Morgunblaðið - 23.05.1981, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. MAÍ1981
Svo skulum
viö til
gleöinnar gá
Umsjónarmaöur Jenna
Jensdóttir rithöfundur
„Ef æskan vill rétta
þér örvandi hönd“
Fyrir tveimur árum áttu ég og
fjölskylda mín ógleymanlega
skemmtilegar stundir á heimili
Þórs Jakobssonar, veðurfræð-
ings og fjölskyldu hans í Toronto
í Kanada. Þau höfðu búið erlend-
is, bæði í Noregi og Kanada
næstum tvo áratugi, samt voru
þau rammíslensk í höfðinglegri
gestrisni og háttum öllum.
Og hér hitti ég aftur Véstein,
soninn í fjölskyldunni. Hann er
nú orðinn sextán ára og stundar
nám i Menntaskólanum við
Hamrahlíð. Fasið er hið sama,
hógvært og hlýtt, augun frán og
broshýr, þessi hlýja í framkomu
vekur traust á svo ungum manni.
Ég hefi beðið Véstein að segja
mér dálítið frá þeirri skemmti-
legu hugmynd að hjóla í þágu
þeirra sem ekki geta hjólað, það
er hann sem er upphafsmaður að
því að flytja hugmyndina hingað
til landsins frá Toronto og vinn-
ur ötull að framkvæmdinni með
öðru góðu fólki. Hann segir mér
fyrst frá því að einn daginn er
þau voru nýflutt til Toronto sáu
þau göturnar fullar af hjólreiða-
fólki. Þetta var svonefnt „Bike-
a-thon“, sem haldið er vor hvert
í Toronto. Þetta gæti kallast
hjólaþon — sem skírskotaði til
maraþon. En enginn mætti þó
leggja þann skilning í það, af því
að hér væri ekki um neina
þrekraun að ræða. Aðeins yrði
hjólað rólega. Vésteinn sagði, að
hugmyndin um að hafa slíkan
hjólreiðadag á Islandi hefði ver-
ið ofarlega í huga þeirra feðga.
Og nú á ári fatlaðra þótti þeim
skemmtilegt að gera hana að
veruleika. Þeir fengu alls staðar
mjög jákvæðar undirtektir.
Sjálfur hefur Vésteinn aðstoð-
að Hermann Gunnarsson, íþrótta
fréttamann við að kynna hjól-
reiðadaginn í skólum borgarinn-
ar. í Toronto var unga fólkið í
meirihluta og hann vonar að svo
verði einnig hér. Hann kynntist
vel hjólreiðadeginum í Toronto
þar sem hann tók þátt í „Hjóla-
þoninu" þar fjórum sinnum.
Hér sagði Vésteinn að þetta
yrði með öðru sniði. Lagt verður
af stað frá tíu skólum i borginni
og hjólað eftir tilteknum götum
að Laugardalshöll. Þar munu
hjólreiðamennirnir afhenda
áheit, sem þeir hafa safnað
Vésteinn Þórsson
meðal fólks dagana fyrir 24. maí
til skyrktar lömuðum og fötluð-
um börnum.
Vésteinn vonaði að „Hjóla-
þondagurinn" yrði mikill hjól-
reiðadagur hjá ungum og öldn-
um í Reykjavik, enginn sem sæi
sér fært léti sitt eftir liggja.
Þótt hann legði áherslu á það,
í hæversku sinni, hve lítinn þátt
hann sjálfur ætti í því að hrinda
þessari hugmynd í framkvæmd
hér, sýndi hinn mikli áhugi hans
að hann lætur ekki sitt eftir
liggja og hefur raunar verið
önnum kafinn síðan undirbún-
ingurinn hófst. Hann var ákaf-
lega þakklátur framkvæmda-
nefndinni og ekki síst Sigurði
Magnússyni, sem er aðalmaður-
inn í skipulagningu að deginum,
hve vel og fljótt þeir brugðust
við. Og veðrið, það má enginn
láta veðrið aftra sér, þátttakan
má ekki minnka þótt það verði
rigning eða hvassviðri, sagði
Vésteinn brosandi.
Með áhugann lögandi í augum
og vonina um ágætt veður og
mikla þátttöku á sunnudaginn,
kveður þessi athyglisverði ungi
piltur mig. Ef hann er dæmi-
gerður fulltrúi æskunnar í land-
inu megum við sem eldri erum
sannarlega líta björgum augum
til framtíðarinnar.
Bifreiðatrygginga-
hækkanirnar fyrir
ríkisstjórn
IIÆKKANABEIÐNI ábyrgðar
trygginga bifreiða verður væntan-
lega tekin fyrir f rfkisstjórn f næstu
viku að sögn Svavars Gestssonar,
heilbrigðis- og tryggingaráðherra.
Svavar sagði að sökum anna í
þinglok og margvísleg mál, sem
ríkisstjórnin þyrfti að afgreiöa fyrir
eftir helgi
þinglok, kæmi þetta ekki fyrr til
afgreiðslu.
Tryggingaeftirlit ríkisins leggur
til að hækkun ábyrgðartrygginga
nemi 45,4% og verði það samþykkt
hækka tryggingamar um 88,3% frá
fyrra ári, því ríkisstjórnin hafði
áður heimilað 29,5% hækkun ný-
trygginga.
Enn um bílbelti. Góð vörn ökumannsins eða slysagildrur. Ingi
Bergmann svarar Eiði Guðnasyni, ómar Ragnarsson svarar
„Bjarna Inga og co.“ og Guðmundur Jóhannsson segir: „Ég vil
undirstrika, að gefnu tilefni, að því fer fjarri, að ég amist við
því að bílbelti séu notuð af þeim sem þess óska af frjálsum og
fúsum vilja, og svo held ég að sé einnig með aðra sem eru
andvígir lögleiðingunni...“
„Að kvöldi
skal dag lofa“
eftir
Guðmund Jóhannsson
Fimmtudaginn 14. maí birtist í
Morgunblaðinu heilsíðugrein eftir
Ómar Ragnarsson um skyldunotk-
un bílbelta og sem átti jafnframt
að vera svar og ávítunarskrif til
undirritaðs og annarra, sem ekki
hafa verið á sömu skoðun og hann
í þessum efnum. Við lestur grein-
arinnar mátti ætla að þar færi sá
sem valdið og þekkinguna hefði.
Eigi skal ég þekkinguna á umferð-
armálunum vefengja. Hinsvegar
var ýmislegt sem ég staldraði við
svo sem þessa setningu: „Jafnve!
þar sem aðstæður voru sérstakar,
svo sem í Ölpunum þar sem bílar
geta steypst niður hengiflug, eða í
hollenskum sikjaborgum, þar sem
mikið er um að bílar lenda ofan í
síkjum, hafa bílbeltin þegar sann-
að gagnsemi sína.“
Já er það svo? Ekki myndi mig
fýsa þess að vera fastur við bílinn
undir slíkum kringumstæðum. Og
það hvarflaði að mér við þennan
lestur hvort slegið hafi saman hjá
þessum landsþekkta grínista
gamni og alvöru, þó hér sé ekki um
gamanmál að ræða.
„Stóryrði vantar ekki,“ segir
greinarhöfundur, og rétt mun það
vera og hallast trúlega lítið á hjá
með- og mótmönnum. Við sem
höfum leyft okkur að koma skoð-
unum okkar á lögleiðingu belt-
anna á framfæri fáum svör í 11
liðum (einum betur en tala boð-
orðanna) hjá greinarhöfundi.
Harður í dómum
Það leynir sér ekki að við höfum
fallið á prófinu hjá þessum glað-
béitta húmorista. Fram kemur í
öllum svörum að við förum með
„alrangt", „örgustu öfugmæli",
„engin rök styðja þessa fullyrð-
ingu“, „Þetta er ekki aðeins hæpið,
þetta er rangt". Þetta heitir að
vera viss í sinni sök, eða mái-
flutningi.
Á einum stað segir Ómar Ragn-
arsson: Þetta eru samskonar rök
og þau að banna ætti alla upp-
skurði og lyf, vegna þess að í
einstaka tilfellum misheppnist
slíkar lækningaaðferðir.“
Auðvitað væri það jafn fárán-
legt að lögleiða bann við lækn-
ingaaðgerðum eins og að lögleiða
notkun bílbelta. Annars er mér
spurn: Er þetta ekki hæpin sam-
líking? Það er einkaréttur hvers
Guðmundur Jóhannsson.
og eins að ráða því hvort hann
neytir lyfja og lætur framkvæma
aðgerðir á sér við meinsemdum
sem hann hrjá og hefur verið gerð
grein fyrir af læknum. Það er
einmitt samskonar réttur sem við
andófsmenn viljum að einstakl-
ingurinn fái að varðveita varðandi
notkun á bílbeltum.
Því hefur verið haldið fram af
áróðursmönnum fyrir notkun bíl-
beltanna að mjög lítill hluti öku-
manna sé andvígur lögleiðingunni.
Persónulega er ég ekki eins viss
um að svo sé. Nú er það eins víst
sem nótt fylgir degi að hjá stórum
hópi manna í þeim löndum þar
sem notkun beltanna hefur verið
lögleidd er hún sýndarmennskan
ein, þannig að beltum er kastað
Hugsað með Eiði Guðna-
syni kvöldstund — um lög-
leiðingu bílbeltanotkunar
eftir
Inga Bergmann
Ég hef ekki orðið var við þessar
greinar í hverjum „bílbeltum er
fundið flest til foráttu", eins og
Eiður Guðnason segir í Velvak-
anda 16. maí sl. Aftur á móti hef
ég orðið var við margar greinar
„þar sem fullyrt er að ýmsir eigi
því líf að launa að hafa ekki notað
bílbelti, er slys bar að höndum" og
hafa því verið á móti þvi að
lögleiða notkun þeirra. Og þetta
eru ekki aðeins fullyrðingar, þeim
hefur verið fylgt eftir með beinum
eða óbeinum könnunum. Þú biður
þá, sem efast um réttmæti lögleið-
ingar, að hugleiða „staðreyndir" í
8 liðum.
Þó að ég telji mig hafa sent þér
og öðrum nokkurs konar opið bréf
í Mbl. 7. maí sl. eftir að hafa kynnt
mér málið vel og lengi, ætla ég að
verða við bón þinni og hugleiða
málið með þér eina kvöldstund.
Það sem á kann að vanta bið ég
Eið Guðnason og bæta okkur upp í
áðurnefndri grein.
1. Pottþéttum sönnunum í hvoru
tilfellinu sem er (belti notuð eða
ekki verður víst í flestum tilfellum
seint eða aldrei komið við, þar sem
til þess þyrfti að endurtaka sama
slysið í smáu sem stóru með sama
fólkinu með eða án belta eins og
það hefði aldrei lent í slysinu
áður. „Það er sannað með óyggj-
andi og óhrekjanlegum rökum, að
bílbelti dragi úr meiðslum, þau
bjarga mannslífum," Það efar víst
enginn. En það má einnig með
nákvæmlega sama formála segja:
að ónotuð belti hafi dregið úr
meiðslum, þau hafi bjargað
mannslífum.
2. Það gengur illa að fá fólk til
að nota beltin þrátt fyrir mikinn
og linnulítinn áróður í áraraðir.
Það skyldi þó aldrei vera, vegna
þess að fólki sýnist þau ekki vera
sá bjarghringur, sem af er látið og
fjöldi dæma er sífellt að sanna
þeim? Þú segir: „Með því að
lögleiða beltanotkun, fer hún
strax upp í 80%—90%.“ Það má
draga í efa, en beltin verða sömu
slysa- og dauðagildrurnar eftir
sem áður, nema hvað slíkum
slysum fjölgar í hlutfalli við þessi
80%-90%.
3. „Ég trúi því ekki að þær 28
þjóðir sem hafa lögleitt notkun
bílbelta hafi rangt fyrir sér.“
Trúir Eiður Guðnason því að allar
aðrar þjóðir, þ.á m. mesta bílaþjóð
heims, sem ekki hafa lögleitt
notkun bílbelta, hafi rangt fyrir
sér? Þú spyrð: „Er hugsanlegt að
þeir tiltölulega fáu, sem hamast
gegn notkun bílbelta hér á landi
hafi rétt fyrir sér?“ Ef Eiður á við
þá, sem eru á móti því að lögleiða
notkun þeirra, þá tel ég það meira
en hugsanlegt að þeir hafi rétt