Morgunblaðið - 12.05.1981, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. MAÍ 1981
13
Cr leikritinu Fyrsta ÖnKstræti til hæt?ri
eins og þessi. En samband for-
eldranna við börn sín er ótrúlega
lítið, það er eins og tveir ólíkir
heimar birtist á sviðinu og eigi
ekkert sameiginlegt. Varla veld-
ur það örvæntingu á heimili þótt
sonur nenni ekki að vera í skóla
og fari á sjóinn í staðinn. Það er
sömuleiðis varla áhyggjuefni
þótt hann skvetti í sig þegar
hann kemur í land. Sama er að
segja um dóttur með skólaleiða.
Ekki verður farið nánar út í
bresti verksins, umdeilanlega
þætti, kostir eru líka fyrir hendi.
Atriðin í strætinu eru sum með
þeim hætti að athygli vekur,
samtöl þeirra vinkvennanna
geta varpað ljósi á það sem býr
að baki niðurlægingar þeirra.
Róni og kerling koma nokkuð við
sögu og er farsællega slegið á
léttari strengi í lýsingu þeirra.
Schevings var vel unnið smá-
hlutverk, leikrænt séð með yfir-
burðum. Unnur Guðjónsdóttir
tók sig vel út í hlutverki kerl-
ingar, en galt þess hve vand-
ræðalegt hlutverk Deildarhjúkr-
unarkonunnar er. Hrafn Hauks-
son er greinilega efnilegur leik-
ari, en hann lék bróður Maríu og
strák. Um önnur hlutverk verður
ekki rætt, en túlkun þeirra
vitnar ýmist um ýmsa vankanta
sem eru algengir hjá áhugaleik-
urum eða lauslega persónusköp-
un höfundar.
Þegar á allt er litið er Fyrsta
Öngstræti til hægri kennsluleik-
rit sem vert er að gefa gaum. Á
köflum býr það yfir leikrænum
eiginleikum sem gera sýningu
þess síður en svo marklausa og
alls ekki leiðinlega.
Sýning Birgis
Andréssonar
Annan maí lauk sýningu Birgis
Andréssonar í húsakynnum Nýlist-
arsafnsins að Vatnsstíg 3, þ.e. í
portinu á bak við Alþýðubankann.
Eg kom tvisvar að sýningunni
lokaðri er ég hugðist skoða hana
vegna opnunartíma og hátíðisdags.
Maður áttar sig ekki svo vel á
opnunartima sýninga, en hver ein-
asti sýningarsalur þarf að marka
sér fastan opnunartíma en ekki
sýnendurnir hverju sinni svo sem
hér tíðkast í of ríkum mæli. Þá skal
Nlyndlist
eftir BRAGA
ÁSGEIRSSON
þess getið, að vegna hátíðisdaga í
síbylju undanfarið hefur reynst
erfitt að koma við reglulegri
myndlistargagnrýni. Við gagnrýn-
endur erum líka menn og viljum
taka út okkar frí á stundum. —
Nýlistarsafnið er að koma sér upp
hinni ágætustu sýningaraðstöðu,
sem gefur mikla möguleika á fjöl-
breyttri athafnasemi, aðeins þarf
lýsingin að vera fullkomnari og
ætti að vera auðvelt að ráða bót á
því svo fremi sem fjármagn sé fyrir
hendi. Er meir en rétt að vekja
athygli á sýningum þar í framtíð-
inni og að það skuli ekki hafa verið
gert reglulega frá upphafi er ein-
ungis fyrir mistök og á ábyrgð
okkar gagnrýnenda.
Hér átti að koma umfjöllun um
sýningu Birgis Andréssonar, sem
er einn þeirra, er töluvert hefur
kveðið að í íslenzkri nýlistar-
mannastétt en það verður skiljan-
lega ófullkomin umfjöllun þar sem
sýningin er afstaðin.
Það er ekki langt síðan Birgir var
nemandi í Myndlista- og handíða-
skólanum og sýningin bar vott um
að hann er enn mjög leitandi enda
vinnur hann fullt starf jafnhliða
myndlistarsköpuninni og getur því
naumast einbeitt sér sem skyldi.
Birgir kemur því jafnan með
eitthvað alveg nýtt, sem gagntekur
hann þessa og þessa stundina og
svo var einnig með sýningu hans í
Nýlistagalleríinu, sem hann nefndi
Ikarus. Ég átti dálítið bágt með að
átta mig á líkingum við goðsögnina
um Ikarus. í framtíðinni eigum við
vonandi eftir að upplifa það, hvern-
ig nýlistarmenn fá hugmynd og
þaulvinna hana frá öllum hliðum,
— ennþá er of algengt að hugmynd-
irnar séu einungis spegilmynd og
brotabrot þess sem er að gerast -
annarstaðar á sama vettvangi.
Ég hafði ánægju af innlitinu á
sýningu Birgis Andréssonar þótt
margt hafi höfðað meir til mín frá
hendi hans er hann gerði áður.
Fleiri sögur úr hversdagsleikanum
Sigurgeir Scheving leikstýrir
Fyrsta Öngstræti til hægri og
hefur honum tekist með áhuga-
sömum leikurum að gera sýning-
una lifandi. Sýningin í Félags-
heimili Kópavogs vitnar um að
Leikfélag Vestmannaeyja er
meðal betri áhugaleikfélaga.
Harpa Kolbeinsdóttir leikur
Maríu i strætinu og Maríu unga
stúlku leikur Guðrún Kolbeins-
dpttir. Þeim Hörpu og Guðrúnu
auðnaðist að skila þessum hlut-
verkum eins og best verður á
kosið. Edda Aðalsteinsdóttir
túlkaði Önnu af leikrænni sann-
færingu, en það sem á skorti til
að persónan vaéri heilsteypt var
ekki hennar sök. Róni Sigurgeirs
Steinunn Sigurðardóttir:
SÖGUR TIL NÆSTA BÆJAR
Iðunn 1981.
Sögur Steinunnar Sigurðardótt-
ur eru úr hversdagsleikanum og
skera sig að því leyti ekki úr því
sem íslenskir sagnahöfundar fást
við.
Líkamlegt samband í norður-
bænum nefnist fyrsta sagan í
Sögum til næsta bæjar. Þar eru
absúrd meðul notuð til að sýna
hve kona er bundin heimilistækj-
um, hún fer til dæmis að líkjast
ísskápnum sínum, enda leitar hún
oftar til hans en fjölskyldu sinnar.
Hámark lífsins er þegar hún
eignast bíl, en hann víkur ekki úr
huga hennar, hvorki í vöku né
svefni, og hún sýnir honum svo
mikla umhyggju að hún fær gekt-
arkennd yfir að hafa vanrækt
heimilistækin. Það kemur á dag-
inn að konan er með ólæknandi
krabbamein og hinsta ósk hennar
verður að láta grafa sig í bílnum.
Með fortölum er konan fengin
ofan af hugmyndinni um bilinn,
en það vopn er ekki slegið úr hendi
henni að í staðinn skuli hún
jörðuð í frystikistunni. Hún legg-
ur einnig áherslu á að leiðbein-
ingabókin um bílinn skuli lögð á
brjóstið á henni.
Þessi ást á hlutum vegna sam-
bandsleysis við annað fólk hefur
verið viðfangsefni margra höf-
unda. Það liggur við að ýkjustíll-
inn sé orðinn kækur svo marg-
þvældur er hann. Það skal aftur á
móti sagt Steinunni til lofs að hún
er laus við félagslegan ávítunar-
tón sem oft fylgir sögum af þessu
tagi, léttur húmor er styrkur sem
birtist ekki síst í lýsingu systkin-
anna Gullu og Silla og húsbóndans
sem má sín lítils á heimilinu.
Best heppnuðu sögurnar í Sög-
um til næsta bæjar eru þær sem
herma frá ástamálum ungs fólks:
Ást við fyrstu sýn, Adolf og Eva
og Tröllskessan. Þessar sögur eru
fullar af gáska, ósvikinni gaman-
semi og lífsskilningi.
Ást við fyrstu sýn lýsir hugar-
heimi fólks á þrítugsaldri, jafn-
aldra og skólafélaga. Sigurður er
„stærsta ást Þórunnar í lífinu", en
hann var kvæntur þeirri sem segir
söguna. Með spaugilegum hætti er
dregin upp mynd sambands þeirra
Þórunnar og Sigurðar, ólæknandi
ást frá hennar hálfu þrátt fyrir
marga galla mannsins.
Adolf og Eva í samnefndri sögu
eru menntaskólanemar sem lím-
ast saman í aftursæti leigubíls
eftir skólaball. Eva er af efnuðu
fólki, einkadóttir, Adolf úr alþýðu-
fjölskyldu, næstyngstur fimm
systkina. Gallinn á Adolf er sá að
dómi Evu hvað hann er mikil
kynferðisvera.
Tröllskessan er einna spaugi-
legust sagnanna í Sögur til næsta
bæjar, en í henni segir frá Ketils-
dætrum á Lokastíg, einkum ást-
armálum. Yngsta systirin elskar
fertugan málara vestur í bæ. í
vonbrigðum sínum vegna þess að
hún hittir ekki draumaprinsinn í
Naustinu eins og gert er ráð fyrir
reikar hún niður að höfn. í
vitanum þar sem hún átti fyrsta
ástafund sinn fjórtán ára er par
að kyssast. Hvernig bregst hún við
þegar kemur á daginn að parið er
málarinn heittelskaði og bróðir
hennar, vandræðabarn fjölskyld-
unnar, farinn í hundana fyrir
löngu? Niðurstaða sögunnar er að
Steinunn Sigurðardóttir
vísu fáránleg, en innan þess
ramma sem „blessuð ónáttúran"
býður.
Alvörugefnasta sagan er
Draumur í dós, meira að segja
dálitið sósialrealísk, um stúlku
sem vinnur í dósaverksmiðju og
verður fyrir persónulegri ógæfu.
Við lestur sögunnar rifjast upp
ljóðið Fyrir þína hönd úr bók
Steinunnar Verksummerkjum, en
þar stendur m.a.:
Ég er svo vitlaus
að ég get ekki einu sinni skrifað
þetta.
Það gerir kona útí bæ. En hvað
veit hún.
Já, kona úti í bæ. Hvað veit
hún? Steinunn er að mínu viti
slæmur sósíalrealisti.
Pabbatíminn er saga sem gerist
á fæðingarheimili, lýsir sængur-
konum og hugrenningum þeirra,
andrúmslofti heimsóknartímanna
á neyðarlegan, dálítið illyrmis-
legan hátt svo gripið sé til orðs
sem er í uppáhaldi hjá Steinunni
Sigurðardóttur:
Bðkmenntlr
eltir JÓHANN
HJÁLMARSSON
„Hún var strax farin að kvíða
fyrir kvöldinu. Pabbatímanum.
Þegar þeir komu þvegnir og
greiddir, ljómandi af umhyggju
fyrir konunni, sem var svo dá-
samlega frjósöm að hafa alið þeim
barn, sem ekkert vantaði á, hvorki
nef né tá né nokkuð það sem til
þarf. Svo sátu þeir út heimsókn-
artímann í öðrum heimi, og
horfðu eins og feimnir fermingar-
drengir á þetta splunkunýja barn
sem var vísast hundljótt og líktist
þeim. Og konurnar horfðu á
mennina aðdáunarfullar yfir að
þeir höfðu komið þessu heims-
undri á kreik."
En ekki er allt með felldu í
hjónabandsmálum, ekki einu sinni
á fæðingarheimili, það vitnar
Pabbatíminn um.
Sögur Steinunnar Sigurðardótt-
ur eru ekki dæmi um neina
lífsfyrirlitningu þótt þær séu
háðskar á köflum. En þær eru
afkvæmi gagnrýnins hugar, einn
af mörgum kostum þeirra óvenju-
leg hnyttni og meitlaðar setn-
ingar.
Gítartónleikar
Fyrir nokkrum árum var gítar
næstum óþekkt hljóðfæri hér á
landi, nema í danshljómsveitum.
Svo nefndur „klassískur" gítar
var ekki viðfangsfefni margra og
alvarlegt nám í þeirri grein
erlendis, hafði varla nokkur ís-
lendingur lagt út í. í Tónskóla
Sigursveins varð gítar mjög
vinsælt hljóðfæri og samhliða
athygli plötuframleiðenda á
þessu hljóðfæri varð hann
feiknavinsæll. Gítarinn er að
gerð eitthvert elsta hljóðfæri
mannsins og er upprunalegt
heiti hans Kithara, sem merkir
skjaldbaka. Þessi vakning er því
ekki eitthvert nýjabrumið, held-
ur aðeins tímabundið ris í langri
þróunarsögu göfugs hljóðfæris. í
dag eru starfandi fjöldi góðra
gítarleikara hér á landi og hafa
nokkrir þeirra náð því marki að
halda einleikstónleika og jafnvel
„slegið í gegn“. Wim Hoogewerf,
frá Hollandi, hefur áður haidið
tónleika hér á landi og frum-
flutti þá m.a. verk eftir Þorkel
Sigurbjörnsson, Jónas Tómas-
son, og nú síðast einnig verk
eftir Atla Heimi Sveinsson. Á
einleikstónleikum í Norræna
húsinu lék Hoogewerf tónverk
eftir átta tónskáld. Þar sem
einkennir leik hans er sterk
tilfinning fyrir nútímatónlist, en
í eldri tónlist, er eins og hann
geti ekki losað sig við ýmis
einkenni, er ráða miklu i mótun
nútímatónlistar. Fyrir bragðið
verða eldri verk og nýrri tónlist í
hefðbundnum stíl, hálf lífvana
og litlaus. Tónmyndun, mótun
blæbrigð og lagferils verður
mönnum jafn tamt og hver
önnur margendurtekin athöfn og
að brjóta niður sterkþjálfaðar
venjur getur verið býsna erfitt. í
flutningi tónlistar er það mjög
algengt, að flytjandi sé sem næst
rígbundinn við ákveðinn stíl eða
jafnvel ákveðið tónskáld, og að
utan þess sviðs sé flutningur
hans mun lakari en ella. Það sem
réði mestu um þá deyfð, sem var
einkennandi við þessa tónleika,
var val verkefna. Fyrir utan
'þriðju svítuna eftir Bach og eitt
eða tvö önnur verk, var efn-
isskráin samsafn af frekar lág-
kúrulegri tónlist, sem tæplega á
erindi á tónleika, jafnvel þó hún
sé vel leikin.
Jón Ásgeirsson