Morgunblaðið - 11.03.1982, Blaðsíða 30

3 0 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. MARZ 1982
Nýjar aðferðir við verðlagningii grá-
sleppuhrogna og hugleiðingar þar um
Eftir Auðun Bene-
diktsson, Kópaskeri
Margt hefur verið ritað og enn
fleira rætt á bak við tjöldin síð-
ustu mánuðina og þó oft á tíðum
mjög gengið á svig við sannleik-
ann. Því er svo komið að ég finn
mig tilneyddan til að rita hér
nokkrar hugleiðingar um atburði
síðustu vikna og skrif misviturra
spámanna um þau mál.
Fundarsamþykktir SGHF
Aðalfundur boðaður 6. des. 1981
og haldinn í félagsheimili Sel-
tjarnarness. Þar var lítillega rætt
um hugsanlega verðlækkun (enda
hefði ðlafur Jónsson þó nokkru
áður reyfað þær hugmyndir sínar
við Guðmund Lýðsson), þar var
samþykkt með öllum greiddum at-
kvæðum að hrogn skyldu ekki
lækkuð í verði. Þar sem þessi
fundur var ekki lögmætur hvað
atkvæðamagn snerti þurfti að
halda annan fund og var hann
haldinn á sama stað 17. janúar
1982. Þar voru aftur reifaðar
hugmyndir um verðlækkun og aft-
ur samþykkt með öllum greiddum
atkvæðum að hrogn skyldu ekki
lækkuð. Einnig var á þeim fundi
samþykkt og vísað til stjórnar til
framkvæmdar, að fyrir 15. febrúar
1982 skyldi boðað til fundar með
öllum útflytjendum grásleppu-
hrogna, fulltrúum viðskipta- og
sjávarútvegsráðuneyta og til
þessa fundar boðið öllum helstu
erlendu kaupendum og þar skyldi
ræða stöðuna í sölumálum og
freista þess að ná samstöðu um
sölumál til næstu 3—5 ára.
1. þáttur Ólafs Jónssonar
Eins og ég nefndi hér að framan
hafði Ólafur Jónsson reifað verð-
lækkunarhugmyndir sínar við
Guðmund Lýðsson fyrir október-
lok, en þá beðið þess lengstra orða,
að þær tillögur kæmust ekki í há-
mæli að sinni. Þessar hugmyndir
koma fram á svipuðum tíma og
flestir vonuðu að úr færi að rætast
með sölu á þeim hrognum sem eft-
ir voru. Þá bregður svo við að ekki
virðist vera hægt að gera nokkurn
samning nema með fyrirvara um
verðlækkun síðar. Gæti það
kannski verið að „íslenskir far-
fuglar" hafi hvíslað því á leið sinni
til heitari stranda að íslensk
grásleppuhrogn yrðu sett á útsölu
ef hægt væri að bíða nógu lengi
með að kaupa?
2. þáttur Olafs Jónssonar
í endaðan janúar var haldinn
fundur í Kaupmannahöfn að til-
hlutan Ólafs Jónssonar og þannig
að staðið að ekki hafði verið látið
reyna á hvort hægt væri að fá
þessa menn til viðræðna í Reykja-
Auðunn Benediktsson
vík eins og stjórn SGHF hafði ver-
ið falið með aðalfundarsamþykkt
17. janúar að reynt skyldi til
þrautar. Lítið hefur frést af því
sem fram fór á þessum fundi, enda
kannski öllum fyrir bestu, þó hef-
ur nefndur Ólafur upplýst að ekki
á fundinum heldur eftir hann hafi
þorrapakki til íslenskra grá-
sleppuveiðimanna verið settur í
umbúðir og þá væntanlega með
dönsku skjaldarmerki á öðrum
enda og SÍS-merkinu og undir-
skrift Ólafs Jónssonar á hinum.
Einnig munu þar hafa verið vit-
orðsmenn frá SGHF Guðm.
Lýðsson og Björn Guðmundsson
svo og Stefán Gunnlaugsson úr
viðskiptaráðuneyti.
Heilaþvottastöðin og
ríkið í ríkinu
Nú hefst fyrir alvöru harmsaga
stjórnar SGHF og hinna fjöl-
mörgu aðila sem hagsmuna hafa
að gæta með verð á grásleppu-
hrognum. Misjafnlega var að
mönnum farið, sumir beðnir, öðr-
um hótað og allt þar á milli og
alltaf stefnt að sama marki, hinn
danskættaði pakki Ólafs Jónsson-
ar skyldi samþykktur. Niðurstaða
er fengin, verð hefur verið ákveðið
dkr. 1950 fyrir framleiðslu 1981
sem seld er á þessu ári eða ísl. kr.
2.406, gengi 5.3.82. Kaupendur falli
frá verðlækkunarfyrirvörum á því
sem flutt var úr landi fyrir ára-
mót að undanskyldum einum
kaupanda þar sem talið var að
hann hefði gert svo vel við sína
menn á sl. vori (þar sem farið var
að auglýstum reglum viðskipta-
ráðuneytis um viðskiptin) að hann
þurfti ekki að falla frá verðlækk-
unum. Við þetta bætist 6 mánaða
gjaldfrestur frá þéim degi sem út-
skipun fer fram. Framleiðsla 1982
dkr. 2200 = ísl. kr. 2.714, gengi
5.3.82., gjaldfrestur 60 dagar ef
skipað er út fyrir 1. júní 1982, en
30 dagar ef útskipun fer fram eftir
þann tíma. Þessi gjaldfrests-
ákvæði á framleiðslu 1982 bíta þó
í raun höfuðið af allri hinni
skömminni þar sem það færir
kaupendum möguleika á að
skammta sér að eigin geðþótta
gjaldfrest á þeim hrognum sem
þeir ætla að kaupa af þessa árs
framleiðslu. Með því að sam-
þykkja þennan pakka hefur stjórn
SGHF boðið erlendum kaupendum
þann möguleika að haga sínum
viðskiptum að vild og krefjast
næstu verðlækkunar næsta vetur
ef þeim bíður svo við að horfa,
nema veiði verði þeim mun minni
á komandi vertíð.
Hvað veldur að menn sam-
þykkja slíka samninga? Sjá menn
ekki hvað þetta felur í sér? Er
heilaþvottastöð Ólafs Jónssonar
svona fullkomin? Eða er „ríkið" í
ríkinu búið að gleypa hagsmuna-
samtök grásleppukarla með húð
og hári? Þessum spurningum
treysti ég mér ekki til að svara og
læt því hverjum og einum eftir að
svara þeim að eigin mati.
3. þáttur Olafs Jónssonar
Eignaupptaka sú sem nú hefur
verið samþykkt verður að líkind-
um skráð á spjöld sögunnar þar
sem SIS notar að því er virðist
hluta af eignum grásleppuveiði-
manna um allt land til að kaupa
sér viðskiptasambönd hjá erlend-
um aðilum. Ekki ætla ég að reyna
að reikna út einhverja heildartölu
fyrir alla, en þar sem ég var búinn
að selja allar mínar tunnur á 330
dali, en fæ nú verðlækkun á hluta
af því, er ljóst að ég einn tapa kr.
56.812 miðað við gengi 5.3. 1982.
Það eru fleiri hundar
svartir en
hundurinn prestsins
Ekki eru þó allar syndir Ólafi
Jónssyni að kenna, því upphafið
að öllum þeim vandæðum sem orð-
ið hafa í sölumálum grásleppu-
hrogna eru vegna gjaldfrests-
ákvæða í sölusamningi sem píndur
var í gegn um viðskiptaráðuneytið
1980 og vegna linkindar ráðuneyt-
isins að láta slíkt viðgangast. Með
þeim samningi fengu hinir er-
lendu kaupendur tóninn. Þeir sáu
að þeir gátu látið umboðsmenn
sína hér heima svo og stjórnvöld
dansa að vild sinni og árangurinn
er því miður öllum orðinn ljós
hvað verð og greiðsluskilmála
varðar. Einnig spilar þar inn í
misvægi gjaldmiöla á árinu 1981.
I>áttur Guðmundar
Lýðssonar og
stjórnar SGHF
Þar sem G.L. er aðeins ráðinn
starfsmaður SGHF hefur hann
ekki heimild til að ræða eða semja
um í nafni samtakanna annað en
„Með því að samþykkja
þennan pakka hefur
stjórn SGHF boðið erlend-
um kaupendum þann
möguleika að haga sínum
viðskiptum að vild og
krefjast næstu verðlækk-
unar næsta vetur ef þeim
býður svo við að horfa.“
það sem stjórnin hefur falið hon-
um að gera, en því miður hefur oft
orðið mikiil misbrestur þar á.
Einnig tel ég að stjórn hafi ekki
heimild til að samþykkja slíkan
samning sem hinn margumrædda
Ólafspakka þvert ofan í tvær aðal-
fundarsamþykktir 6. des. ’81 og 17.
jan. ’82. Símtöl við menn hér og
þar um landið sem G.L. veit að
hann getur dregið á eyrunum
veita honum og stjórninni ekki
rétt til að breyta löglegum fund-
arsamþykktum, ekki síst þegar
komið hefur í ljós að ekki einu
sinni öllum stjórnarmönnum var
sagður allur sannleikurinn um
þennan samning fyrr en eftir að
hann hafði verið samþykktur.
Einnig má geta þess að annað
mikilsvert mál sem verið er að
berja í gegn var í fyrstu svo leyni-
legt að aðeins sérstakt trúnaðar-
mannaráð G.L., 3 af 14 mönnum
sem eru í stjórn og varastjórn,
fengu ekki um það að vita fyrr en
eftir að því höfðu verið settar
fastar skorður.
Hugleiding að lokum
Eg get að vissu leyti borið virð-
ingu fyrir Ólafi Jónssyni, hann
setti fram sína skoðun og hefur
ekkert frá henni hvikað. Hvort
hans skoðun er rétt eða röng verð-
ur hver að meta fyrir sig. Hins
vegar get ég ekki borið virðingu
fyrir aðferðinni sem notuð hefur
verið, ekki heldur fyrir G.L. og
stjórn SGHF sem talað hafa stórt,
en kokgleypa síðan fyrstu dúsuna
sem veifað er í þá. Þar sem ég tel
að SGHF megi ekki leggjast niður,
er samt svo komið að mjög vafa-
samt er að stjórn njóti trausts
meirihluta félagsmanna, er nokk-
uð Ijóst að breyta verður innviðum
þessara samtaka. Kæmi þar vel til
greina tillaga þeirra Breiðfirðinga
frá síðasta aðalfundi um lands-
hlutadeildir og hver deild kjósi
heima fyrir sína fulltrúa í stjórn.
Þetta fyrirkomulag myndi tryggja
það, að í stjórn sætu aðeins þeir
sem nytu trausts hagsmunaaðila á
hverju svæði. Þetta og fleira verð-
ur að fara að ræða af heilindum
fyrr en seinna og reyna að marka
línurnar lengra en eitt ár í senn.
Þó færri kannski stundi þessar
veiðar í vor en oft áður eru margir
neyddir til þess þar sem þeir eru
búnir að gera sig klára með net
o.fl. og hafa ekki í önnur hús að
venda, því hjá mörgum hefur
þetta verið bróðurparturinn af
árstekjunum. Þar sem engu virð-
ist vera hægt að breyta með kom-
andi vertíð, læt ég hér staðar
numið og vona að hér eftir verði
samið um þessi mál af meiri fram-
sýni og heilindum heldur en nú
hefur verið gert.
Það segir sjálfsagt einhver eftir
þennan lestur að það sé auðveld-
ara að gagnrýna það sem gert hef-
ur verið, en að koma með tillögur
um úrbætur. Það er satt og rétt,
en hugmyndir mínar þar um eru
fyrir hendi, þær hef ég reifað í
grófum dráttum bæði við aðila úr
viðskipta- og sjávarútvegsráðu-
neytum svo og fjölmarga aðra.
Hins vegar sé ég ekki ástæðu til úr
því sem komið er að fara nánar út
í það að sinni enda of langt mál til
viðbótar því sem komið er.
Karpov efar að
Fischer tefli framar
Moskva, 8. marz. AP.
HEIMSMEISTARINN í skák, An
atolí Karpov, sagðist t dag draga í
efa að Bobby Fischer myndi nokk-
urn tíma tefla framar, og sagði að
Fischer væri afleitur á taugum.
— Hann hefur ekki teflt í níu
ár, sagði Karpov, en síðasta
taflmótið sem Fischer tók þátt í
var heimsmeistaraeinvígið í
Reykjavík, þar sem hann bar
sigurorð af heimsmeistaranum
Boris Spassky. „Hann hefur með
árunum alveg bilað á taugum.
Ég get ekki séð hann fyrir mér
fást við skák, að minnsta kosti
ekki í náinni framtíð," bætti
Karpov við. Karpov hefur marg-
sinnis látið í ljós áhuga á því að
tefla við Fischer. Orð Karpovs
um Fischer nú birtust í sovézku
skákblaði sem hann ritstýrir.
raðauglýsingar — raðauglýsingar — raöauglýsingar \

þjónusta kennsla | ýmislegt
—p.— Kælitækniþjónustan Reykjavík- urvegi 62, Hafnarfirói sími 54860 I Önnumst alls konar nýsmíöi. Tök- um aö okkur viögeröir á: kæli- | skápum, frystikistum og öörum ; * kælitækjum. Fljót og góö þjónusta — Sækj- \K^***é um — Sendum. Reiökennsla Erum að hefja námskeið í reiðkennslu fyrir byrjendur á öllum aldri. IJpplýsingar í síma 66567 milli kl. 1—2 og 7—8 á kvöldin. Hestamiðstöðin Laugabakka, Mosfellssveit. Veröbréf og víxlar m/tryggingabréfi óskast í umboðs- sölu. Fyrirgreiðsluskrifstofan, fasteigna- og verðbréfasala, Vesturgötu 17, s. 16223, Þorleifur Guðmundsson heima 12469.