Morgunblaðið - 17.03.1981, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17. MARZ 1981
39
Forsetar þings, Jón Helgason (F), Helgi Seljan (Abl)
og Sverrir Ilermannsson (S), ásamt Benedikt Gröndal
(A), flytja tillögu til þingsályktunar um framtíðarhúsa-
kost Alþingis. Tillagan gerir ráð fyrir því að í tilefni
100 ára afmælis Alþingishússins, sem tekið var í notkun
1. júlí 1881, álykti Alþingi, að heimkynni þingsins skuli
áfram vera í þessu húsi, svo og í byggingum í næsta
nágrenni þess. Ennfremur að efna til samkeppni
íslenzkra húsameistara um viðbótarbyggingu fyrir
starfssemi þingsins á svæði, sem takmarkast af
Templarasundi, Kirkjustræti, Tjarnargötu og Tjörn-
inni. Skal forsetum þingsins falinn undirbúningur
þessarar samkeppni, þar með talin skipun manna í
dómnefnd ásamt þeim.
Þinghúsið 100 ára:
Hlð aldna hús AlþinKÍs. sem verður 100 ára á þessu ári, séð írá
Au8turvelli.
„Samkeppni um megingerð og
skipulag nýrrar byggingar“
Hinn 9. júní 1880 var hornsteinn
lagður að Alþingishúsinu. Tæpu
ári síðar kom Alþingi þar saman.
Um haustið var fyrsta hæð húss-
ins einnig fullgerð og flutti Stifts-
bókasafnið þar inn en Forngripa-
safnið á efstu hæð og loft. Árið
1908 var ákveðin bygging hring-
myndaðrar útbyggingar á miðri
suðurhlið. Danski húsameistarinn
F. Meldahl, forstjóri Listaháskól-
ans í Kaupmannahöfn, teiknaði
húsið.
Þegar húsið var reist var þingið
skipað 36 mönnum og kom saman
nokkrar vikur annaðhvert ár.
Þarfir og kröfur eru því mjög
„Hrimkynni þingsins áfram í sama húsi“
breyttar frá því húsið var hannað,
enda hefur Alþingi bætt við sig
húsum í næsta nágrenni: Þórs-
hamri, Vonarstræti 8 og 12 og
Kirkjustræti 8. í apríl 1977 skilaði
starfshópur á vegum húsameist-
ara ítarlegri bók um húsnæðismál
þingsins og þeirrar starfsemi sem
fram fer í tengslum við það. Þar er
mikill fróðleikur saman dreginn.
Lokaorð greinargerðar með til-
lögunni eru svohljóðandi:
„Tillaga sú, sem hér er flutt, er
á þá lund, að Alþingi ákveði
formlega að heimkynni þess verði
áfram í hinu aldargamla þinghúsi
og byggingum í næsta nágrenni
þess. Enn fremur álykti Alþingi
að láta fram fara samkeppni
meðal íslenskra húsameistara um
megingerð og skipulag nýrrar
byggingar á svæðinu sunnan og
vestan við gamla húsið.
Gert er ráð fyrir, að ýmist megi
flytja eða rífa þau hús, sem á
þessu svæði standa nú. Alþingi á
Tryggvi Gunnarsson:
Framtíðarvegar-
stæði Vopnafjörður
- Fljótsdalshérað
Tryggvi Gunnarsson alþingis-
maður, sem nú situr á Alþingi i
fjarveru Sverris Hermannssonar
Tryggvi Gunnarsson
(S), hefur flutt tillögu til þings-
ályktunar um rannsókn á fram-
tiðarvegarstæði milli Vopnafjarð-
ar og Fljótsdalshéraðs.
í greinargerð segir, að byggðin
norðan Smjörvatnsheiðar búi við
mjög erfiðar samgöngur yfir vetr-
þegar flest þessi hús og lóðirnar,
nema Oddfellow-húsið. Það er
rammgerð steinbygging, sem girð-
ir fyrir þann kost, að nýbygging
fyrir Alþingi snúi út að Tjörninni.
Niðurrif þess á síðara stigi gæti þó
haft megináhrif á skipulagshug-
myndir.
Samkvæmt tillögunni er forset-
um Alþingis falinn allur undir-
búningur samkeppninnar. Skulu
þeir þrír vera í dómnefnd, en skipa
fleiri í nefndina eftir því sem þeir
telja ástæðu til.
Samkeppnin og úrvinnsla gagna
úr henni munu taka 3—5 ár.
Kemur því varla til byggingar-
framkvæmda fyrir Alþingi fyrr en
1985—1990, og þá eftir fjárhags-
aðstæðum og frekari ákvörðunum
þingsins. En ekki er ráð nema í
tíma sé tekið."
Stuttir þingfundir:
Enginn tók
til máls í
neðri deild
- nema forseti við
fundarstjórn
ÞINGFUNDIR vóru mjög
stuttir i gær, 10 mínútur í
neðri deild, 20 mínútur i efri.
I neðri deild var frumvarp um
fiskveiðilandhelgi, þ.e. heimild
til skarkolaveiða í Faxaflóa
undir vísindalegu eftirliti, af-
greitt umræðulaust (framhald
fyrstu umræðu) til annarrar
umræðu og sjávarútvegsnefnd-
ar þingdeildarinnar. Þrjú önnur
mál, sem vóru á dagskrá, vóru
tekin af dagskrá.
Efri deild afgreiddi tvö frum-
vörp, um tímabundið olíugjald
til fiskiskipa og skráningu eit-
urefna, til neðri deildar, en
bæði málin vóru til 3ju um-
ræðu. Enginn tók til máls.
Steingrímur Hermannsson,
sjávarútvegsráðherra, mælti
fyrir tveimur frumvörpum,
komnum frá neðri deild, um
fiskvinnsluskóla og fram-
leiðslueftirlit sjávarafurða.
Vóru þau afgreidd til annarrar
umræðu og viðkomandi þing-
nefndar. Eitt mál, Aldurs-
lagatrygging fiskiskipa, var
tekið út af dagskrá.
Þingflokkafundir hófust
klukkan fjögur síðdegis.
Skipan olíuleitarmála:
Hagnýtar hafsbptns-
rannsóknir við Island
armánuðina. Drjúgur hluti vega
sé niðurgrafinn og teppist í fyrstu
snjóum. Enn séu langir kaflar
væntanlegs hafíssvegar til norð-
urs frá Vopnafirði og síðan vestur
tii Húsavíkur, óuppbyggðir. Sam-
kvæmt snjómokstursreglum eru
þessir vegir ruddir hálfsmánaðar-
lega, sem er langt frá nútímakröf-
um.
í suður til Fljótsdalshéraðs er
vegnefna um Hellisheiði opin tvo
mánuði yfir hásumarið, enda
naumast hægt að tala um nema
jeppaslóð. Viðskipti byggðanna
sunnan og norðan heiða eru marg-
vísleg, enda allar stjórnsýslu-
stöðvar Austurlands ýmist á Hér-
aði eða niðri á fjörðum, þar með
taldir bankar.
Ef hafís leggst að Norðurlandi
og suður með Austfjörðum, gæti
hafísvegurinn komið að takmörk-
uðum notum til aðdrátta úr þeirri
átt, en vegur milli Vopnafjarðar
og Héraðs gæti þá orðið flutn-
ingaleið, ekki einasta til næstu
byggða norðan heiða, heldur
áfram norður til Þórshafnar,
Raufarhafnar og Kópaskers. Því
er mál að hyggja að framtíðarvegi
milli Vopnafjarðar og Fljótsdals-
héraðs.
Tveir þingmenn Sjálfstæðis-
flokks í efri deild Alþingis, Lárus
Jónsson og Eyjólfur Konráð Jóns-
son, hafa flutt frumvarp til laga um
skipan oliuleitarmála og hagnýtra
hafsbotnsranns<)kna á íslenzku yf-
irráðasvæði. Frumvarpið gerir ráð
fyrir þingkjörinni oliuleitarnefnd.
sem hafi frumkvæði um. i samráði
við landgrunnsnefnd og Rannsókn-
arráð rtkisins, gerð 4ra ára áætlun-
ar, sem miði að þvi að Ijúka sem
fyrst hagnýtum hafsbotnsrann-
sóknum á islenzku yfirráðasvæði,
einkum þar sem líkur eru taldar
mestar á þvi, að olia finnist i jörð,
og álitið er, að hún sé nýtanleg.
Áætlunin verði lögð fyrir Alþingi. t
greinargerð er einkum vitnað til
setlaga á Eyjafjarðar-Skjálfanda-
sva-ði, en auðvelt mun að fá, með
tilraunaborunum i Flatey, vitn-
eskju um jarðlög á þessu svæði og
jafnvel ganga úr skugga um tilvist
oliu. Borun á landi er margfalt
ódýrari og mengunarhætta er
hverfandi miðað við borun i sjó. Að
þessum rannsóknum á að vinda
bráðan bug á næstu 2—3 árum.
segja flutningsmenn.
Hlutverk Olíuleitarnendar er,
samkvæmt frumvarpinu:
• 1. að vera ríkisstjórninni til ráðu-
neytis um öll þau mál, sem varða
olíuleit og hagnýtar hafsbotnsrann-
sóknir á íslandi og landgrunni þess;
• 2. að hafa frumkvæði að öllum
málum er varða hagnýtar hafsbotns-
rannsóknir og olíulcit og umsjón
með framkvæmd olíuleitarmála;
• 3. að afla, vinna úr og annast
vörslu allra tiltækra gagna um
jarðfræðilegar og jarðeðlisfræði-
legar upplýsingar um íslenskt um-
ráðasvæði sem geta haft þýðingu
fyrir olíuleitarstarfsemi;
• 4. að annast samninga við inn-
lenda og erlenda aðila, sem óska
eftir að fá að kanna setlög á islensku
Borun í Flatey
á Skjálfanda
yfirráðasvæði og aðrar auðlindir
hafsbotnsins, og umsjón með fram-
kvæmd og úrvinnslu kannananna;
• 5. að hafa frumkvæði að því að fá
erlenda sérfræðinga til að annast
kannanir á ákveðnum svæðum, ef
þurfa þykir og innlendir aðilar geta
ekki annast þær;
• 6. að koma á fót sérhæfðu bóka-,
tímarita- og skjalasafni um hafs-
botnsrannsóknir og olíumál og ann-
ast vörslu þess;
• 7. að hafa frumkvæði að rann-
sóknum að því er varðar mengunar-
hættu af olíuvinnslu, setningu reglu-
gerðar um öryggisráðstafanir, sem
nauðsynlegar eru ef til olíuvinnslu
kemur. { þessu efni skal ráðið hafa
samráð við samtök allra aðila, sem
olíuleitar-, og olíuvinnslumál varða
á einhvern hátt;
• 8. að annast samstarf og sam-
skipti við hliðstæðar erlendar stofn-
anir f.h. iðnaðarráðuneytis;
• 9. að annast samningagerð við
erlend olíuvinnslufyrirtæki, ef með
þarf, og leggja fyrir ríkisstjórn og
Alþingi.
í Orkustofnun skal setja á laggir
deild, sem annist framkvæmda-
stjórn fyrir Olíuleitarnefnd. Deild-
arstjóri er jafnframt framkvæmda-
stjóri nefndarinnar og ræður hann
sér starfslið.
Olíuleitarnefnd skal láta undirbúa
og leggja fyrir Alþingi frumvarp til
laga um olíuleit og oliuvinnslu og
gera drög að reglugerð í samráði við
iðnaðarráðuneyti um framkvæmd
þessara mála, m.a. mengunarmál. í
frumvarpi þessu og reglugerð skal
kveða skýrt á um, hvaða málefni
olíuleitarnefnd getur endanlega af-
greitt, þannig að framkvæmd olíu-
leitarmála og hagnýtra hafsbotns-
rannsókna verði sem skilvirkust.
I greinargerð er vikið að þeim
takmörkuðu könnunum sem fram
hafa farið á jarðlögum hafsbotnsins,
m.a. til greinargóðrar skýrslu Karls
Gunnarssonar jarðfræðings, á veg-
um Orkustofnunar. Lögð er áherzla
á að efla og auka þessar rannsóknir.
í lok greinargerðarinnar segir:
„íslendingar verða mjög háðir
olíuinnflutningi á næstu árum þrátt
fyrir auðlindir vatns- og hitaorku í
landinu. Orkuspárnefnd (sjá skýrslu
í fskj.) hefur spáð því, að olíunotkun
minnki nokkuð fram til aldamóta
vegna hagnýtingar innlendra
orkugjafa og sparnaðarráðstafana.
Samt sem áður er innflutningsþörfin
talin vera 558 þúsund tonn árið 2000
í samanburði við 570 þús. tonn 1980.
Þetta er miðað við ítrasta sparnað
og að allir kostir á hagnýtingu
vatns- og varmaorku hafi verið
nýttir. Reynslan sýnir, hvað það
kostar að vera eins háður innflutn-
ingi olíuvera og verið hefur. Það
hlýtur því að vera algjör nauðsyn að
ganga úr skugga um hugsanlega
olíuvinnslu umhverfis ísland, eink-
um ef svo vildi til að unnt væri að
vinna olíu með fast land undir
fótum, eins og í Flatey á Skjálfanda,
þar sem mengunarhætta í sjó er
nánast engin.
Þótt hér hafi verið lögð áhersla á
olíuleit, fjallar frv. um hagnýtar
hafsbotnsrannsóknir almennt. Ein-
sýnt virðist, að allar hagnýtar hafs-
botnsrannsóknir séu á vegum sama
aðila í stjórnkerfinu. Verkefni á
þessu sviði eru gífurleg, eins og bent
var á hér að framan, og væri það eitt
út af fyrir sig nægilegur rökstuðn-
ingur fyrir því skipulagi og eflingu
þessara rannsókna, sem frv. gerir
ráð fyrir.“