Morgunblaðið - 14.02.1982, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 14. FEBRÚAR 1982
Lennart
Segerstrále
Skógfræðingurinn sem málaði heiminn
Nýverid var finnskur Ijósmyndari, Matias IJusikylá, á ferd hér á landi í boði Súmoí-félagsins og Norræna
hússins til að halda fyrirlestur med litskyggnum um móðurafa sinn, listamanninn Lennart Segerstráale, sem
m.a. gerði freskuna í Saurbæjarkirkju á Hvalfjarðarströnd. Blm. Morgunblaðsins hitti Uusikylá að máli í
gestaherbergi Norræna hússins og ræddi við hann um Segerstrále og fyrirlesturinn á meðan dýpsta lægð á
Islandi í fimmtíu ár lék listir sínar í Vatnsmýrinni.
Fuglamálari fer út í heim
„Ég vinn sjálfstætt sem ljós-
myndari og hef sérhæft mig í að
ljósmynda listaverk, þar að auki
hafði ég náttúrulega náin kynni
af afa mínum persónulega. Þetta
tvennt má segja að hafi svo orðið
kveikjan að því að ég setti sam-
an litskyggnudagskrá um hann
með myndum af verkum hans og
tónlist af segulbandi auk sam-
tala við hann þar sem hann fjall-
ar um verk sín. Þessa dagskrá
hef ég flutt víða í Finnlandi og
einnig erlendis og nú hér á Is-
landi, enda er hér að finna verk
hans í kirkjunni í Saurbæ á
Hvalfjarðarströnd. í dagskránni
er rakinn ferill hans sem lista-
manns, allt frá því hann byrjar
að mála fuglamyndir, en fer síð-
ar að gera freskur eða vegg-
myndir í anda norsku fresku-
málaranna og hinnar svokölluðu
„monumental“-hefðar í mynd-
list. Það hafði mikil áhrif á
Lennart Segerstrále, að hann fór
til Ítalíu þrisvar sinnum á þriðja
áratugnum og hreifst af hinni
fornu list í kirkjum þar.
Segerstrále er þekktur víða
um heim sem myndlistarmaður
og eru grafíkmyndir eftir hann í
söfnum í New York, London,
Moskvu og víðar. Þá er helming-
ur af freskum þeim er hann
gerði, utan Finnlands, t.d. hér í
Saurbæ, í Svíþjóð, Englandi og
Noregi.
Freskur eru unnar þannig að
eins konar bik er borið á þurran
vegg og síðan lögð þar utan á-
Matias Uusikylá
fjögur lög af múr og málað á hið
ysta á meðan það er rakt og er
þá teiknað í múrinn fyrst. Ekki
er mögulegt að fullvinna nema
nokkra fermetra á dag.
Það sem fyrir mér vakti við
gerð þessarar dagskrár um
Lennart Segerstrále var að
safna sem mestu efni og upplýs-
ingum um þennan listamann á
einn stað. Enn sem komið er hef
ég ekki lagt nein drög að neins
konar útgáfu á þessu efni, en
segja má að nú sé fyrir hendi
grundvöllur fyrir einhverju
slíku. Því er nefnilega þannig
varið að enda þótt Segerstrále sé
frægur listamaður, eru ekki
margir sem vita mikið um
hann.“
„Að skapa góða list“
Lennart Segerstrále
(1892—1975) lauk stúdentsprófi
árið 1910 og nam skógfræði fyrir
ósk foreldra sinna, en móðir
hans, Hanna F. Segerstrále var
sjálf mikill listmálari og gerði
sér jafnframt ljóst að málaralist
var býsna ótrygg tekjulind í
Finnlandi upp úr aldamótum,
Lennart frestaði því að hefja
raunverulegan listamannsferil
sinn þar til hann hafði lokið
námi í skógfræði árið 1915, en
það sama ár giftist hann Marie-
Louise Colliander. En frá og með
því ári helgaði hann sig listinni.
„í fyrstu var hann fyrst og
fremst natúralískur málari og
gerði margar fuglamyndir, ekki
síst í grafík.
Eftir ferðir sínar til Ítalíu tók
list hans miklum breytingum,
hann fékk áhuga á „monument-
al“-stíl, freskum og glermálverki
og síðast en ekki síst tók maður-
inn að skipa hæstan sess í mynd-
verkum hans. Hann fór að mála
heiminn. Þegar á millistríðsár-
unum voru pantaðar hjá Seg-
erstrále freskur í ýmis hús og
árið 1938 byrjaði hann á „Fin-
landia“-freskunum í Finnlands-
banka í Helsingfors, sem telja
verður til höfuðverka hans.
Hann lauk við gerð þeirra árið
1943. í þeim endurspeglast eigin
reynsla listamannsins og hinir
Lennart Segerstrále að vinna frummyndina að freskunni í Saurbæjarkirkju.
GIBBS-bræöurnir eru meö nýja, ósvikna BEE
GEES-plötu. „Soft rokk“ er í forgrunni, krydd-
aö meö mögnuöum lögum á borö viö „He’s a
Liar“.
„Maður hefur á tilfinningunni að þeir bræður hafi lagt meiri
metnaö í gerð þessarar plötu, en þær sem hafa komið á
undanförnum árum, enda eru sum lögin með því betra sem ég
hef heyrt frá þeim bræðrum."
HK/DV
FÁLKINN
Hljómplötudeild
Suðurland'hraut 8. Sími 84670,
Laugaveg 24, símí 18670.
Austurveri. Sími 33360.
Fæst í hljómplötu-
verzlunum um land
allt.
Á áttræðisafmæli
Vals Gíslasonar
Eftir Gylfa Þ.
Gíslason
Hinn 2. febrúar síðast liðinn
héldu leikarar hóf í Lækjarhvammi
til heiðurs Val Gíslasyni og konu
hans í tilefni af áttræðisafmæli hans.
Veizlustjóri var Gunnar Eyjólfsson,
og var þar fjölmennt. GylTi Þ. Gísla-
son hélt þar þessa ræðu fyrir minni
Vals Gíslasonar:
„Það er okkur, sem hér erum,
mikill heiður og sérstök ánægja að
fá að eyða þessu kvöldi með Val
Gíslasyni og konu hans, þeim
manni, sem framar öllum öðrum
núlifandi mönnum hefur orpið
Ijóma á íslenzkt leikhúslíf og þá
um leið sett svip á samtíð okkar.
Leiklistin er stórkostleg list.
Um tónlistina hefur verið sagt, að
hún túlki það, sem hvorki verði
sagt né heldur þagað utn. Um
myndlistina hefur verið sagt, að
galdur hennar sé fólginn í því að
breyta þrívíddarveröld hlutanna í
tvívíddarheim léreftsins, en um
leið skynji menn fjórðu víddina.
En í hverju eru töfrar leiklistar-
innar fólgnir?
Hvað sækjum við í leikhús?
Stundum dægrastyttingu, stund-
um skemmtun. En góð leiksýning
færir okkur miklu meira. Hún
sýnir sjálf okkur og vandamál
okkar, hugsanir okkar og tilfinn-
ingar. Ef til vill lifum við aftur á
leiksviðinu þætti úr lífi okkar,
kannski sjáum við þar spádóm um
framtíð okkar. Við fórum ef til vill
ekki eins að og sá, sem er á svið-
inu. En hvor gerði rétt? Hjálpar
leikhúsið okkur ekki til þess að
velja og hafna?
Það er aðalsmerki leiklistar,
leikritsins og túlkunar þess í sjón-
leik, að hún getur birt okkur
vandamál mannlegs lífs í hreinni
og tærari mynd en jafnvel lifið
sjálft, leikritahöfundurinn og leik-
arinn geta einangrað vandamálið,
spurninguna, gátuna, eins og vís-
indamaður viðfangsefni í
tilraunastofu, hreinræktað
vandann og undirstrikað hann
þannig skýrar en hann birtist
okkur í raunveruleikanum. Þess
vegna getur það, sem gerist á
leiksviðinu, verið sannara en sjálft
lífið.
Leiksviðið er hinn stærsti speg-
ill, sem maðurinn getur horftií, og
hinn sannasti. Þar sér hann líf sitt
og starf, vonir sínar og vonbrigði,
það, sem hann gerir vel eða illa,
rétt eða rangt. En því aðeins verð-
ur leiksviðið sá töfraspegill, sem
það getur orðið, að þar séu a.m.k.
einhverjir, sem eru leikarar af
guðs náð, skilji og túlki gleðina og
sorgina, sannleikann og lygina,
ástina og hatrið, þannig að augu
áhorfandans opnist fyrir nýju
viðhorfi, hann skilji sjálfan sig og
aðra betur á eftir.
Slíkur leikari er Valur Gíslason.
A leiksviðinu getur hann verið all-
ir menn, góðir og vondir, gáfaðir
og heimskir, en samt er hann allt-
af Valur Gíslason, af því að eng-
inn gat gert þetta eins og hann.
Ást hans er heit, hatur hans log-
andi, gleði hans sönn og sorg hans
djúp, sannleikurinn verður á vör-
um hans leiftrandi, og lygin við-
sjál. Þannig á mikill leikari að
vera.
En Valur Gíslason er ekki að-
eins mikill listamaður. Hann er
einnig mikill maður. Eitt megin-
einkenni hans er einstök góðvild
hans í garð allra annarra. Hver
hefur nokkurn tíma heyrt Val
Gíslason leggja iUt til nokkurs