeim f Varsjá.
(leturbr. Velv.). Þar af hvorki
Maó né Nató um að kenna.
„Sundrung meðal kommúnista og
annarra, sem eru andvigir auð-
félagsskipulagi“ á íslandi eru úr
sögunni, sem betur fer.“
Þjóðviljinn getur þess hins
vegar ekki, Þórhalli til huggunar,
að á fund, sem haldinn var í
Búdapest í desember, og ákveð-
inn hafi verið á Varsjárfundinum
góða, sendi Alþýðubandalagið „its
fraternal greetings" eða bróður-
legar kveðjur. Þannig fer Alþýðu-
bandalagið að því að láta samherj-
ana i austri skilja, að þótt þeir
geti ekki af augljósum ástæðum
verið viðstaddir fundi þeirra, eru
þeir hjá þeim I anda.
# Niöurstööur
Þjóðviljans
um skoðanakönnun
á Laugarvatni
Á föstudaginn birtir Þjóðvilj-
inn niðurstöður skoðanakannanar
um flokkafylgi, sem fór fram
meðal 100 nemenda í Menntaskól-
anum á Laugarvatni í fyrravor.
Hugleiðingar Þjóðviljans um
niðurstöðurnar eru þessar m.a.:
„Þegar spurt er um flokka kem-
ur í ljós, að flestir þeirra, sem
segjast vera jafnaðarmenn kjósa
Alþýðubandalagið. KSML og
Fylkingin fá samanlagt fleiri at-
kvæði en Framsókn og KSML fær
tvöfalt fleiri atkvæði en Alþýðu-
flokkurinn.
Þegar spurt er um hvort við-
komandi telji stéttaskiptingu
vera á íslandi — þeir, sem krossa
við krataflokkana, Samtökin og
Alþýðuflokkinn og jafnvel líka
þeir, sem merkja við íhaldsflokk-
ana, Framsókn og Sjálfstæðis-
flokk, eru ekki vissir í sinni sök.“
Ut af fyrir sig er fróðlegt að
skoða niðurstöður þessarar athug-
unar, en merkilegast er þó að sjá
hvaða skilning Þjóðviljinn leggur
í þær. Lögð er áherzla á, að þeir,
sem segist vera jafnaðarmenn,
eiga heima í Alþýðubandalaginu,
og þeir, sem eru þeirrar skoð-
unar, að ekki ríki stéttaskipting á
Islandi, mega ekki hafa þá skoðun
í friði heldur afgreiddir sem rugl-
aðir í riminu.
0 Um list
Guðrún Jacobsen skrifar:
„Skelfingar uppdráttarsýki er
þetta, sem hlaupin er i listina
landsins. Síðustu vikur hafa dag-
blöð og aðrir fjölmiðlar verið und-
irorpin skoðunum nokkurra læri-
sveina listarinnar á þvi hverjir
eigi að vera á gjöf og hverjir ekki
— eða hverjir séu aðalhluthafarn-
ir í hinni ríkislaunuðu kvöldmál-
tíð listagyðjunnar og hverjir ekki.
Eitt er sameiginlegt í öllum þess-
um skrifum og annari framsetn-
ingu — þar biður hver fyrir sjálf-
um sér. Þetta minnir mig á hana
yngstu dóttur mína, sem þriggja
ára byrjaði að sækja sumardvöl
hjá vandalausum til að læra
mannasiði, og að hausti réttaði
okkur hin, sem ekki vorum eins
forfrömuð með eftirfarandi borð-
bæn:
Góði Guð, ég þakka þér fyrir
matinn, sem þú gefur mér í dag.
Amen.
Þriðja haustið gat ég þess lítil-
lega við hana, að það þyrfti langt-
um sterkari trú til að geta þakkað
fyrir ekki neitt. Svo nú bætir hún
við:
Um leið langar mig til að biðja
þig góði Guð, að hugsa til allra
hinna sem aldrei fá neitt.
Þegar ég gaf út fyrstu bók
erfiðaði maður sextán stundir á
sólarhring um þriggja mánaða
skeið til að standa í skilum — Þá
átti maður líka snyrtilegar hug-
sjónir og skrifaði ekki, nema and-
inn kæmi rækilega yfir mann.
Andagift, sem nú virðist orðin
heimaskítsmát og líkið af henni
komið á einhverskonar uppmæl-
ingataxta.
Á sínum tíma fólst litil upphefð
í að þiggja sveitarstyrk — jafnvel
manneskjur, sem nauðsynlega
þurftu á honum að halda, báru
þess sár um lengri eða skemmri
tíma.
Á þessari frystikistuöld þykir
aftur á móti afskaplega fínt að fá
styrk. Fjárstyrkurinn ber bara
ekki lengur nafnið sveitarstyrk-
ur, heldur listastyrkur. Svo í stað
þess að kynda undir sinum kötl-
um með eigin höndum, situr
heldur listþeginn á rassinum
hérna heima um aldur og ævi,
eins og hvert annað misskilið og
týnt sjeni, fái hann ekki fjörutiu
eða áttatiu þúsund króna fæð-
ingarstyrk frá menntamálaráði.
En við hverju er sosum ekki að
búast þegar á að fara að gjalda
fólki kaup fyrir að ala upp sín
eigin börn. Það fer að verða erfitt
að ganga uppréttur í móðurland-
inu.
Nú nú. — Þá held ég að lista-
gyðjan sé ekki upp á marga
óspillta áhangendur þessa dagana
fremur en annarsskonar
átrúnaðargoð fyrir 1975 árum. —
Enn bítast lærisveinarnir um
beztu sætin i salarkynnunum —
og á meðan lætur vitanlega
heiðursgesturinn ekki sjá sig
fremur en rauðsokka við altaris-
göngu.
Svo bar við fyrir ári að haldið
var þing barnabókahöfunda I
Reykjavík, og okkur, sem stönd-
um i skilum með félagsgjöldin,
boðnar fríar veitingar að Bessa-
stöðum. I ávarpi sínu gat herra
Kristján Eldjárn þess meðal
annars að hann hefði þá nýverið
fengið heimsendar 40 krónur fyr-
ir útlán á sinum fræðiritum.
Ég hygg það hafi verið um líkt
leyti, að ég fékk helmingi meira,
eða 80 krónur — og sárskammast
min.
Guðrún Jakobsen.“
— Slagsíðan
Framhald af bls. 15
var heil brú i. Einu sinni þegar
við vorum staddir i Missouri
kallaði hann okkur saman til
fundar og vildi að við skrifuðum
rikisstjórn Islands og færum fram
á 25 milljón króna styrk af því að
Rió trióið ætlaði að reisa stúdíó á
Islandi. Það voru alls konar svona
hugmyndir sem hann gekk með í
kollinum og mér fannst hann
mjög þreytandi."
Lonlí blú bois??
„Eftir heimkomuna kom upp sú
hugmynd að endurreisa Hljóma
enda iangaði okkur alla til að fara
að spila saman aftur. Ég held þó
að þessi hugmynd hafi ekki verið
nógu góð, a.m.k. ekki það að nota
þetta nafn. Gamlir aðdáendur
bjuggust við gömlu Hljómum eða
þeirri músik, en það hafði aldrei
verið ætlunin hjá okkur. Svo urðu
menn svekktir þegar þeir komust
að raun um að þetta voru ekki
Hljómar eins og þeir höfðu verið í
gamla daga. En þó að Hljómar séu
hættir sem hljómsveit munum við
þó halda áfram með hljómplötu-
fyrirtækið Hljóma og nú á næst-
unni kemur út á vegum fyrir-
tækisins ný stór plata með Lonli
Blú Bois.“
Þegar Lónlí Blú Bois barst i tal
gat Slagsíðan (af skepnuskap sin-
um) ekki stillt sig um að skella
einni samviskuspurningu á
Gunnar: Er hljómsveitin Lónli
Blú Bois í raun og veru Hljóm-
ar???
— „Nei, Lónli Blú Bois eru ekki
Hljómar en hins vegar höfum við
sterkar taugar til strákanna og
okkur er mjög hlýtt til þeirra.“
sv.g.
— Ungur
hagyrðingur
Framhald af bls. 20
forna og þrautþjálfaða ljóðhefð
verði að fullu lögð fyrir róða og i
skáldsagnagerð verði ekki að
verulegu leyti höfð að fyrirmynd
sú háþroskaða frásagnarlist, sem
hér náði hátindi sínum með
meistaraverkinu Brennu-
Njálssögu heldur ríki eftiröpun
erlendra tilrauna í formi og efnis-
vali, jafnfáránleg, óhrjáleg og
neikvæð og hún er óþjóðleg og
ólikleg til að öðlast hylli
bókhneigðrar íslenzkrar alþýðu.
Ef slík þróun yrði hér staðreynd,
fæ ég ekki séð með hvaða hætti
bókmenntir ættu að geta þrifizt
með hinni fámennu, en sannlega
bókelsku íslenzku þjóð.
Ég þakka svo Ragnari Inga fyr-
ir að hafa kveikt i mér til að vikja
lítillega að ástandi og horfum í
islenzkum bókmenntum og þar
með framtíð islenzks menningar-
lifs. Ég vil engan veginn bægja
honum frá að iðka list hins órim-
aða ljóðs, sem ég óska að blómgist
samhliða þeirri ljóðlist, sem held-
ur örugglega lifandi samhengi við
hina háþróuðu stuðlum studdu
ljóðmenningu okkar frá öldum
heljarnauða og síðan glæsilegrar
endurreisnar. Ég vænti að hann
hafi sannfærzt um það, að þeir
sem þá ljóðlist iðka, ýmist ein-
göngu eða samhliða breyttu ljóð-
forrni, standi ekki eins og nátt-
tröll, yfirgefnir á eyóijörð, og að
hann geri sér grein fyrir að ekki
er siður vandhæfni á að yrkja vel
og móta persónulega órimað ljóð,
þar sem frjálsræði skáldsins get-
ur virzt ótakmarkaó, heldur en að
ganga til þeirrar augljóslega
erfiðu formglimu, sem urn langt
skeið var gerð auðveldari með
þeim undanbrögðum, sem köiluð
voru skáldaleyfi, en þess bió ég
Ragnar lnga að hann leggi sér
vandlega á minni, að það orð er
nú góðu heilli orðið bannorð i
íslenzkri ljóðlist.
Mýrurn i Reykholtsdal i janúar-
mánuði 1975
Með beztu kveðjum og óskunt
til Ingu Þórðar.
Guðmundur Gislason Hagalín