Morgunblaðið - 11.03.1982, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. MARZ 1982
Geir Hallgrímsson,
formaður Sjálfstæðisflokksins:
Orkusala forsenda
nýrra stórvirkjana
Lífskjör og
samfélagsþjónusta
byggist á
þjóðarframleiðslu
og þjóðartekjum
Hér fer á eftir framsaga Geirs Hallgríms-
sonar, formanns Sjálfstæðisflokksins, með
tillögu 19 þingmanna Sjálfstæðisflokksins
um nýtingu orkulinda til orkuiðnaðar.
Þjóðartekjur og
þjóðarframleiðsla
Nítján þingmenn Sjálfstæðisflokksins
flytja tillögu til þingsályktunar um hag-
nýtingu orkulinda landsins til stóriðju,
sem greint er frá á þingskjali 131.
Með þessum hætti vilja þingmenn
Sjálfstæðisflokksins leggja áherslu á
þessa leið til að auka megi atvinnu um
land allt og bæta lífskjör þjóðarinnar.
Auðlindir landsmanna felast í gróður-
mætti landsins, fiskimiðunum umhverfis
landið, orkulindum fallvatna og jarðvarma
og síðast en ekki síst í fólkinu sjálfu, sem
landið byggir.
Aukning atvinnu um land allt og bætt
lífskjör þjóðarinnar velta á hagkvæmri
nýtingu allra þessara auðlinda.
Þrátt fyrir mikinn sjávarafla og hag-
stæð viðskiptakjör hefur tekið fyrir vöxt
þjóðarframleiðslu og þjóðartekna á mann,
sem er grundvöllur bættra lífskjara.
Stöðnun lífskjara hefur þegar gert vart við
sig í góðæri.
(Verg) þjóðarframleiðslan óx um 6,0%
1977 eða 5,2% á mann, en 1,2% 1981 eða
0,5% á mann og spáð er að þjóðarfram-
leiðslan á yfirstandandi ári minnki og
þjóðartekjur sömuleiðis þar sem búist er
við óbreyttum viðskiptakjörum.
Ef litið er með sama hætti til þróunar
þjóðartekna á sama tíma lítur myndin
þannig út:
Þjóðartekjur uxu um 9,0% 1977, 8,1% á
mann en 2,0% 1981, 0,7% á mann.
Þar sem horfur eru á því að þjóðartekj-
ur minnki á yfirstandandi ári, en þjóðinni
heldur áfram að fjölga, er ljóst að þjóðar-
tekjur á mann rýrna verulega.
Af þeirri þróun þjóðarframleiðslu og
þjóðartekna, sem hér hefur verið rakin, er
ljóst að við Islendingar höfum verið í vörn,
ef ekki beinu undanhaldi.
Snúa verður vörn í sókn og koma í gang
á ný kröftugum vexti þjóðarframleiðslu.
Til eru þeir menn, sem skella skollaeyrum
við nauðsyn hagvaxtar og tala jafnvel lít-
ilsvirðandi um lífsgæðakapphlaup í því
sambandi. En þetta eru gjarnan þeir sömu
og gerast mestu kröfugerðarmenn í þjóð-
féiaginu, ef því er að skipta.
Staðreyndin er sú, að við verðum að sjá
tvö þúsund manns fyrir nýjum störfum,
verðugum verkefnum á hverju ári, ef hér á
ekki að verða atvinnuleysi.
Við verðum að mæta kröfum, eðlilegum
kröfum launþega um aukinn kaupmátt
launa, hærri rauntekjur. Og okkur hér á
alþingi og þeim, sem starfa í sveitarstjórn-
um landsins 'ætti að vera ljóst að nauð-
synleg þjónusta, samfélagsleg þjónusta
ríkis og sveitarfélaga við borgarana krefst
fjármuna.
Aukinn hagvöxtur, aukin þjóðarfram-
Ieiðsla og þjóðartekjur eru forsendur þess
að við getum leyst þessi verkefni á viðun-
andi hátt.
Ávinningar útfærzlu
í 200 mílur
Mörg og mikilvæg verkefni blasa vissu-
lega við í landbúnaði. Þar ber að skapa
skilyrði fyrir nýjum búgreinum og leitast
við að bæta afkomu og framleiðni hinna
eldri í framhaldi af þeim árangri sem
náðst hefur. En ljóst er að beitarþoli
landsins eru takmörk sett og viðunandi
markaður fyrir helstu landbúnaðarfram-
leiðslu okkar erlendis er ekki í sjónmáli.
Sjávarútvegur hefur verið okkur íslend-
ingum sá undirstöðuatvinnuvegur, sem at-
vinnulífið í heild sinni hvílir á, og fært
hefur okkur þær framfarir og lífskjör á
þessari öld, sem líkja má við iðnríki nú-
tímans.
Tæknibylting í sjávarútvegi með til-
komu sífellt fullkomnari togara, fiskileit-
artækja og veiðarfæra samhliða stóriðju í
fiskvinnslu og sölustarfsemi hefur fram á
síðustu ár verið vaxtarbroddur íslensks at-
vinnulífs. En allt hefði þetta dugað
skammt ef fiskveiðilögsagan hefði ekki
verið færð út í 200 mílur 1975.
Þorskafli landsmanna var 265,5 þ. tonn
1975, en 459,8 þ. tonn 1981 og nú hefur
hámarksafli á yfirstandandi ári verið
ákveðinn 450 þús. tonn.
Botnfiskafli landsmanna í heild var
þessi sömu ár sem hér segir: 428,5 þ. tonn
1975, en 714,3 þ. tonn 1981. Þessu til við-
bótar má nefna, að loðnuaflinn var 501,1 þ.
tonn 1975 en 640,6 þ. tonn 1981.
Við hljótum að hugleiða hvar við værum
staddir Islendingar án þessarar aflaaukn-
ingar, hvert væri atvinnuöryggið og hver
væru lífskjörin? Og bæta má því við að það
er hörmulegt til að vita að svo illa hefur
verið haldið á stjórn landsins síðustu 3—4
vinstristjórnarár, að þrátt fyrir aflaaukn-
ingu stöðvast vöxtur þjóðarframleiðslu og
aukið aflaverðmæti nýtist ekki í barátt-
unni gegn verðbólgu.
Fyrir útfærslu 200 mílna fiskveiðilög-
sögunnar féll nær helmingur af botnfisk-
aflanum til útlendinga. En nú eins og þá
stöndúm við frammi fyrir þeirri stað-
reynd, að fiskstofnar eru fullnýttir ef ekki
ofnýttir eins og loðnustofninn, þar sem
veiðibann hefur í raun verið sett á.
Þótt mörg verkefni séu fyrir hendi í
sjávarútvegi og hann taki jafnvel við
auknum mannafla, þá verður hann ekki sá
vaxtarbroddur atvinnulífsins, sem hann
hefur verið á þessari öld og við þurfum á
að halda í framtíðinni.
Sjávarútvegurinn mun vissulega verða
áfram meginstoð atvinnulífsins um langa
framtíð, en við þurfum að fá aðrar stoðir
við hlið hans.
Og þá er komið að þriðju auðlind okkar
íslendinga, hagnýtingu orkulinda lands-
ins.
Tillögur sjálfstæðismanna
um ný orkuver
Það er gæfa þjóðarinnar að eiga þess
kost að nýta nýjar auðlindir, þegar á þarf
að halda, orkulindir vatnsorku og jarðhita.
Þær geta orðið í sífellt ríkara mæli í fram-
tíðinni undirstaða almenns iðnaðar og
stóriðju til útflutnings.
Á vegum orkustofnunar hafa nýlega
verið birtar nýjar áætlanir um vatnsorku
landsins. Leiða þær í ljós verulega meiri
virkjunarmöguleika en áður hefur verið
reiknað með. Samkvæmt þeim nemur
tæknilega virkjanleg vatnsorka um 64.000
Gwst. Af því er hagkvæm vatnsorka miðað
við núverandi eldsneytisverð yfir 40.000
Gwst. en nú er virkjað innan við Vio hluti
þess. Til viðbótar öllu þessu kemur orkan í
jarðvarmanum. Af miklu er því að taka og
orkulindir okkar eyðast ekki eins og olíu-
lindir, og halda áfram að mala komandi
kynslóðum gull í mund, þótt orkan hafi að
sjálfsögðu sín mörk eins og annað.
Á síðasta þingi lögðu sjálfstæðismenn
fram frv. til laga um ný orkuver. í greinar-
gerð þeirri, sem fylgir þingsályktunartil-
lögunni er ég mæli fyrir, segir svo um það:
I þessu frumvarpi sjálfstæðismanna um
ný orkuver var kveðið á um framkvæmdir
í virkjunarmálum. Gert var ráð fyrir
heildaráætlun um tiltekin verkefni, sem að
yrði stefnt að lokið yrði á einum áratug.
Hér var um að ræða stærsta átakið, sem
enn hafði verið gert til að nýta orkulindir
landsins til verðmætasköpunar fyrir þjóð-
arbúið, þannig hefði verið tryggt, að full-
nægt hefði verið þörfum hins almenna
notanda. Með þessari aukningu vatns-
virkjana hefði innflutt olía verið að fullu
leyst af hólmi, bæði til húshitunar og raf-
orkuframleiðslu. Slíkar orkuframkvæmdir
hefðu getað skapað möguleika á nýtingu
raforku til að framleiða nýja orkugjafa í
stað þeirra, sem við nú flytjum inn, svo
sem til rekstrar skipa og bifreiða. Það
hefðu getað skapast möguleikar til að nota
rafmagn beint til að knýja samgöngutæki.
Það hefði verið séð fyrir nægri raforku til
stóraukinnar iðnvæðingar sbr. tillögu til
þingsályktunar um iðnaðarstefnu, sem
sjálfstæðismenn hafa lagt fram á þessu
þingi. Orkuframkvæmdir þær, sem hér um
ræddi, hefðu lagt grundvöll að stóraukinni
iðnvæðingu og stóriðju og gjaldeyrisöflun í
formi útfluttrar iðnaðarvöru. Slíkar fram-
kvæmdir hefðu verið besta tryggingin
fyrir bættum lífskjörum og atvinnuöryggi
landsmanna. Stóraukin hagnýting orku-
linda landsins hlýtur að hafa verið hið
rétta andsvar við þverrandi orkulindum í
heiminum og hækkandi orkuverði.
Framkvæmdir þær, sem frumvarp þetta
fól í sér, voru raforkuver allt að 330 MW í
Jökulsá í Fljótsdal, raforkuver allt að 180
MW í Blöndu, raforkuver allt að 130 MW
við Sultartanga og stækkun Hrauneyja-
fossvirkjunar allt að 70 MW. Þessar fram-
kvæmdir námu samtals 710 MW og er það
104% aukning frá uppsettu afli i núver-
andi vatnsvirkjunum, alls 680 MW.
Frumvarp okkar sjálfstæðismanna um
ný orkuver náði ekki fram að ganga. Hins
vegar lagði ríkisstjórnin fram á síðasta
þingi frumvarp til laga um raforkuver.
Frumvarp þetta var samþykkt sem lög frá
Alþingi. Lög þessi heimila þær virkjanir,
sem um var að ræða í frumvarpi okkar
sjálfstæðismanna. En sá galli var á gjöf
Njarðar, að ríkisstjórnin aðhafðist ekkert
í stóriðjumálunum til þess að skapa
grundvöll fyrir þeim stórvirkjunum, sem
hér er um að ræða. Lögin frá síðasta þingi
um raforkuver eru því algjörlega óraunh-
æf, ef reisa ætti á 10 árum eða svo þær
stórvirkjanir, sem lögin fjalla um. Að svo
miklu leyti sem lögin marka nokkra stefnu
er þar tekinn versti kosturinn. Þar er ekki
um að ræða framkvæmdir, sem eru ein-
ungis miðaðar við almennar þarfir heimil-
isnotkunar, húshitunar og almenns iðnað-
ar. Þar er ekki heldur gert ráð fyrir stór-
iðju, sem grundvöllur að stórátaki í virkj-
unarmálunum. Valinn er versti kosturinn,
stórvirkjanir án nauðsynlegs orkumarkað-
ar, sem stóriðjan ein getur skapað. Slík
stefna — eða réttara sagt stefnuleysi —
leiðir til sjálfheldu í orkumálum þjóðar-
innar.
80 m.kr. árlega í sjóinn
Tillaga sú til þingsályktunar um virkj-
unarframkvæmdir og orkunýtingu, sem
ríkisstjórnin ber fram á þessu þingi, og er
raunar einnig á dagskrá þessa fundar, er
síður en svo líkleg til að brotist verði út úr
þeirri sjálfheldu.
Sannleikurinn er sá, að lítið þýðir að
tala digurbarkalega um virkjun fallvatna,
ef enginn markaður er fyrir framleiðslu
hinna nýju orkuvera.
Haft er fyrir satt, að raforkuframleiðsla
landsins að aflokinni Hrauneyjafossvirkj-
un nægi til að fullnægja eftirspurn til al-
menns iðnaðar, heimilisnota og þeirrar
stóriðju, sem fyrir er í landinu, jafnvel til
loka þessa áratugar. Og ljóst er að næstu
árin renna verðmæti ónotuð til sjávar er
nemur um 80 millj. króna árlega vegna
þess að enginn fyrirhyggja hefur undan-
farin ár verið sýnd til að stækka orku-
markaðinn.
Forsenda þess að orkulindir landsins séu
nýttar eru þær, að stóriðja, orkufrekur
iðnaður sé efldur í landinu.
Fyrirhyggjuleysi stjórnvalda í stóriðju-
málum sýnir best að hugur fylgir ekki
máli tillöguflutningi um byggingu nýrra
orkuvera.
I 2. tölulið þingsál.till. okkar sjálfstæð-
ismanna, sem hér er til umræðu er gert
ráð fyrir því, að stefnt verði að því að
koma á fót 3—4 nýjum stóriðjuverum á
næstu 15 árum á þeim stöðum á landinu,
þar sem þess er þörf og staðhættir og aðr-
ar aðstæður henta, enda sé hægt að flytja
þangað nægilega orku á hagkvæman og
öruggan hátt. Áuk þess skal stefnt að því
að stóriðjuverin, sem fyrir eru í landinu,
verði stækkuð sem fyrst.
Reynslan af stóriðju
Við Islendingar höfum nú þegar nokkra
reynslu af stóriðju, sem komið hefur verið
á fyrst og fremst fyrir forgöngu Sjálfstæð-
isflokksins en gegn andstöðu, einkum Al-
þýðu bandalagsi ns.
Hrakspár andstæðinga stóriðju eins og
Alþýðubandalagsins hafa ekki ræzt.
Stóriðjan átti að vera láglaunaatvinnu-
grein, en hefur reynst greiða starfs-
mönnum sínum hærri laun en flestar aðr-
ar.
Stóriðjan átti að verða mengunarvaldur,
en reynslan hefur sýnt, bæði í Straumsvík
og á Grundartanga, að fullnægjandi varn-
arráðstafanir er unnt að gera á því sviði.